سهمی برای هیرکانی

به گزارش خبرنگار ایرنا، جنگل‌های هیرکانی از سال‌های گذشته تاکنون خنجرهای متعددی توسط سوداگران چوب و زمین بر پیکر آن فرود آمد اما کسی تاکنون برای این میهمان چند میلیون ساله مازندران سهمی قائل نشد.

استان مازندران که به عنوان قطب گردشگری در کشور مطرح است، شکوه حیرت انگیز جنگل‌های هیرکانی یکی از مقصد های اصلی گردشگران داخلی و خارجی محسوب می شود و حفظ این میراث برای نسل های آینده یک امر ضروری محسوب می شود.

اجرای طرح های گردشگری در قلب جنگل‌های هیرکانی از جمله ظرفیت هایی است که برای جذب و رونق اقتصاد گردشگری این استان مورد توجه می باشد.

در سال های اخیر برخی از طرح های گردشگری به میزبانی جنگل‌های هیرکانی مازندران انجام شد و برخی دیگر از این طرح ها در دست مطالعه و اجرا قرار دارد.

صاحبنظران بر این باورند اجرای طرح گردشگری در قلب جنگل‌های هیرکانی برای خود این جنگل هم باید آورده داشته باشد در غیر این صورت طرحی که سودی برای این جنگل نداشته باشد، مورد تائید نیست.

کمبود جنگلبانان، سرقت پیاپی چوب و اراضی جنگلی به همراه آتش سوزی ها از جمله چالش های پیش روی این میراث چند میلیون ساله است.

کارشناسان محیط زیست تاکید دارند درصد بسیار کمی از درآمد طرح های گردشگری باید برای خرید تجهیزات و نگهداری جنگل‌های هیرکانی مازندران سرمایه گذاری شود.

با توجه به این که به طور معمول هزینه اجرا و سرمایه گذاری طرح های گردشگری در جنگل‌های هیرکانی بسیار زیاد است درصد کمی از درآمد آن هم برای نجات هیرکانی اثربخش است.

قدمت جنگل های هیرکانی به طور دقیق مشخص نیست، اما بر اساس آخرین نظرات کارشناسان قدمت جنگل‌های هیرکانی بیش از ۴۰ میلیون سال برآورد شده و بازمانده دوره سوم زمین شناسی هستند. از همین جهت به فسیل‌های زنده شهرت دارند و در حوزه باستان شناسی و گیاه شناسی یک موزه طبیعی به شمار می روند.

در دنیایی که تاکنون هزاران گونه گیاهی و جانوری منقرض شده اند، مجموعه ای کهن با قدمتی این چنینی نه تنها یادگاری با ارزش از دل تاریخ است، بلکه منبع عظیمی از گونه های منحصر به فرد زنده است که باید حفظ شود.

اما اهمیت جنگل های هیرکانی تنها از بعد قدمت آن نیست، چرا که این جنگل‌ها علاوه بر تامین اکسیژن، در ذخیره مقادیر بسیار زیاد آب، حفاظت از بافت خاک و جلوگیری از جاری شدن سیل نقش بسیار مهمی دارند.

همچنین از بعد توسعه گردشگری و ایجاد درآمد برای ساکنین نواحی شمالی کشور نیز جنگل های هیرکانی بسیار موثر بوده اند. به طوری که نوار شمالی کشور از محبوب ترین سایت‌های گردشگری ایران به شمار می رود و ورود گردشگر به این خطه موجب درآمد پایدار از راه گردشگری برای اهالی سرزمین های شمالی کشورمان شده است.

جیب هیرکانی خالی

کارشناس و فعال محیط زیست در گفت گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: کمبود اعتبار و تجهیزات از جمله چالش های جدی برای حفظ و گسترش سطح جنگل‌های هیرکانی است.

جواد یعقوب زاده اضافه کرد: اگر بخش کوچکی از درآمد حاصل از طرح های گردشگری که در جنگل‌های هیرکانی انجام می شود به این بخش اختصاص یابد بسیاری از مشکلات بر طرف می شود.

وی با بیان این مطلب که همه ما باید به این باور برسیم که اجرای طرح های گردشگری در جنگل‌های هیرکانی چه فایده ای برای این میراث چند میلیون ساله خواهد داشت، گفت: به لطف شکوه حیرت انگیز هیرکانی سرمایه گذار در این بخش سود خواهد کرد و حضور گردشگر در جنگل‌های هیرکانی برایش لذت بخش است اما سهم هیرکانی در این میان چه می شود.

وی ادامه داد: هر چند سهم کمی از این درآمد برای حفظ جنگلهای هیرکانی در مازندران در نظر گرفته شود و با توجه به حجم بالای سرمایه گذاری و درآمد کسب شده مبلغ کمی هم به هیرکانی اختصاص یابد گره گشا است.

این کارشناس و فعال محیط زیست با بیان این مطلب که ارتقاء زیرساخت ها و تجهیزات بروز شده برای خاموش کردن آتش سوزی ها در جنگل یکی از ضرورت های مهم است، بیان داشت: کمبود اعتبار در این بخش چالشی همیشگی است که با پرداخت سهم هیرکانی برای این مهم گره گشایی خواهد شد.

یعقوب زاده گفت: برای حفظ جنگلهای هیرکانی از دست سوداگران چوب و زمین این مهمان چند میلیون ساله ما نیاز به اعتبار و سرمایه گذاری دارد که در غیر این صورت هر ساله شاهد کاهش سطح جنگلهای هیرکانی خواهیم بود.

