به گزارش ایرنا، در بخش نخست این گزارش اشاره شد که حدود ۳۰ سال است که این رودخانه دستخوش تجاوز انسان شده و فاضلاب های آلاینده صنعتی، خدماتی و خانگی به کشف رود ریخته و زمین های کشاورزی اطراف آن نیز با همین آب آلوده آبیاری می‌شود.
آبان ماه سال ۱۳۹۸ بود که فرمانداری و شهرداری مشهد، شرکت های آب منطقه‌ای و شهرک های صنعتی، سازمان جهاد کشاورزی و اداره‌کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی به عنوان دستگاههای اجرایی و مسوول، توافقنامه مشترکی را با هدف ساماندهی کشف‌رود در حومه مشهد زیر نظر استاندار خراسان رضوی وقت منعقد کردند که مجری این توافقنامه شهرداری مشهد با نظارت دستگاههای مربوطه تعیین شد.
از آن تاریخ تا به امروز و با تغییرات مدیریتی، گویی معضلات کشف رود همگی به فراموشی سپرده شده است که مواردی چون تهدید جدی سلامت جامعه از ناحیه فاضلاب رها شده، نابسامانی آبی، زمین های دارای خاک آلوده و خارج از استاندارد اطراف آن و حتی سلامتی مردمان حاشیه آن را دربرمی گیرد.
کشف رودی که روزگاری تا کیلومترها در اطراف آن طراوت آب و زندگی در کنار سرسبزی و رونق دیده می‌شد، این روزها از آن جز بوی آلودگی، بیماری و مرگ به مشام نمی‌رسد؛ رودخانه‌ای که دیگر بستر آب روان نیست و به واسطه خشکسالی های پیاپی غیر از شرایط سیلابی، تنها در آن جریان گند و آلوده فاضلاب، روان و جاری است، آن هم فاضلابی که سیاهی آن هر روز و هر ثانیه در مسیر نابودی در حرکت است.
رهاشدگی فاضلاب خانگی، رهاسازی فاضلاب شهرک صنعتی چرمشهر، استاندارد نبودن پساب خروجی تصفیه‌خانه های فعال در مشهد و درصد آلودگی بالاتر از استانداردهای زیست محیطی آن، ظرفیت محدود تصفیه خانه ها در مقابل حجم بالای تولید فاضلاب در کلانشهر مشهد، آبیاری مزارع با فاضلاب آلوده و شیمیایی، تخلیه تانکرهای فاضلاب در دل کشف رود از چالش های این بخش است.
در مقابل ضعف نظارت و برخوردهای قانونی اداره کل حفاظت محیط زیست به عنوان دستگاه حاکمیتی و نظارتی در شرایطی که سلامت مردم در محدوده این رود تاریخی به تاراج می رود، اساسا "ترک فعل" و بی توجهی سازمان های دخیل و مسوول در مدیریت معضل کشف رود همه و همه در کنار هم داغ بزرگی را بر دل کشف رود و مردم مشهد که سالهای عمر خود را در این محیط و با مصرف این محصولات می گذرانند، گذاشته است.
اجرای سه طرح تصفیه‌خانه در مشهد
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد با بیان اینکه اقدامات بی سابقه‌ای در حوزه تصفیه خانه‌های فاضلاب شهری کشف رود در حال انجام است، افزود: این اقدامات به رغم همه محدودیت های مالی و اقتصادی موجود در حال انجام است که در نتیجه تحقق کامل این اقدامات در آینده نزدیک ظرفیت تصفیه خانه‌های شهری مشهد را به بیش از ۲ برابر خواهد رساند.
حسین اسماعیلیان افزود: به عنوان نمونه با ارتقای ظرفیت تصفیه خانه فاضلاب "پرکَندآباد" ۲ مشهد، ظرفیت تصفیه فاضلاب این کلانشهر به میزان ۱۰۰ هزار مترمکعب در شبانه روز افزایش می‌یابد.
