ایجاد کنسرسیوم؛ گامی برای توسعه پایدار صادرات در کردستان

به گزارش ایرنا، کردستان یکی از استان‌های مرزی کشور بوده که دارای ظرفیت مطلوبی در حوزه صادرات است ولی واحدهای تولیدی مستقر از این ظرفیت، تاکنون آنگونه باید و شاید، سود نبرده‌اند.

بیش از ۹۰ درصد واحدهای صنعتی کردستان از نوع خُرد، کوچک و متوسط هستند و یکی از دلایلی که باعث شده این واحدها از ظرفیت مرزی در زمینه صادرات سود آنچنانی نصیبشان نشود، کوچک بودن و نداشتن آگاهی و ابزار مالی لازم و همچنین تکیه به فعالیت انفرادی بوده است.

به منظور رونق صادرات واحدهای کوچک و متوسط‌ اواسط دهه ۹۰ شرکت شهرک های صنعتی کردستان به دنبال ایجاد کنسرسیوم صادراتی در استان بود که به گفته معاون صنایع کوچک این شرکت، به دلایلی از جمله عدم رغبت تولیدکنندگان، این مهم محقق نشد.

تعریفی که از کنسرسیوم صادراتی شده، شبکه همکاری بین بنگاه‌های خرد، کوچک و متوسط است که تمایل دارند برای کاهش ریسک و بهره‌وری بیشتر با هدف ورود به حوزه صادرات و تصاحب بازارهای خارجی و حضور مستمر در آن با یکدیگر در قالب‌های حقوقی مشخص همکاری کنند.

تاکنون در بسیاری از استان‌های کشور از جمله خراسان رضوی ۹ کنسرسیوم صادراتی و در کرمانشاه سه کنسرسیوم ایجاد شده است؛ حال بعد از تلاش‌ها و پیگیری‌های لازم عاقبت نخستین کنسرسیوم صادراتی در کردستان هم ایجاد شد.

با توجه به اینکه نخستین کنسرسیوم کردستان اوایل دی ماه سال جاری در شهرستان بیجار ایجاد شده است، به منظور اطلاع بیشتر از مزایای تشکیل این کنسرسیوم و شرایط عضویت در آن و دلیل ایجاد آن در شهرستان بیجار با «علی رجبی سرپرست معاونت صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی کردستان» گفت و گو کرده‌ایم که مشروح آن در ادامه می‌آید.

ایرنا: اوایل دی ماه سال جاری نخستین کنسرسیوم صادراتی کردستان در شهرستان بیجار ایجاد شد؛ علت انتخاب این شهرستان چه بود و با توجه به مزیت مرزی بودن این استان نسبت به استان‌های دیگر، دلیل تشکیل دیرهنگام کنسرسیوم، چیست؟

رجبی: سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ در حوزه‌های مصالح ساختمانی و طیور که خوشه‌های صنعتی آنها ایجاد شده بود پیشنهاد ایجاد کنسرسیوم صادراتی را دادیم ولی موفق به تشکیل آن نشدیم چراکه واحدهای تولیدی در این حوزه‌ها آن زمان تمایل به عضویت نداشتند؛ از آنجا که واژه کنسرسیوم یعنی پیوند ۲ یا چند شرکت و واحد برای انجام فعالیتی هماهنگ به منظور دستیابی به هدفی مشترک، پس نیاز اصلی وجود رغبت برای انجام کار گروهی است؛ لذا شرکت شهرک های صنعتی استان هم اصراری بر ایجاد کنسرسیوم صادراتی در صورت عدم تمایل صاحبان واحدهای صنعتی ندارد ولی در صورت مطالبه و خواسته آنها حمایت‌های لازم را به عمل می آورد.

دلیل ایجاد این کنسرسیوم در شهرستان بیجار هم این است که برای نخستین بار در کردستان بدون دخالت دولت، صاحبان هفت واحد صنعتی( متشکل از چهار واحد غذایی، ۲ واحد صنایع خودرو و یک واحد فرش) اقدام به تشکیل هلدینگی به نام تجارت گستران گروس کردند و به طور گروهی در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی شرکت و از هیات های تجاری دعوت به حضور در شهرستان می کنند.

بحث شکل گیری ادبیات کار مشترک در بین این چند واحد بخوبی ایجاد شده بود لذا پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم صادراتی به آنها داده شد و سپس با سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران مطرح کردیم که دوشنبه چهارم دی ماه سال جاری کارشناس های ارشد و مدیر دفتر توسعه بازار و امور بین المللی سازمان برای بازدید و مشاهده ظرفیت این واحدها برای ایجاد کنسرسیوم به شهرستان بیجار آمدند که در نهایت با این مهم موافقت شد.

معمولا واحدهای صنعتی بزرگ بخش تحقیقات بازار و دپارتمان امور بین المللی و بازاریابی دارند ولی واحدهای کوچک و متوسط فاقد این بخش ها هستند لذا کنسرسیوم ظرفیت بسیار قابل توجهی برای حوزه صنایع کوچک به شمار می رود و سازمان صنایع کوچک هم برای ورود آنها به حضور صادرات حمایت های لازم را انجام می دهد.

