ارث در خانواده پیامبران

در ایام سوگواری مادر حکمت و عدالت، حضرت فاطمه الزهرا انسیه الحورا (سلام الله علیها) چه زیبنده و ضروری است که از خطبه فدکیه راهبردساز حضرت، با شیفتگان آن بزرگ بانو و مطالبه گران حقوق زنان و خانواده در جامعه اندیشه‌ورزی و سایت‌های حامی آزادی زنان و زندگی؛ سخنی جهت رمز گشایی از بن بست های روابط اجتماعی در جامعه امروز داشته باشیم تا قاعده و قالب مورد نیاز گفتمان‌پردازی و کرسی‌های آزاد اندیشی تدبیر و تأمین شود.

سوال این است که آیا در اذهان دانشمندان علوم اسلامی، عرصه خانواده مسئولیت پذیر و پاسخگو بدون آراستگی به معارف فاطمی به گونه ای پدید می آید تا نشان اقناع کننده علوم انسانی را از آن خود نماید؟ چراکه مثلث "خود سازی و جامعه پردازی و تمدن سازی" در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی بدون احصاء و احقاق حقوق خانواده، شعاری است که قابلیت میدانی شدن ندارد. از همین رو با توجه به نوع گفتمان های مورد مداقه اندیشه‌سازان داخلی و خارجی پیرامون قانون حجاب؛ آزادی زنان؛ جوانی جمعیت و تبعیت از الگوی انسان کامل و تطبیق حاکمیتی آن در آنتن‌های رسانه‌ای و محافل علمی که فراز و فرودهایی را به خود اختصاص داده جامعه علمی و اجتماعی روزهایی را به شب می رساند، بدین سبب بایسته است گزاره ابتکاری تمدن نوین اسلامی در بیانیه گام دوم را با فرازی از خطبه حضرت زهرای اطهر (سلام الله علیها) که مقام صدیقه شهیده را در احیا و احقاق حقوق بشر به خود اختصاص داده است، مورد پژوهش و پرسشگری علمی و سوال و جواب‌های ساختارمند بن بست شکن قرار گیرد.

به همین منظور کلید واژه‌ ارث در خانواده پیامبران برای این یادداشت انتخاب شده تا در قالب یک الگوواره نظریه آزمایی و اندیشه شناسی، جهت تولید فرضیه برای مباحث و معارفی که علوم انسانی در حقوق بشر لازم دارد از خود دفاع خردورزانه داشته باشد و روشن شود از زندگی آسمانی یک بانوی به ارث گذاشته شده آخرین سفیر کبیر الهی یک آرمان‌طلبی محض است یا یک اندیشه در اختفاء و احتکار شده در مجامع دانش بشری که نیاز به آزادسازی و آرمان زایی دارد.

رابطه حقوق بشر با ارث مادی اعضای خانواده

اگر حقوق بشر در خانواده انبیاء و اولیای الهی متفاوت از حقوق بشر در خانواده مردم عادی و عامی باشد؛ چگونه می توان اُسوه و الگو بودن آنان را برای بشر به اثبات رساند تا بر همگان معلوم شود که بدون توجه به سبک خانواده داری برگزیدگان الهی؛ کانون مهم خانواده بر پا نمی شود تا چه رسد به اینکه اعضای خانواده ایشان بتوانند با آن نوع تربیت در خانواده های مخاطب وحی در تشکیل جامعه توحیدی و فطرت پسند بشر شرکت داشته باشند؛ از همین رو دخت پیامبر اعظم صلی الله علیه و اله و سلم در اولین دادگاه جهانی دفاع از حقوق زن؛ خانواده؛ آزادی انسان مبانی نظری آن را تشریح نموده و مصداق مظلوم واقع شده آن را علت یابی و مبنا گذاری آنرا افشا می کنند.

«چه کسی گفته فاطمه از میراث پدر محروم است؟ آن کیست که حصار قانونی ارث را شکسته و آیات قرآن را طبق میل خود تفسیر کرده است؟ من از گفتار این پیرمرد غرق حیرتم. او فکر می‌کند که خود می‌تواند میراث ابوقحافه (پدرش را) را در اختیار گیرد اما میراث محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بر فاطمه حرام است؟! این قرآن است که بر هر چه مخالف حق است، خط بطلان کشیده و اکنون آیاتی از قرآن را بر شما می‌خوانم تا بنگرید که روایت ابوبکر که می‌گوید «نحن معاشرَ الانبیاء لا نُورِّث» با قرآن موافق است یا مخالف» ابن ابی الحدید معتزلی می‌گوید: من از این حدیث و جواب ابوبکر در شگفتم. زیرا فاطمه در احتجاج خود با ابوبکر بر سر فدک گفت «تو وارث پیغمبری یا اهل او؟!» ابوبکر جواب داد «اهل او» فاطمه (علیهاالسّلام) فرمود «اگر چنین است که اهل او ارث می‌برند این خلاف حدیثی است که از پدرم نقل می‌کنی (ابن ابی الحدید معتزلی، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه،ج۱۶، ص ۲۱۹)

ضرورت ارث معنوی در بنیان حقوق بشر

امیرمؤمنان علی(علیه السلام) در حدیثی که در غررالحکم آمده می فرماید «خَیْرُ ما وَرَّثَ الاْباءُ لِلاْبْناءِ الاْدَبُ؛ بهترین چیزی که پدران برای فرزندان به ارث می گذارند، ادب است»(غرر الحکم : 5036) در حدیث دیگری در همان کتاب از آن حضرت می خوانیم «قَلیلُ الاْدَبِ خَیْرٌ مِنْ کَثِیرِ النَّسَبِ؛ کمی ادب بهتر از برجستگی بسیار نسب است» (غرر الحکم : 6734)