با موافقت دولت و بر اساس مصوبات سفر رییس جمهوری در سال ۱۴۰۱، مجوز ساخت یک تصفیه خانه دیگر با ظرفیت ۵۰ هزار متر مکعب از محل تسهیلات ماده ۵۶ صادر شد وی بیان کرد: تصفیه خانه فاضلاب مذکور سال ۱۳۸۵ در منطقه شمال غرب شهر مشهد با ظرفیت ۶۰ هزار مترمکعب در شبانه‌روز به روش سنتی برکه تثبیت وارد مدار بهره‌برداری شده است.
وی افزود: به منظور ارتقای کیفی و نیز افزایش ظرفیت تصفیه‌خانه به میزان ۲۰۰ هزار متر مکعب در شبانه‌روز، در سال ۱۳۹۳ ارتقای تصفیه خانه فاضلاب مذکور در دستور کار شرکت آب و فاضلاب مشهد قرار گرفت و در سال ۱۳۹۵ عملیات ساخت تصفیه خانه به روش لجن فعال با هوادهی گسترده در سایت پرکندآباد ۲ آغاز شد.
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب مشهد افزود: امیدواریم سال آینده شاهد بهره برداری از مرحله دوم این تصفیه خانه در مشهد باشیم.
این مسوول آغاز عملیات اجرایی تصفیه خانه طبرسی شمالی و ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی آن با سرمایه گذاری بخش خصوصی را از دیگر اقدامات شایان توجه دانست و افزود: این تصفیه خانه در شبانه روز ۷۰ هزار متر مکعب ظرفیت دارد.
وی بیان کرد: با موافقت دولت و بر اساس مصوبات سفر رییس جمهوری در سال ۱۴۰۱، مجوز ایجاد یک تصفیه خانه دیگر با ظرفیت ۵۰ هزار متر مکعب از محل تسهیلات ماده ۵۶ صادر شد و با پیگیری خوب انجام شده، پیمانکار انتخاب و در آینده نزدیک عملیات اجرایی سومین تصفیه خانه فاضلاب مشهد آغاز خواهد شد.
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب مشهد گفت: امسال عملیات اجرایی و توسعه سه تصفیه خانه مشهد در حال اجرا است.
بیشتر بخوانید:
کمیسیون اصل ۹۰ برای عملکرد دستگاه ها در خصوص آلایندگی کشف رود مشهد پرونده تشکیل داد
۸۵ کیلومتر از بستر رودخانه کشف رود آزاد شد
خروجی تصفیه‌خانه‌ها را استاندارد می‌دانیم
اسماعیلیان در خصوص غیراستاندارد بودن خروجی تصفیه‌خانه‌ها از نظر اداره محیط زیست، گفت: استاندارد تمامی تصفیه‌خانه‌های مشهد بر اساس استاندارد کشاورزی تعریف شده و تنها یکی از تصفیه‌خانه‌ها در یکی از پارامترها دارای مشکل است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد تاکید کرد: اقدامات اصلاحی زیادی برای رفع مشکلات تصفیه‌خانه‌های موجود انجام شده است و در این زمینه آزمایشگاههای معتمدی وجود دارند که استاندارد بودن پساب خروجی را تایید می‌کنند.
فاضلاب، طلایِ کثیفِ روانِ مهجور مانده
کارشناس مسوول طرح احیا و آزادسازی کشف رود در شرکت سهامی آب منطقه ای خراسان رضوی گفت: با توجه به جایگاه رودخانه‌ها و اهمیت بهره وری از آنها علاوه بر نقش زیست محیطی آنها، احیا و برنامه‌ریزی برای نگهداشت آنها بحث روز دنیا است بنابراین نجات و احیای کشف رود یکی از موضوعات مهم و دارای اولویت دار محسوب می‌شود.
محمد سلیمی بیان کرد: احیای کشف رود قطعا و حتما تبعات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی خواهد داشت اما با یک برنامه ریزی جامع و به روشنی می توان این اقدام را محقق کرد.
