هیبتِ هیرکانی

به گزارش خبرنگار ایرنا، میزبانی بابل از ۲ درخت بزرگ هیرکانی، درخت بلوط و سرخدار که یکی در جهان و دیگری در شمال کشور همتا ندارد و همانند نگینی در قلب جنگلهای هیرکانی جنوب بابل می درخشد نمایش اقتدار میراث چند میلیون ساله جنگل های هیرکانی است.

بزرگترین درخت بلوط جهان به ارتفاع بیش از ۶۰ متر و طول تاج این درخت نزدیک به ۳۴ متر با عرض تاج بیش از ۳۰ متر در جنوب بابل در جنگلهای هیرکانی با شکوه خاص نظاره گر گذر زمان و عبور تاریخ است.

این درخت بلوط که نزدیک به ۶۰۰ سال سن دارد وسعت تاج آن یا به عبارتی دیگر ۸۱۱ متر مربع سایه این درخت است. این گنجینه کهن ایران زمین به شماره ۶۰۰ در شهریور ماه ۱۳۹۸ به ثبت ملی رسیده است.

بازدید از این بلوط حیرت انگیز به یکی از علاقمندی های دوستداران محیط زیست تبدیل شد که با افتخار در کنار این بزرگ هیرکانی عکس یادگاری می گیرند و آن را در شبکه های اجتماعی به اشترا ک می گذارند.

بلوط را با نام علمی کورکس Quercus ' می شناسند، درختی از گونه راشیان که به میوه آن بلوط می گویند. درختان بلوط عمری طولانی دارند که گاه به ۲ هزار سال می‌رسد و گونه‌های بسیاری از آن در ایران بومی رشته ‌کوههای البرز و زاگرس هستند.
بلوط های جنگل های استان های شمالی کشور بر ۲ گونه هستند؛ گونه ' بلندمازو ' با نام علمی ' Quercus castaneifolia ' که درختی مرتفع به ارتفاع تا ۵۰ متر است و گونه ' سفیدمازو ' با نام علمی ' Quercus petraea ' .

این گونه ها در استان‌های گلستان، مازندران و گیلان رویش دارند و از غرب تا شرق این استان ها پراکنده هستند.

بزرگترین درخت سرخدار جنگلهای شمال با عمر بیش از یک هزار سال یکی دیگر از شکوه بی نظیر جنگلهای هیرکانی بابل است که این درخت نادر به وسعت تاریخ بزرگی دارد.

این درخت سرخدار که دارای ۳۰ متر ارتفاع و ۱۹۳ سانتی متر قطر دارد عمر آن به حدود یکهزار و ۲۰۰ سال می رسد و در یک منطقه صعب العبور و در کنار یک پرتگاه در جنگلهای هیرکانی جنوب بابل قرار دارد. این درخت با نام علمی ' Taxus baccata '، گونه‌ای درخت با برگ های سوزنی از تیره سرخداران است که از نظر تنوع زیستی و حفظ ذخائر ژنتیکی و بوم‌شناسی از گونه‌های منحصر به فرد و مهم منطقه هیرکانی و باقی مانده از دوران سوم زمین‌شناسی محسوب می شود.

سرخدار، درختی سوزنی برگ، سایه پسند و دارای پوست فلس‌دار است که چوب درون آن به رنگ قرمز شاه بلوطی و برگ‌های آن دائمی و همیشه سبز است و در قسمت پایینی درخشان و براق به نظر می رسد و نیاز به خاک مرطوب دارد.

بلندی درخت به ۹ تا ۳۰ متر و قطر آن به سه متر می‌رسد. رشد سرخدار بسیار کند و رویش ارتفاعی آن سالانه ۱۰ سانتی متر است. میوه نوع ماده این درخت به رنگ قرمز و نوع نر آن به رنگ زرد است که هر دو غیر سمی هستند.

بذر سرخدار توسط پرندگان از جمله قرقاول پخش می‌شود و سنجاب‌ها نیز به انتشار بذر این درخت کمک می‌کنند. بر اساس مطالعات فسیل‌شناسی، دیرینگی درختان سرخدار بیش از ۱۹۰ میلیون سال تخمین زده می شود.

گفته می شود انسان‌های ماقبل تاریخ این درخت را می‌شناختند و از برگ آن نوعی ماده سمی تهیه و برای آلوده کردن نیزه‌هایشان استفاده می‌کردند.

در تمام انواع سرخدار، ماده‌ای به نام ' تاکسول ' وجود دارد که از آن داروی ضد سرطان می‌سازند. در دانشگاه ' کالیفرنیا '، گونه‌ای از سرخدار را به همین منظور پرورش می‌دهد و هنگامی که به‌ ارتفاع یک تا ‌۱/۵ متر رسید، آن را قطع می‌کنند.