حضرت زهرای شهیده سلام الله علیها تنهای فرزندی است از پیامبر مهربانی ها که با ارثی که از پدر دریافت کرده، لایق نزول سوره کوثر شده است و همچنین به سبب نصرت معنوی رسول اکرم(ص) نشان خاص و علامت «فداها ابوها» را از جانب خداوند حکیم توسط پدر عظیم الشأن خویش قابل و لایق شده است؛ به همین منظور حقوق بشر به واسطه اطاعت و عبادت آگاهانه انسان از دستبرد شیطان و ستمگران در امان می ماند و سرمایه زیست مادی و معنوی آنان می گردد. چراکه ارث بران از جهل و شیاطین، میزان انصاف و عدالت را مزاحم خویش یافته و پیوسته در صدد حذف و محو آن بوده و هستند. اگر امروز خانواده هایی در جهان از جنس نجیب زادگان هستند، بدون شک بر همگان آشکار است که ارث معنوی، آنان را خانواده مدار و جامعه محور و مایه فخر خالق هستی کرده است.

حقوق انسان در خانواده نبوی و علوی

اعضای یک خانواده در فضای چه خانه ای و با چه دستورات خطا ناپذیری، توانایی این مهم را دارند که تقدم حقوق همسایه را از وظائف عبادی و انسانی خویش دریافته و در امور مختلف تا سر حد شهادت پایدار بمانند؟ آیا روش همسر داری و فرزندآوری و فرزندپروری بر آمده از ذهن و حس آدمی این وسعت را دارا است یا خیر؟ اگر انسان با الگوی خانواده آسمانی، جامعه بشری و سلول های آن را تشکیل می داد، امروز شاهد تضییع حقوق بشر توسط تفکر همجنسگریان، کودک کشان در غزه، شبهه سازان و وسوسه گران فرهنگ برهنگی و بردگی مدرن زنان و انواع جنایت و خون ریزی در جهان نبودیم.

روایت «الجار ثم الدار» از روایات مشهور و منسوب به فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است. از امام حسن(علیه السلام) روایت شده که مادرم در شب جمعه‌ای تا صبح در محرابش به عبادت مشغول بود و برای مؤمنین و مومنات با ذکر نام‌شان زیاد دعا می‌کرد، اما برای خودش دعا نکرد. گفتم «مادرم! چرا همانگونه که به دیگران دعا می‌کنی، به خودت دعا نمی‌کنی؟!» فرمود «پسرم! اول همسایه بعد خانه» (شیخ صدوق، علل الشرائع، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج‏۱، ص۱۸۲)

اَلْجَارَ ثُمَّ الدَّار روایتی است که در آن به اهمیت موقعیت همسایه و دیگران در دعا کردن قبل از توجه به خود، اشاره شده است. هر چند این روایت از نظر سند ضعیف است و بیشتر راویان آن مجهول هستند اما محتوای آن امری پذیرفتنی دانسته شده است. در آیاتی از قرآن اشاره شده که حضرت ابراهیم(علیه السلام) اول برای دیگران دعا کرده است. همچنین فرشتگان عرش همواره برای اهل ایمان دعا می‌کنند. خداوند به دعا کردن برای پدر و مادر هم سفارش کرده بدون اینکه بفرماید برای خود هم دعا کنید که همان مفاد اولویت دعا برای دیگران است.

حضرت زهرا (س) تبیین گر حقوق بشر

باید به این امر مهم اعتراف داشت که زمان تبیین حقیقی حقوق بشر فقط در حکومت عدل مهدی(عجل الله تعالی) است که اسباب و لوازم آن بدون موانع و مشکلات فراهم می شود. از همین رو انقلاب اسلامی ایران سکان و سمت و سوی حاکمیت خویش را بدان جهت تنظیم و تناسب گذاری می کند که گاهی اوقات هم مطالبه گری برخی نخبگان و مردم جامعه پیرامون مدیریت مشکلات حاکمیتی خطا در قیاس است که جهموری اسلامی در مسیر حاکمیت مهدوی را با حاکمیت ظهور یکسان می پندارند.

در بحث شناخت حقوق بشر و ادای حقیقی آن از این هنجارسازی حضرت زهرا اثبات می شود که تا بشر، خالق هستی را أحد، فرد و صمد شهود نکند، شیطان انسی و جنی به او مجال خیر و خدمت طلبی صادقانه و عالمانه برای همسایگان در دین و همسایگان در خلقت را به نمی دهند.

حقوق بانوی عدالت و شجاعت در دهه فاطمیه

از خانه داری حضرت زهرا بعد از رحلت حضرت خدیجه کبری سلام الله علیهما تا حضور در صحنه های مبارزه نظامی، فرهنگی، فقیر نوازی در شب عروسی، پاسخ صبورانه به سائلان و نیز سیاست مخفی سازی قبر مطهر جهت مقابله با ظالمان حقوق انسان، همه و همه اگر با یک برنامه ریزی تمام ساحتی در برنامه درسی مدارس آموزش و پرورش و نیز دانشجویان کشور آرایش داده شود، می توان ادعا کرد که تا حد قابل قبولی انتظار حقوق حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها توسط عاشقان و عزاداران و منتظران فرزند برومندش انجام شده است.