آنچه در پی می خوانید بخش هایی از این نوشتار است که دراختیار ایرنا قرار گرفت:
شهر شیراز که در منطقه زاگرس واقع گردیده به دلیل مجاورت چند گسل فعال و لرزه زا همواره در معرض خطر زمین لرزه های بزرگ و متوسط بوده است .
این شهر طی قرون گذشته، بارها تحت تاثیر زمین لرزه های بزرگ دچار تخریب کلی شد که در کتاب زمین لرزه های تاریخی نوشته "امبرسیز و ملویل" به آن اشاره شده است.
دلیل اصلی تخریب گسترده شیراز در قرون گذشته، محل قرار گیری این شهر در مجاورت چند گسل فعال می باشد. از فعالترین گسل ها که به لحاظ وقوع زمین لرزه در شهر شیراز و حومه دارای اهمیت می باشند، می توان به گسل سبز پوشان اشاره کرد.
این گسل توانایی و یا پتانسیل ایجاد زلزله های با بزرگی بیشتر از ۶ درجه ریشتر را داراست.این گسل از بخش جنوبی و همچنین جنوب باختری شهر شیراز عبور می نماید.
دو زلزله اخیر شیراز در تاریخ ۲۷ آذر ۱۴۰۲ به بزرگی ۳.۱ و همچنین ۳.۹ درجه ریشتر، دقیقاٌ در اثر فعالیت همین گسل بوقوع پیوسته است.همچنین چندین گسل فعال و لرزه زای دیگر نیز به دلیل مجاورت با شهر شیراز، این شهر را تهدید می نماید که از آن جمله می توان به گسل رودخانه خشک، گسل سلطان آباد، گسل سروستان، گسل سعدی و گسل کره بس اشاره کرد.
در صورت فعالیت شدید یک یا دوگسل، از گسل های مورد اشاره، امکان بروز فاجعه بسیار بالاست.بنابر این گرچه به دلیل وجود پارامترهای متفاوت، بشر تا کنون موفق به پیش بینی زمان و مکان دقیق زمین لرزه ها نگردیده است ولیکن تحقیقات و پژوهشهای موثری در خصوص علل و عوامل وقوع زلزله صورت پذیرفته که از آخرین دستاوردهای آن می توان به بررسی و اندازه گیری میزان حرکت گسل های فعال اشاره کرد.
دراین زمینه تیم تحقیقاتی گروه علوم زمین دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز با وجود امکانات محدود تا کنون بر روی بخش هایی از گسل رودخانه خشک و همچنین گسل سبز پوشان مطالعات میکروژئودزی که اندازه گیری حرکات ریز بوسیله ابزار دقیق است را انجام داده که نتایج آن از طریق انتشار مقالات و یا از طریق رسانه ها به اطلاع عموم رسیده است .
اما لازم است این تحقیقات برروی بخشهای وسیعی از گسل های فوق و یا سایر گسل های مورد اشاره انجام پذیرد. از مهمترین نتایج این تحقیقات تعیین مناطق ونقاط پر خطر در صورت وقوع زمین لرزه های احتمالی است. نتایج حاصل از این تحقیقات نشان می دهد که فعالیتهای گسل سبز پوشان موجب بروز زمین لرزه های ۲۷ آذر ۱۴۰۲ گردیده است .
اما روند ادامه این فعالیتها ممکن است با بروز خطراتی همراه باشد. بنابراین توصیه می گردد مسئولین مربوطه با اختصاص بودجه روند مطالعه این گسل را که بخش های وسیعی از شهر شیراز و حومه در بر گرفته تسهیل نمایند تا با روشن تر شدن ابعاد و میزان حرکت بخش های مختلف این گسل، پیش بینی تمهیدات لازم میسر گردد.
همچنین گسل های فعالی در استان فارس وجود دارد که برخی از شهرهای این استان را در بر می گیرد و می تواند موجب بروز خطر و خساراتی در این مناطق گردد.که در فرصتی دیگر بصورت مفصل در این خصوص توضیحات لازم ارائه می گردد.
استاد گروه علوم زمین دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز , متخصص زلزله شناسی و لرزه زمین ساخت*
نظر شما