بزرگترین درخت سرخدار شمال کشور و جنگلهای هیرکانی در مرحله ثبت ملی قرار دارد و کارهای مقدماتی آن انجام شد.

مردم علاقمندِ هیرکانی

رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری بابل، بابلسر و فریدونکنار به خبرنگار ایرنا گفت: مردم علاقمند به میراث کهن هیرکانی و دوستداران محیط زیست با حضور در کنار بزرگترین بلوط جهان از شکوه این درخت لذت می برند.

حسین پورحسین اظهار داشت: بلوط ۶۰۰ ساله جنگلهای بابل که به ثبت ملی رسید دارای چنان عظمتی است که ۸۱۱ متر مربع سایه این درخت است.

وی با بیان این مطلب که دیگر زمان آن فرا رسیده که همه مردم برای حفظ جنگلهای هیرکانی دغدغه داشته باشند، بیان داشت: این درختان میراث کهن اجداد ما هستند که میلیونها سال با عبور از تاریخ امانت به دست ما رسید.

وی ادامه داد: برای حفظ جنگلهای هیرکانی نباید فقط دوستداران طبیعت و محیط زیست دغدغه داشته باشند بلکه این مهم باید به مطالبه عمومی تبدیل شود.

رئیس منابع طبیعی با بیان اینکه اگر امروز برای حفظ این درختان دغدغه نداشته باشیم فرزندان ما هرگز ما را نخواهند بخشید و محکوم به سرزنش هستیم.

پور حسین افزود: امروز روستا نشینان جنوب بابل بزرگترین وظیفه را برای حفظ جنگلهای هیرکانی دارند و تعلل آنها خسارتی وارد خواهد کرد که تحت هیچ شرایطی قابل جبران نیست.

سرخدار در انتظار ثبت ملی

‌رییس منایع طبیعی بابل بیان داشت: کارهای مقدماتی ثبت ملی بزرگترین درخت سرخدار شمال کشور در بابل با قدمت بیش از یک هزار سال انجام شد که در انتظار ثبت آن هستیم.

حسین پورحسین اظهار داشت: این درخت سرخدار که دارای ۳۰ متر ارتفاع و ۱۹۳ سانتی متر قطر دارد عمر آن به بیش از یک هزار سال می رسد در یک منطقه صعب العبور و در کنار یک پرتگاه در جنوب بابل قرار دارد.

وی ادامه داد: این درخت سُرخدار در یک حوزه آبریز ۱۰۰ هکتاری از یک توده بازمانده دوران جنگل های خزری می باشد که دست نخورده باقی مانده است.

قدمت جنگل های هیرکانی دقیقاً مشخص نیست. اما بر اساس آخرین نظرات کارشناسان قدمت جنگلهای هیرکانی بیش از ۴۰ میلیون سال برآورد شده و بازمانده دوره سوم زمین شناسی هستند. از همین جهت به فسیلهای زنده شهرت دارند و در حوزه باستان شناسی و گیاه شناسی یک موزه طبیعی به شمار می روند.

در دنیایی که تا کنون هزاران گونه گیاهی و جانوری منقرض شده اند، مجموعه ای کهن با قدمتی این چنینی نه تنها یادگاری با ارزش از دل تاریخ است، بلکه منبع عظیمی از گونه های منحصربه فرد زنده است که باید حفظ شود.

اما اهمیت جنگل های هیرکانی تنها از بعد قدمت آن نیست، زیرا این جنگلها علاوه بر تامین اکسیژن، در ذخیره مقادیر بسیار زیاد آب، حفاظت از بافت خاک و جلوگیری از جاری شدن سیل نقش بسیار مهمی دارند.

همچنین از بعد توسعه گردشگری و ایجاد درآمد برای ساکنین نواحی شمالی کشور نیز جنگل های هیرکانی بسیار موثر بوده اند. به طوری که نوار شمالی کشور از محبوب ترین سایتهای گردشگری ایران به شمار می رود و ورود گردشگر به این خطه موجب درآمد پایدار از راه گردشگری برای اهالی سرزمین های شمالی کشورمان شده است.

شهرستان بابل دارای ۵۰ هزار هکتار جنگل های هیرکانی با درختانی اعم از سرخدار، انجیلی، افرا، راش، ممرز، بلوط و آزاد است. درخت سرخدار از جمله درختان نادر و در حال انقراض جنگل های هیرکانی شمال است. این گونه درخت به کندی رشد می کند و هر ۱۰ سال یک سانتی متر بر قطر این درخت اضافه می شود.