فرودستان دیده شوند

کارشناس و فعال محیط زیست در ادامه اظهار کرد: در اجرای طرح های گردشگری با سرمایه گذاری های کلان، در منطقه ای از مازندران که اهالی آن از فرودستان هستند و با اجاره دادن خانه مسافر خود زندگی می گذرانند این طرح ها به آنها آسیب وارد می کند.

جواد یعقوب زاده بیان داشت: اجرای این طرح های کلان گردشگری نباید بر زندگی اهالی آن منطقه اثری منفی داشته باشد اما این امر در دراز مدت آسیب زا خواهد بود.

وی با بیان این مطلب که به صرف مشغول به کار شدن چند جوان نباید دلیلی باشد که چندین خانواده که از طریق اجاره خانه مسافر به گردشگران زندگی می گذرانند آسیب ببینند، اظهار کرد: طرح های بوم گردی در روستاهای مازندران به یک شغل پایدار برای اهالی منطقه تبدیل شد.

این فعال محیط زیست تصریح کرد: اجرای هر طرح گردشگری در مازندران در مرحله نخست باید مبتنی بر حفظ طبیعت باشد نه تخریب آن و این مطلب مهم را همه باید مد نظر داشته باشیم.

اجرای طرح های گردشگری در جنگلهای هیرکانی از جمله سرمایه گذاری هایی محسوب می شود که با استقبال سرمایه گذار و گردشگران مواجه شد.

یکی از بزرگترین طرح گردشگری استان پارک و هتل جنگلی اندرگلی سوادکوه شمالی است که با سرمایه گذاری یک هزار و ۱۰۰ میلیارد ریالی بخش خصوصی راه اندازی شد.

این هتل جنگلی که به صورت رسمی در هفته دولت امسال مورد بهره برداری قرار می گیرد ۳۷ کلبه جنگلی دارد که در قلب جنگلهای هیرکانی در سوادکوه شمالی ساخته شد.

هزینه اقامت یک شب در این کلبه ها بدون صرف غذا هر شب بین ۷۰ تا ۸۰ میلیون ریال است که با هزینه غذای ناهار و شام این مبلغ اسکان در یک شبانه روز به یکصد و ۷۰ میلیون ریال افزایش می یابد.

در این هتل جنگلی طراحی ها به گونه ای اجرا شد که بخش هایی از این اقامتگاه جنگلی به محلی برای نگهداری گاو، مرغ محلی و گوسفند در نظر گرفته شد که جلوه خاصی برای گردشگران دارد.

جنگل های هیرکانی در زبان رایج و عامیانه مردم ایران جنگل های شمال نامیده می شود و این جنگل ها متراکم ترین ناحیه جنگلی ایران را تشکیل می دهند. این جنگل ها که در جنوب دریای خزر قرار گرفته اند بین کشورهای ایران و آذربایجان مشترک هستند. جنگل های هیرکانی از سال های بسیار دور به جا مانده اند و حتی برخی عمر آنها را با دایناسورها (دوره سوم زمین شناسی) برابر می دانند.

البته این جنگل ها را به دلیل قرار گیری در مجاورت دریای خزر، به نام کاسپینی – هیرکانی (Caspian Hyrcanian mixed forests) نیز می شناسند.

ارتفاع رویش درختان هیرکانی از سطح دریا آغاز می شود و تا ۲ هزار و ۸۰۰ متری ادامه می یابد. این پوشش گیاهی زمانی ۵۵ هزار کیلومتر مربع مساحت داشت که تاکنون ۵۱ درصد آن منقرض شده و تنها از ۱۰ درصد آن حفاظت صورت می گیرد.

همچنین در حال حاضر جنگلهای هیرکانی از غنی ترین اکوسیستم های جهان محسوب می شوند به طوری که بیش از ۲۹۶ گونه پرنده و در حدود ۶۰۰ گونه پستاندار، ۶۷ گونه ماهی، ۲۹ گونه خزنده و ۱۵۰ گونه درختی و بوته ای بومی (اندمیک) مانند درختان انجیلی و شمشاد در این جنگل ها زندگی می کنند.

از گونه های پرندگان ساکن در اکوسیستم جنگلهای هیرکانی می توان به گنجشک سانان، سار، دارکوب، اردک نوک پهن، قرقاول خزری، کبک، بلدرچین، کبوتر جنگلی، شاهین، قوش، دال، قرقی، اردک خاکستری، عقاب و جغد اشاره کرد و از گونه های پستانداران ساکن در این زیست بوم می توان مرال، شوکا، گرگ، گراز، خرس قهوه ای، روباه سر دو سیاه، شغال، سمور، تشی، خارپشت، موش جنگلی، خرگوش، گربه وحشی، گورکن و اسبچه خزر را نام برد.

درختان این جنگل ها از نوع مختلط پهن برگ حاشیه جنوب دریای خزر است که با آب و هوای نیمه مدیترانه ای و مرطوب سازگارند. جنگل های هیرکانی بر اساس ارتفاعی که در آن هستند (سطح دریا، کوهپایه های کم ارتفاع، کوهپایه های بلند، نقاط خیلی مرتفع) غالباً پوشش گیاهی متفاوتی دارند. از معروف ترین درختان این جنگل ها می توان راش، بلوط، توسکا، نارون، زبان گنجشک و شمشاد را نام برد.

به طور کلی از نظر علمی در عرض های جغرافیایی بیش از ۴۰ درجه جنگل، شرایط برای رشد درختان راش وجود ندارد، اما در جنگل های هیرکانی ایران که به طور متوسط در عرض ۳۸ درجه قرار گرفته اند، توده های فشرده درخت راش به صورت انبوه رشد کرده اند که از این نظر منحصر بفرد هستند.