از میان بیش از ۷۰ روش تصفیه آب در دنیا متاسفانه گران ترین روش را که ایجاد تصفیه خانه است انتخاب و مورد استفاده قرار داده‌ایموی مهمترین معضل کشف رود را تولید محصولات با آبدهی فاضلابی دانست و افزود: به یک همگرایی عمومی برای حل مشکلات کشف رود نیاز است ضمن اینکه دستگاههای نظارتی نیز باید بلندنظرانه تر و قوی تر عمل کنند.
این کارشناس مسوول با اشاره به اینکه کشف رود خط القعر مشهد است و هر آبی که در این شهر جریان بگیرد در نهایت به کشف می‌ریزد، بیان کرد: باید تلاش کرد تا کیفیت آب جاری در کشف رود بهتر شود و در این زمینه استفاده از روشهای نوین تصفیه آب هوشمندانه‌تر است.
کارشناس مسوول طرح احیا و آزادسازی کشف رود در آب منطقه‌ای استان تصریح کرد: ما از میان بیش از ۷۰ روش تصفیه آب در دنیا، متاسفانه گران ترین روش را که ایجاد تصفیه خانه است انتخاب کرده و استفاده می کنیم حال آنکه ضرورت دارد از روشهای جدید، کم هزینه‌تر و البته موثرتر بهره ببریم.
وی گفت: معضل کنونی کشف رود با دیدگاه درست فنی و اجرایی قابل حل و مدیریت است.
سلیمی بیان کرد: فاضلاب در اصل همانند زباله طلای کثیف محسوب می‌شود که می توان با تصفیه و استفاده بهینه از آن بهره اقتصادی و البته اجتماعی فراوانی برد.
بیشتر بخوانید:
پنج هکتار از اراضی کشف رود مشهد درختکاری شد
در میزگرد ایرنا بررسی شد/ معضلات کشف رود نمونه ای از بحران رودخانه ها در کشور
جمع‌آوری ۸۰ موتور تلمبه در سال جاری
سلیمی با اشاره به اینکه از ابتدای امسال ۸۰ موتور تلمبه در محدوده کشف رود جمع‌آوری شده است، بیان کرد: در قالب گشت‌های مشترک با نیروی انتظامی تلاش در مدیریت این معضل و جلوگیری از فعالیت موتور تلمبه‌ها و انتقال فاضلاب و به کشتزارها را داریم.
وی ادامه داد: لازم است برای تامین منبع آب کشاورزی در حوزه کشف رود، سرمایه گذاری موثری انجام شود تا بیش از این شاهد تداوم استفاده از آب فاضلاب برای زمین های کشاورزی نباشیم.
کارشناس مسوول طرح احیا و آزادسازی کشف رود در آب منطقه‌ای خراسان رضوی تاکید کرد: قرار نیست همه هفت هزار هکتار زمین های حاشیه کشف رود را حقابه بدهیم بلکه می‌توان با یک فرآیند معقول آب مورد نیاز این زمین ها را تامین کرد.
بیشتر بخوانید:
اهتمام جدی استاندار خراسان رضوی برای حل مشکلات زیست محیطی کشف رود
نجات رودخانه کشف رود مشهد مراحل پایانی خود را طی می کند
اصلاح مرز کشف رود یا پاک کردن صورت مساله
آزادسازی و خروج ۲۳۲ هکتار از ۳۳۷ هکتار طول رودخانه کشف رود در هفته‌های اخیر همچون شمشیری دولبه می نماید که به گفته مسوولان محیط زیست تلاش برای رفع تعارضات موجود منطقه حفاظت شده با اقدام های عملی دستگاههای اجرایی به منظور مدیریت معضل فاضلاب کشف رود است.
اما اینکه آیا حذف بخش های چالش برانگیز کشف رود می تواند تاثیری در حرکت مثبت دستگاه‌ها برای مدیریت معضل داشته باشد یا صرفا از دست رفتن بخش عمده یک منطقه حفاظت شده باشد را گذر زمان روشن می‌کند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی با اشاره به عزم جدی دولت برای نجات کشف رود، گفت: اصلاح مرز این رودخانه تاریخی از بابت حریم مناطق حفاظت شده در مشهد با هدف بهبود شرایط انجام شده است.