واحدهایی داریم یکی،۲ سال کار صادرات کردند ولی چون پشتیبان نداشتند و ناآشنا به بازار صادرات بودند نتوانستند کار خود را ادامه دهند لذا این سازمان ایجاد کنسرسیوم را به منظور استمرار حضور این واحدها در بازارهای صادراتی دنبال می کند.

ایرنا: اشاره کردید کنسرسیوم ساختارش کمک به واحدهای کوچک و متوسط است این حمایت و کمک به چه صورتی انجام می شود آیا از طریق اعطای تسهیلات است یا انجام کارهای تبلیغاتی و بازاریابی است؟

رجبی: سازمان صنایع کوچک جزو معدود سازمان‌هایی است که حمایت‌هایش در حرف و شعار خلاصه نمی شود و در حد حمایت معنوی نیست بلکه سرفصل بودجه مصوب برای پشتیبانی از کنسرسیوم های صادراتی تشکیل شده در کشور را دارد. شیوه حمایت هم بدین صورت است که فردی به عنوان مروج از سوی سازمان در اختیار کنسرسیوم قرار داده می‌شود و گروه‌های عضو کنسرسیوم را در ورود به بازارهای خارجی یاری می کند.

سازمان صنایع کوچک افزون بر ۱۰ مورد برنامه حمایتی از کنسرسیوم‌های صادراتی دارد از جمله آنها می توان به اخذ غرفه در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، دعوت از هیات های تجاری و برگزاری نشست های بی تو بی (B۲B)، کمک هزینه تبلیغات شهری و رسانه‌ای، فضای مجازی و غیره، اخذ مجوزها و گواهینامه‌های بین‌المللی، کمک به شناخت بازار هدف اشاره کرد.

نکته اصلی در ارتباط با کنسرسیوم ها این است که محدودیتی در همکاری بین آنها وجود ندارد یعنی اگر به عنوان نمونه کنسرسیوم صادراتی کرمانشاه به یکی از بازارهای بین المللی ورود کرده و بخشی از ظرفیت آن خالی است، می تواند از کنسرسیوم کردستان برای تکمیل آن بهره گیرد. افزون براین هزینه مروجان در کنسرسیوم های صادراتی هم توسط سازمان تامین می شود و لذا در این رابطه هزینه ای به واحدهای صنعتی تحمیل نخواهد شد.

ایرنا: سهم مشخصی از بودجه به کنسرسیوم صادراتی بیجار تعلق می گیرد؛ نحوه تخصیص آن چگونه است؟

رجبی: سالانه بودجه سازمان صنایع کوچک مشخص و اعلام می شود و بخشی از این بودجه در اختیار کنسرسیوم‌ها گذاشته می‌شود و براساس حضور کنسرسیوم‌ها در بازارهای خارجی و شرکت آنها در نمایشگاه‌ها و در مجموع نیازمندی‌های اعلام شده بودجه مورد نیاز تخصیص داده می شود. به عنوان نمونه در حوزه تحقیقات و بازاریابی برای انجام هر مطالعه تا سقف ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال حمایت مالی انجام می دهیم و ۷۰ درصد هزینه طراحی و انتشار کاتالوگ به زبانی‌های خارجی را متقبل می شویم و ۵۰ تا ۶۰ درصد هزینه حضور کنسرسیوم در نمایشگاه های خارجی و گاها تا ۸۰ درصد را هم پرداخت می کنیم.

ایرنا: آیا تشکیل کنسرسیوم هم مانند خوشه صنعتی محدود به چند سال مشخص است و بعد از آن حمایت‌های سازمان صنایع کوچک قطع می شود؟

رجبی: خیر، برخی از پروژه‌های ما هم‌چون خوشه‌های صنعتی زماندار بوده و عموما سه ساله بوده و ابتدا و انتهای آن مشخص است؛ ولی کنسرسیوم سال ابتدا دارد ولی انتها ندارد و تا زمانی که افراد عضو آن قابلیت استفاده از ظرفیت ایجاد شده و همچنین تولید را داشته باشند کنسرسیوم وجود دارد و حمایت های ما هم به قوت خود باقی خواهد ماند.

با آغاز فعالیت کنسرسیوم مروجین بعد از انجام مقدمات کار، ماموریت بعدی آنها این است که واحدهایی که ظرفیت و استعداد و توان این کار دارند را شناسایی کنند و از آنها برای حضور در کنسرسیوم دعوت به عمل آورند و در مجموع هدف در تعریف چنین پروژه ای کسب آورده قابل لمس و خروجی تاثیرگذار است.

ایرنا: افزون بر ایجاد کنسرسیوم در شهرستان بیجار در دیگر شهرستان های استان هم برنامه ای برای تشکیل آن دارید؟ آیا نیازسنجی در این رابطه صورت گرفته است؟

رجبی: بله هم در شهرستان‌های دیگر استان و هم در حوزه‌هایی به غیر از صنایع غذایی در برنامه داریم که کنسرسیوم صادراتی ایجاد کنیم و براساس مطالعاتی که انجام داده‌ایم دومین کنسرسیوم استان را سال آینده در حوزه صنایع پایین دستی پتروشیمی تشکیل خواهیم داد.

