چهل و دومین دوره جشنواره فیلم فجر با نمایش ۳۳ فیلم در سالن همایش‌های برج میلاد برای رسانه‌ها فعالیت خود را آغاز کرد. تفاوت عمده این دوره با سایر دوره‌ها در این بود که حضور فیلم‌اولی‌ها به عنوان نسل جدید سینماگران ایرانی بیش از هر دوره‌ای جلب توجه می‌کرد و این فرصت خوبی برای فیلمساز فیلم اولی بود که در رسمی‌ترین فستیوال سینمایی کشور عرض اندام کنند.
ویژگی دیگر جشنواره چهل و دوم فیلم فجر به حضور پرتعداد فیلم‌های نهادهای دولتی از جمله فارابی و برخی سازمان‌ها همچون حوزه‌هنری، سازمان فرهنگی هنری اوج، بنیاد شهید و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مربوط می‌شد، اتفاقی که در بخش نامزدها و اهدای سیمرغ نیز مورد توجه رسانه‌های مختلف قرار گرفت که چرا با وجود این حجم از توجه به سینمای دولتی، فیلم اولی‌ها و بخش‌هایی چون مستند و انیمیشن، جایگاه فیلم‌های مستقل در بخش اهدای سیمرغ و نامزدی‌ها در نظر گرفته نشد. حضور حداقلی زنان در فیلم‌های جشنواره و حضور حداکثری سینمای کودک از دیگر ویژگی‌های این دوره بود.
گروه داده‌کاوی ایرنا به منظور تحلیل کمی و کیفی موج مجازی شکل گرفته پیرامون جشنواره فیلم فجر به بررسی نظرهای کاربران در بستر توئیترفارسی در بازه زمانی ۱۰ تا ۲۳ بهمن پرداخت و موضوع‌های مختلف از جمله میزان فعالیت و حضور کاربران، محتوای کلی و مضامین توئیت‌ها و فیلم‌های مطرح و بحث برانگیز این دوره را استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است:
روند تولیدمحتوا در جشنواره فجر در سال‌های اخیر چه تغییری کرد؟
بررسی ۱۴ روزه تولیدمحتوای توئیتری (۲ روز پیش از جشنواره تا ۲ روز بعد از جشنواره) در چهار سال اخیر نشان می‌دهد، در سال ۱۴۰۱ بیشترین حجم تولیدمتحوای توئیتری مرتبط با جشنواره فیلم فجر صورت گرفته که این حجم از توئیت‌ها نه لزوما مربوط به محتوای جشنواره و مضامین فیلم‌ها بلکه در ادامه فضای ملتهب سیاسی اغتشاش‌های شهریورماه ۱۴۰۱ بوده است.
کمترین حجم توئیتری در چهار سال اخیر مربوط به جشنواره فیلم امسال بوده است. دلایل مختلفی می‌توان برای این کاهش فعالیت در نظر گرفت که در این میان می‌توان به مواردی همچون کیفیت پایین فیلم‌ها و نبود چهره‌های مهم سینمایی و بزرگان سینما نسبت به سال‌های قبل‌تر اشاره کرد.
کدام فیلم‌های جشنواره بحث برانگیزتر شدند؟
در بررسی انجام شده از دو روز پیش از جشنواره تا دو روز بعد از جشنواره، همه محتوای مربوط با فیلم‌های مهم و بحث‌برانگیز استخراج و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج این بررسی در دو گراف دایره‌ای و میله‌ای زیر ارائه شده است:
«مجنون» و «تمساح خونی» با اختلاف کم، پربحث‌ترین فیلم‌های جشنواره چهل و دوم فیلم فجر بودند که اولی بهترین فیلم جشنواره از نگاه هیات داوران و دومی احتمالا برترین فیلم جشنواره از نگاه مخاطبان توئیتری بوده است.( دو سال است که سیمرغ مردمی جشنواره حذف شده و از همین رو آمار دقیقی درباره بهترین فیلم از نگاه مردم وجود ندارد.)