مهدی اله پور افزود: بر اساس تصمیمات نشست شورای عالی حفاظت محیط زیست در ۲۱ آذر امسال، بخش های ابتدایی و میانی رودخانه کشف رود که دارای تعارضات فراوان و داخل حریم مصوب شورای عالی شهرسازی شهر مشهد است از منطقه حفاظت شده خارج شد.
وی بیان کرد: این رودخانه به دلیل ویژگی‌های خاص تاریخی و جغرافیایی از جمله عبور از حاشیه کلانشهر مشهد از دیرباز نقشی بسیار مهم و محوری در توسعه مراکز مسکونی، تولیدات صنعتی، کشاورزی و خدماتی را در نیمه ابتدایی مسیر رودخانه داشته و به همان نسبت برخی معضلات از جمله حاشیه‌نشینی، تخلیه نخاله و فاضلاب، معضلات اجتماعی، سلامت و امنیتی را به ویژه در نیمه میانی رود دامن زده است.
وی اظهار کرد: از مجموع ۳۳۷ کیلومتر طول کشف رود مشهد، ۱۰۵ کیلومتر در قالب مناطق حفاظت شده باقیمانده است.
دبیر قرارگاه تحول محیط زیست خراسان رضوی ادامه داد: به همین منظور برنامه ریزان توسعه استان و دستگاههای اجرایی از جمله شهرداری، شرکت آب منطقه‌ای، جهاد کشاورزی و شرکت آب و فاضلاب تاکنون طرح‌هایی را برای ساماندهی رودخانه در حاشیه شهر مشهد به مرحله اجرا گذاشته‌اند، اما تعارضات و مشکلات منطقه به گونه‌ای بوده است که آنان را به اجرای طرحهای اصلاحی فوری نسبت به مدیریت و ساماندهی منطقه وادار کرده است.
وی بیان کرد: از جمله این اقدامات می توان به توافق نامه مشترک دستگاه های اجرایی با محوریت شهرداری مشهد برای ساماندهی و بهسازی رودخانه کشف رود اشاره کرد.
وی با تاکید بر اینکه برای تسریع در حل مشکلات و معضلات کشف رود، باید همه دستگاه ها و مردم در پیشبرد این هدف همفکر و همدل باشند، بیان کرد: مدیران صنایع ملزم شدند تا در قالب طرح خوداظهاری از طریق آزمایشگاه های معتمد محیط زیست برای سنجش پساب خروجی و ثبت کلیه اطلاعات در سامانه جامع محیط زیست و اقدامات قانونی لازم تا حصول استانداردهای لازم اقدام کنند.
به گفته وی، با تجزیه و تحلیل، میزان عددی فاکتورهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی پساب تصفیه خانه ها تعیین شده و به منظور سطح بندی پساب تصفیه‌خانه‌ها طبق استاندارد به اداره بهداشت ارائه می شود، همچنین بررسی و نظارت دقیق بر صدور مجوزهای محیط زیستی در محدوده و پیرامون کشف رود به صورت دقیق در حال انجام است.
بیشتر بخوانید:
ماجرای پساب تصفیه شده ای که روانه کشف رود می شود
ایجاد رودپارک، راهکار حل معضل برداشت فاضلاب از کشف رود مشهد
هزینه ۲ هزار میلیارد ریالی برای بهسازی کَشَف رود
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهرداری مشهد گفت: این سازمان بیش از ۲ هزار میلیارد ریال برای بهسازی کشف رود هزینه کرده و بخش زیادی از مسیر این رودخانه که نزدیک به بافت شهری بوده را احیا کرده است.
مهدی یعقوبی افزود: کشف رود به عنوان یک رود خشک فصلی در مشهد طی سالهای گذشته وضعیت بسیار بدی داشت و نیاز بود که شهرداری مشهد به موضوع ساماندهی آن ورود کند که با هماهنگی استانداری خراسان رضوی این امر انجام شد.
