افزایش موقتی آلاینده‌ها در مشهد ناشی از پدیده «هیگروسکوپی» است

رضا اسماعیلی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: به طور کلی موضوعاتی که با علوم جوی سروکار دارند پیچیده بوده و حتی ناشناخته‌های زیادی در این خصوص هنوز برای بشر باقی مانده است، به خصوص مقوله آلودگی هوا که ملقمه ای از علم شیمی، هواشناسی و جغرافیا است.

وی ادامه داد: به طور مثال در برخی اوقات حتی با وقوع بارندگی از غلظت آلاینده های هوا کاسته نمی شود بلکه آلودگی هوا نیز افزایش دارد، این موضوع برخی ابهامات و شبهاتی در خصوص سنجش و اطلاع رسانی کیفیت هوای شهر را ایجاد کرده است که با استناد به نتایج برخی تحقیقات علمی می توان آن را توضیح داد.

مسوول مرکز پایش آلاینده‌های زیست محیطی مشهد تصریح کرد: قبل از ورود جبهه باران‌زا به منطقه، هوای گرم و اغلب آرام بر منطقه حاکم می گردد که باعث افزایش رطوبت و در نهایت افزایش غلظت آیروسل‌های (ذرات معلق) در اتمسفر می‌شود و این شرایط در هوای شهرها که مملو از آلاینده های هواست بستری فراهم می‌کند تا طی پدیده هیگروسکوپی، این آلاینده ها با رطوبت واکنش و هم‌آمیزی کرده و ذرات معلق ثانویه ای در اتمسفر به وجود می‌آید که باعث افزایش غلظت آلاینده‌ها در هوای شهر می‌شود.

وی با تشریح این پدیده بیان کرد: با وقوع بارندگی در صورتیکه سطح زمین و خاک خشک باشد، برخورد قطرات باران با سطح زمین و آسفالت باعث انتشار ذرات بسیار ریز به هوا شده و شرایط آلودگی را حتی بدتر نیز می‌کند، از اینجا به بعد به مقدار بارندگی تعیین کننده وضعیت است در صورتیکه بارندگی قابل توجه رخ دهد ( بالاتر از ۱۰ میلیمتر)‌ به طور چشمگیری باعث بهبود کیفیت هوا و در اصلاح تمیزی هوا می گردد.

اسماعیلی ادامه داد: با این حال در صورتیکه بارندگی ناچیز (کمتر از ۲ میلیمتر) باشد تاثیر مثبت و ملموسی در کاهش آلاینده ها نخواهد داشت، مگر اینکه جریانات هوا (افقی یا عمودی) در جو اتفاق افتد و باعث تخلیه و انتقال آلاینده ها از سطح شهر گردد.

به گفته وی، مطالعات انجام شده در این خصوص اهمیت و تاثیر وزش باد را در بهبود کیفیت هوا به مراتب بیشتر از باران عنوان کرده اند.

وقوع پدیده هیگروسکوپی در مشهد برای ۲۸ بهمن‌ماه

مسوول مرکز پایش آلاینده‌های زیست محیطی مشهد اظهار کرد: مثال عینی این شرایط روز شنبه ۲۸ بهمن ماه رخ داد که وقوع بارندگی کمتر از سه میلیمتر در طی ۲ ساعت رخ داد، هرچند باعث کاهش مقطعی غلظت آلایندهها گردید.

اسماعیلی ادامه داد: در روز شنبه شاخص AQI (آی.کیو.آی) هوای شهر با عدد ۹۶ به کمترین حد خود در ۲۴ ساعت گذشته رسید، با این حال به دلیل بالا بودن شاخص قبل از وقوع بارندگی (ناسالم برای گروههای حساس) و ناچیز بودن بارندگی واز طرفی عدم جریان باد، نتوانست باعث کاهش محسوس آلاینده ها گردد.

وی با بیان اینکه حتی بعد از چند ساعت از بارندگی حجم آلاینده‌ها روندی افزایشی نیز به خود گرفت، افزود: بنابراین صرف وقوع بارندگی آنهم بارندگی‌های کم و پراکنده نمی‌تواند باعث بهبود چشمگیر هوا گردد بلکه باید توامان با جریانات هوا (توربولانس جوی) همراه باشد.

به گفته وی، در شهری مانند مشهد که سالانه افزون بر ۲۴۵ هزار تن انواع آلاینده هوا از منابع ثابت و متحرک منتشر می‌گردد، در صورت عدم انتقال و تخلیه از اتمسفر شهر به سرعت وضعیت هشدار آلودگی هوا شکل می‌گردد.

اسماعیلی گفت: لازم به ذکر است تمامی ایستگاهها و تجهیزات مستقر در سطح شهر مشهد بر اساس دستورالملها و روش‌های مرجع و مورد تایید سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان محیط زیست کشور به طور مستمر و دقیق در حال فعالیت است.