«پرویز خان» و «صبحانه با زرافه‌ها» دو فیلم مخاطب‌پسند دیگر جشنواره چهل و دوم فیلم فجر بودند که در بستر توئیتر نیز با واکنش کاربران این پلتفرم مواجه شدند و جزو بالاترین فیلم‌ها قرار گرفتند. «احمد» فیلمی درباره شهید «احمد کاظمی» و اتفافات زلزله بم، «بی‌بدن» فیلمی اجتماعی درباره یکی از حوادث ملتهب جامعه در چند سال اخیر و آپاراتچی از پدیده‌های جشنواره بودند که رتبه‌های بعدی بحث و جدل توئیتری‌ها را کسب کردند.
نمودار میله‌ای زیر نمای دیگری از نمودار دایره‌ای بالاست که فیلم‌های مهم و پرتکرار کاربران توئیتر را با هم مقایسه کرده است. قرار گرفتن سه فیلم جنگی «مجنون، احمد و آسمان غرب» در این فهرست نشان از توجه توئیتری‌ها به فیلم‌های دفاع مقدسی دارد که بیشترین سهم را از نظر ژانر سینمایی در جشنواره فیلم فجر داشتند.
«تمساح خونی» نخستین ساخته «جواد عزتی» شگفتانه مهم جشنواره بود که بعد از مجنون، بیشترین محتوا درباره آن صورت گرفته است. قرار گرفتن «قلب رقه» و «بهشت تبهکاران» با چهار و پنج درصد محتوا نشان می‌دهد فیلم‌های تاریخی و اکشن‌های مربوط به جنگ داعش نسبت به آثار مفرح و سینمای دفاع مقدس، سهم کمتری از توجه کاربران توئیتری را به خود جلب کرده است.
پرلایک‌ترین توئیت‌های مرتبط با هر فیلم
در این بخش به تفکیک نمودار بالا که پربحث‌ترین فیلم‌های جشنواره ۴۲ فیلم فجر را مقایسه کرده، مهم‌ترین و پرلایک‌ترین توئیت‌های مربوط به هر فیلم با استناد به تصویر آن توئیت استخراج و ارائه شده است:
مجنون
کاربری با نام عیار و توئیتی که ۱۴۰۰ لایک گرفته، در نخستین روزهای جشنواره از تحریم جشنواره و سانس فوق‌العاده دو فیلم مجنون و تمساح خونی نوشته است. دو فیلمی که در نهایت، پربحث‌ترین فیلم‌های کاربران توئیتر شدند.
تمساح خونی
«علیرضا پورمسعود» فعال رسانه‌ای در توئیتی به نقد و بررسی کوتاه فیلم تمساح خونی پرداخته و نکات مثبت و منفی آن را یادآوری و در نهایت نمره قبولی به آن داده است. او در این توئیت، فیلم تمساح خونی را با فیلم باشگاه مشتی‌زنی از «دیوید فینچر» مقایسه کرده است.
پرویز خان
پرلایک‌ترین توئیت فیلم پرویز خان مربوط به یک کاربر فعال توئیتری با نام یاس بود که بیش از ۷۰۰ لایک گرفته است. این کاربر با انتشار تصویر فیلم و مقایسه آن با عکس واقعی، از تلاش و غیرت بازیکنان فوتبال در زمان جنگ ایران و عراق نوشته است.
صبحانه با زرافه‌ها
«محمد کلهر» در پرلایک‌ترین توئیت فیلم «صبحانه با زرافه‌ها» به نقد این فیلم پرداخت و آن را یک کپی از فیلم خماری(The Hangover) بیان کرده است. این توئیت با ۱۳۳ لایک یک رشته توئیت است که به بررسی فرمی و محتوایی فیلم سروش صحت پرداخت.
احمد
«علی بیطرفان» کاربر اصولگرا در توئیتی با ۵۸۲ لایک به معرفی فیلم احمد پرداخته و آن را یک تراژدی واقعی از زلزله بم و حضور شهید احمد کاظمی نامیده است.