حدود ۱۶ واحد تولیدی را در استان شناسایی کردیم که به طور مستقیم در حوزه تولید لوله های پلی اتیلن و پلیکا فعالیت دارند و اگر این واحدها در قالب کنسرسیوم فعالیت کنند، می توانند به طور مشترک اقدام به اجرای پروژه‌های کلان کنند.

ایرنا: چه صنایعی در استان قابلیت حضور در کنسرسیوم را دارند به عبارتی شرایط ورود به کنسرسیوم چیست؟

رجبی: زمانیکه واحد صنعتی، محصول باکیفیتی تولید می کند ولی میزان آن حتی جوابگوی نیاز داخلی نیست، بنابراین نمی‌تواند به بازار خارجی ورود کند لذا شرایط عضویت در کنسرسیوم صادراتی را هم نخواهد داشت.

در کنسرسیوم صادراتی بحث فقط دریافت یک یا ۲ بار سفارش از بازارهای خارجی نیست بلکه باید واحدها توان و ظرفیت لازم را برای استمرار تولید و تحویل به موقع سفارش‌ها را داشته باشند چراکه نخستین اشتباه و بدقولی در بازار خارجی آخرین خطا است و فرصتی برای جبران آن وجود نخواهد داشت.

نکته حائز اهمیت این است که واحدهای تولیدی که در شهرستان بیجار برای کنسرسیوم صادراتی انتخاب شدند دانش بنیان هستند وتولیدات آنها در نوع خود بی نظیر است و همین می‌تواند یکی از عوامل موفقیت در این مسیر شود.

بی شک در داخل شهرک‌های صنعتی استان واحدهای دارای ظرفیت عضویت در کنسرسیوم صادراتی داریم و خوشبختانه در این رابطه محدودیت جغرافیایی وجود ندارد و هر واحدی در شهرستان های دیگر استان هم در صورت داشتن شرایط لازم، می‌توانند به عضویت آن درآیند.

ایرنا: کنسرسیوم تشکیل شده در بیجار اگرچه پایه واساس آن صنایع غذایی است ولی چند واحد دیگر از جمله فرش هم عضو آن هستند آیا این باعث نمی شود مسائل مربوط به صادرات فرش به حاشیه رود؟

رجبی: در دید کارشناسی و حرفه‌ای بهتر این است که کنسرسیوم به طور جدا و تخصصی در ارتباط با صنایع همگن فعالیت کند؛ در ارتباط با کنسرسیوم صادراتی بیجار هم نظر ما این بود که به صنایع غذایی اختصاص پیدا کند ولی تشخیص سازمان ایجاد کنسرسیوم به صورت ناهمگن بود تا واحدهای بزرگ ملی هم بتوانند در آن فعالیت داشته باشند.

در زمینه فرش هم، در استان ما خوشه صنعتی فرش را داریم که امسال، آخرین سال اجرای آن است و بی شک با توجه به ظرفیت موجود در این حوزه، کنسرسیوم صادراتی ویژه آن را هم تشکیل دهیم.

نسبت به صنایع کوچک می‌طلبد ذهنیت ها تقویت و با دید مثبت تری به آنها نگاه شود و انتظار می رود مسئولان استانی هم حمایت جدی‌تری از آنها کنند چراکه این واحدها در زمینه ایجاد اشتغال و ثروت می توانند عملکرد مطلوبی داشته باشند.

ایرنا: همواره مسائل،موانع و محدودیت هایی برای واحدهای صادرات محور بوجود می آید و از جمله آنها می توان به بازگشت ارز حاصل از صادرات یا وجود بخشنامه های متعدد اشاره کرد؛ آیا کنسرسیوم های صادراتی می توانند برطرف کننده این مشکلات باشند و باعث ایجاد انگیزه برای حضور بیشتر واحدهای تولیدی شوند؟

رجبی: خوشبختانه کنسرسیوم‌های صادراتی به غیر از دارا بودن حمایت سازمان صنایع کوچک از پشتیبانی سازمان توسعه تجارت ایران هم برخوردار هستند.

در کل سازمان توسعه تجارت تاییدکننده ماهیت کنسرسیوم هاست و این نکته مثبت و راهگشایی به شمار می رود و لذا در زمینه قوانین و مشوق های صادراتی و هر آنچه به صادرات مربوط باشد، می تواند واحدهای عضو را یاری کند.

این فرصتی است برای واحدهای صنعتی که خود را ارتقا دهند و الزامات تولید و صادرات و بسته بندی و هر آنچه مربوط به حوزه تولید است را متناسب با بازارهای خارجی تغییر دهند و اگر تلاش آنها برای حضور در بازار خارجی تاکنون نتیجه نداشته است با عضویت در کنسرسیوم های صادراتی سعی و کوشش مجدد آنها ارزش خواهد داشت.