وی اضافه کرد: شهرداری مشهد نمی‌تواند وظایف دیگر نهادها را بر عهده بگیرد و فقط هماهنگ کننده است مثلا سازمان جهاد کشاورزی برای کشت و زرع در حاشیه کشف رود برنامه هایی دارد که امری طبیعی است.
شهرداری مشهد نمی‌تواند وظایف دیگر نهادها را بر عهده بگیرد و فقط هماهنگ کننده است معاون محیط زیست و خدمات شهری شهرداری مشهد گفت: مدیریت شهری بیشتر از وظایف خود در این زمینه عمل کرده است و تصفیه خانه سپتاژ نیز توسط شهرداری اجرایی شده است.
یعقوبی افزود: در بررسی‌های کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی نیز مشخص شد که شهرداری مشهد به درستی وظایف خود را در کشف رود انجام داده است.
اعتبار پایین شهرداری مشهد، عامل کندی جذب اعتبار دولتی
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی از کندی روند اجرای طرح تصفیه خانه «سپتاژ» توسط شهرداری مشهد گلایه و بیان کرد: ایجاد تصفیه‌خانه‌های سپتاژ (فاضلاب خانگی) به گفته مسوولان شهری با مشکل تأمین مالی رو به رو است.
اله پور ادامه داد: با پیگیری‌های صورت گرفته و حضور معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست برای تکمیل این تصفیه‌خانه، سازمان محیط زیست ۵۳۰ میلیارد ریال تسهیلات از محل صندوق ملی محیط زیست تخصیص داده که این مبلغ به مرور با ارائه پیشرفت طرح پرداخت می‌شود و پایان شهریور ۱۴۰۳ موعد بهره‌برداری از این تصفیه‌خانه توسط شهرداری مشهد عنوان شده است.
سازمان حفاظت محیط زیست اخیرا نیز در جوابیه گزارش یکی از رسانه‌های خراسان رضوی در زمینه کم توجهی دولت به موضوع کشف رود، اعلام کرده بود که ریسک بالای شهرداری مشهد، یعنی جایگاه پایین آن در سامانه اعتبارسنجی ایران و تاخیر در ارسال مدارک به منظور دریافت تسهیلات، علت اصلی محقق نشدن پرداخت تسهیلات ۵۳۰ میلیارد ریالی دولت به این شهرداری است.
قرار گرفتن شهرداری مشهد در جایگاه (ریسک بالا) از سامانه اعتبار سنجی ایران و تاخیر در ارسال مدارک جهت دریافت تسهیلات، علت اصلی محقق نشدن دریافت تسهیلات ۵۳۰ میلیارد ریالی دولت به شهرداری استاین جوابیه افزوده است: اقدامات لازم از سوی سازمان حفاظت محیط زیست، صندوق ملی محیط زیست، اداره کل حفاظت محیط زیست استان و بانک عامل صورت گرفته و دولت سیزدهم طبق وعده خود به قولش عمل نموده است و با عنایت به مشکلاتی که آلایندگی کشف رود برای مردم به وجود آورده، حمایت خود را از این روند اعلام و عمل نموده است.
سازمان محیط زیست در جوابیه خود اضافه کرده است: زمانبر شدن این روند نه تنها از طرف دولت نبوده بلکه با پیگیری های صورت گرفته بسیاری از موانع پیش پای شهرداری مشهد از جمله عدم تایید آن مجموعه توسط بانک به دلیل قرار گرفتن در جایگاه (ریسک بالا) بر اساس گزارش اخذ شده از سامانه اعتبارسنجی ایران، برطرف شده است و نهایتا کم کاری صورت گرفته از حوزه شهرداری مشهد و نیز عدم تکمیل مدارک و طولانی شدن این روند، موجب تاخیر در اجرای این طرح شده است.
به هر روی وضعیت امروز کشف رود و روند کم کاری دستگاههای متولی در مدیریت و سامان دادن به آن بر ضد سلامت مردم و در اصل اقدامی علیه سلامت شهروندان مشهدی است که لازمه عبور از این وضعیت، وجود عزم و اراده ای قوی برای رفع این معضل و نیز همدلی و همراهی دستگاههای متولی است.
نظر شما