بی‌بدن
«بی‌بدن» از پرحاشیه‌ترین فیلم‌های جشنواره چهل و دوم فیلم فجر بود که علاوه بر محتوای جنجالی آن، حضور الناز شاکردوست بازیگر اصلی زن این فیلم پیش از نمایش اصلی آن در جشنواره و اعتراض به شیوه گزینش فیلم‌ها بسیار واکنش‌برانگیز شد. پرلایک‌ترین توئیت این فیلم در اکانت بی‌بی‌سی فارسی بود که نزدیک به ۶۰۰ لایک گرفته است.
آپاراتچی
«آپاراتچی» از فیلم‌های دست‌کم گرفته جشنواره چهل و دوم بود که با وجود یک سیمرغ برای کارگردان آن، همچنان مهجور ماند. کاربری با نام فائزه طلایی در توئیتی با ۹۷۴ لایک به بازنشر برخی از سخنان یکی از عوامل این فیلم در نشست خبری پرداخته و رویکرد آن را با برخی سلبریتی‌ها مقایسه کرده است.
آسمان غرب
پرلایک‌ترین توئیت مربوط به فیلم «آسمان غرب» از خبرگزاری فارس بود که به بازنشر سخنان «میلاد کی‌مرام» در نشست خبری این فیلم پرداخته بود. کی‌مرام در این نشست، فیلم را مورد قبول خانواده شهید شیرودی معرفی کرده و از سختی‌های این نقش گفت. توئیت خبرگزاری فارس ۲۰۰ لایک گرفته است.
بهشت تبهکاران
پرلایک‌ترین توئیت فیلم «بهشت تبهکاران» نه مرتبط با محتوای فیلم بلکه مربوط به حضور بازیگران این فیلم در فوتوکال جشنواره بود. این محتوای زرد رسانه‌ای با ۱۴۰۰ لایک از پرلایک‌ترین توئیت‌های مربوط به جشنواره فیلم فجر امسال بود که به تغییر چهره بازیگر اصلی این فیلم اشاره کرده بود.
قلب رقه
یکی از کاربران توئیتر به نام«نادر سهرابی» در توئیتی با ۷۸ لایک به نقد فیلم «شب رقه» پرداخته و آن را فاجعه خوانده است. شب رقه، از جمله فیلم‌هایی بود که نظرهای ضد و نقیضی درباره آن در جشنواره مطرح شد و برخی آن را فیلمی ضعیف خواندند؛ در مقابل، برخی نیز فیلم را اکشنی جذاب درباره عملکرد داعش‌ها بیان کردند.
جمع‌بندی
۱. بررسی کمی میزان تولید محتوای مرتبط با جشنواره فیلم فجر در چهار سال اخیر نشان می‌دهد، سال ۱۴۰۱ بیشترین و سال ۱۴۰۲ کمترین تعداد توئیت مربوط به فیلم‌ها و فضای جشنواره فیلم فجر در توئیتر فارسی انتشار یافته است. درباره افول محتوای امسال جشنواره می‌توان دلایل متعددی از جمله نبود فیلمسازان صاحب‌نام و کیفیت پایین فیلم‌ها بیان کرد که باعث شده بحث و نظر درباره فیلم‌ها به پایین‌ترین میزان خود برسد.
۲. برخلاف رسانه‌های انتقادی که جشنواره چهل و دوم فیلم فجر را جشنواره‌ای ارگانی نامیده بودند، کاربران توئیتر فارغ از این خط‌کشی‌ها به ابراز نظر آزادانه‌تری نسبت فضای جشنواره پرداختند؛ چنانچه سه فیلم جنگی «مجنون، آسمان غرب و حتی احمد» با محوریت شهید احمد کاظمی، از پربحث‌ترین فیلم‌های جشنواره فیلم فجر در توئیتر بودند.
۳. مجنون و تمساح خونی دو فیلم برتر کاربران توئیتر از نظر تعداد واکنش و میزان بحث‌برانگیزی در جشنواره چهل و دوم بودند. اولی فیلم منتخب هیات داوران و دومی احتمالا فیلم منتخب کاربران مجازی بود که بیشترین تولیدمحتوا درباره آنها صورت گرفته است.
نظر شما