شاه‌بیت‌های حافظ، شیرینی شب چله فارسی‌ها

به گزارش خبرنگار ایرنا، مردم فارس و به ویژه شیرازی‌ها، از اول دی ماه تا ۱۰ بهمن را چله بزرگ می گویند، از دهم تا آخر بهمن را چله کوچک می‌نامند و اسفند ماه را با چله پیرزن می‌شناسند؛ بلندترین شب سال هم نزد آنها به عنوان شب چله شناخته می‌شود.

دورهمی و با هم بودن آیین مشترک مردم ایران در شامگاه سی‌ام آذر ماه است؛ رسمی که در شیراز و دریگر شهرها و روستاهای فارس نیز به نیکی گرامی‌داشته می‌شود.

فرقی نمی‌کند که خوراک گذاشته بر سر این سفره چه باشد؛ ابوالقاسم فقیری، ادیب و پژوهشگر شیرازی می‌گوید: هر که هر چه می‌تواند تهیه می‌کند و خانواده را دور خود جمع می‌کند تا بلندترین شب سال را با شیرینی تفال و متل و ترانه‌های محلی بگذرانند.

فقیری ، درباره آیین‌های شب چله مردم فارس به خبرنگار ایرنا گفت: مردم شیراز در این شب آجیل شیرین می‌خورند؛ این آجیل ترکیب شده از کشمش، مویز، یونی، شکرپنیر، نقل راژونه (رازیانه)، قیصی و توت خشک است.

به گفته استاد فقیری هندوانه از میوه‌های یلدای شیرازی‌ها است؛ آنها به هندوانه‌هایی که سرخ و شیرین باشد "لاله فرنگ" می‌گویند.

این ادیب و پژوهشگر شیراز افزود: ارده و شیره و ارده و خرما و رنگینک نیز معمولا در سفره شب چله مردم فارس گنجانده می‌شود چرا که معتقدند در این شب‌های سرد طبع را اصلاح می‌کند.

تفال حافظ و متلک‌های شیرازی نقل محفل ‌های گرم یلدایی

مردم شیراز از دیرباز با غزلسرای بلندآورازه شهرشان انس و الفتی سترگ دارند چنانکه بسیاری از آنها عید سال نو خود را در جوار آرامگاه این شاعر شهیر می‌گذرانند.

به گفته فقیری تفال به دیوان حافظ نیز از آیین‌های دیرینه شب چله مردم فارس و بویژه شیرازی‌ها است؛ این حافظ خوانی از سوی بزرگتر جمع و ۲ صورت انجام می‌شود، یا به نیت همگان تفالی می‌زنند و غزلی می‌خوانند یا به صورت دوری برای همگان فال می‌گیرند و ساعتی از یلدایشان را میهمان بیت‌های ناب لسان‌الغیب می‌شوند.

به اعتقاد این ادیب و پژوهشگر شیرازی حافظ تنها شاعری است که شعرش اقبال عمومی یافته و مردم با هر فرهنگ و تفکری به سویش می‌آیند و از ابیات او برداشت می‌کنند؛ او نیز هیچ کس را ناامید نمی‌گذارد.

متل یا "متلک‌"‌های شیرازی نیز نقل محفل‌های شب چله بوده است؛ به گفته فقیری در هر جمعی فردی که طناز و خوش‌ سخن‌تر است مجلس را به دست می‌گیرد و با متل‌گویی و بیان خاطرات خوش جمعیت را سرگرم و خندان می‌کند.

مِهر بلند فارسی‌ها در یلدای باستانی

مردم فارس در مهربانی، نوع دستی و تساهل نسبت به یکدیگر نیز دستی بلند دارند و همواره در بزنگاه‌های مختلف دست پر مهر و سخاوت خود را نشان داده‌اند.

اکنون که در یلدا، برخی از خانواده‌ها دستی گشاده برای گستراندن سفره یلدا و میهمانی شب چله را ندارند، مردم همسایهها و همشهری‌های خود را ندیده نگرفته‌اند و در هر گوشه و کنار شهر نمودهایی از مهربانی و بخشندگی به چشم می‌خورد؛ از میوه‌فروش‌هایی که امروز را نسیه می‌دهند تا آنهایی که ظرف‌های میوه را جلو مغازه خود گذاشته تا به رایگانی به همشهریانی ببخشند که توان خرید را ندارند.

کمیته امداد امام خمینی (ره) نیز به عنوان واسطه خیر رساندن کمک‌های مردمی به نیازمندان فارسی اعلام کرد که در پویش سراسری "یلدای مهربانی" مردم فارس ۷۰ میلیارد ریال به همنوعان نیازمند خود کمک کرده‌اند.

مرتضی موصلی مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) درباره این پویش که از نیمه آذر شروع شد و امروز پایان یافت، گفت: این پویش با هدف ترویج فرهنگ و سنت حسنه انفاق، احسان و نیکوکاری اجرا شد و خیران فارسی از این طریق کمک‌های نقدی و بسته‌های یلدایی خود را به دست نیازمند سراسر استان رساندند.

بسیج همیشه پای کار فارس نیز در آستانه شب چله به کمک آمد تا سفره یلدای فارسی‌های کم برخوردار نیز رنگین شود؛ این کمک‌های غیر نقدی در قالب طرح "یلدای مهدوی" میان نیازمندان سراسر استان توزیع شد.

چنانکه سرهنگ عبدالله مستقیمی فرمانده ناحیه مقاومت بسیج زرین‌دشت اعلام کرد در این شهرستان یکهزار و ۳۵۰ بسته یلدایی شامل مواد غذایی بین خانواده‌های کم‌برخوردار این شهرستان توزیع شده که همگی به همت خیران شهرستانی بوده است.

این پویش سخاوتمندان تا جنوبی‌ترین نقطه فارس نیز امتداد داشته؛ جایی که فرمانده ناحیه مقاومت بسیج سپاه لامرد اعلام کرد: در قالب رزمایش یلدای مهدوی بیش از ۲ هزار و ۲۵۰ بسته ویژه شب چله به ارزش چهار میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال در محلات کم برخوردار این شهرستان توزیع شده است.

به گفته سید محمود جعفری این بسته‌های یلدایی به مردم بخش‌های مرکزی لامرد، اشکنان، علامرودشت، چاهورز و خیرگو و سیگار هدیه شده است.

از شمال فارس نیز جانشین فرمانده سپاه ناحیه سپیدان خبر داده که با کمک خیران این شهرستان یکهزار و ۶۰۰ بسته یلدایی به ارزش چهار هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال در میان مردم نیازمند این شهرستان توزیع شده است.

شب چله فارسی‌ها از گذشته‌های دور با گرمای هم‌نشینی‌ها و حلاوت مهربانی و آسان‌گرفتن زندگی، گرم و شیرین می‌شده است؛ اصلی اساسی که در عمق یلدا ریشه دارد و بی‌آن یک دقیقه آخر شبش نیز لطفی نخواهد داشت؛ چرا که بلندترین شب سال بهانه‌ای برای بیشتر با هم بودن است.