دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی: در بخش هوش مصنوعی باید به سرعت رشد کنیم

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه در سخنانی در همایش الزامات توسعه مدل زبانی بزرگ فارسی که به همت ستاد توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی و رباتیک و با شعار «هوش مصنوعی، مولد قدرت حکومت‌ها» برگزار شد، افزود: امروز شاهد سیستم‌های هوش مصنوعی هستیم که نیازهای واقعی و علمی ما را تأمین می‌کند و به جای انسان، عمل و حتی تدبیر می‌کند اما باید به یاد داشته باشیم که هوش مصنوعی ساخته ذهن و روح انسان است.

وی به ارائه مثالی در این حوزه پرداخت و ادامه داد: در حوزه حکمرانی ۲۰۷ منبع را شناسایی و ۲۰۰ تعریف حکمرانی را استخراج کرده‌ایم. ۵۱ کلید واژه اصلی نیز استخراج شد که از ماشین‌های متنوع هوش مصنوعی درباره آن‌ها سوال شد، هر کدام پاسخ‌هایی دادند، تعاریف هوش مصنوعی از منابع دست اول حکمرانی بهتر و دقیق‌تر بود و این تعاریف را به کمک آنها دسته‌بندی کردیم. در مجموع ۲۰ تعریف از هوش مصنوعی دریافت شد که در کنار ۲۰۰ تعریف قبل به تعریف جامع‌تر در این حوزه رسیدیم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه حکمرانی باید با رویکرد بازتوزیع و تسهیل در سطوح مختلف محلی، ملی، منطقه‌ای و جهانی مدنظر باشد، اظهار داشت: اهداف حکمرانی شامل مشارکت عمومی، شفافیت، مسئولیت‌پذیری، قانون‌مندی، امنیت پایدار، رفاه عمومی و اثربخشی است. تعریف برگزیده از حکمرانی شامل فرآیندهای شبکه‌ای از سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری (قانون‌گذاری ساختارسازی نگاشت نهادی) تا گفتمان‌سازی، راهبری، هدایت‌گری، نظارت، کنترل و ارزیابی است که با مشارکت سازمان‌های دولتی و ذی‌نفعان مردمی صورت می‌گیرد، بنابراین حکمرانان این عرصه "ساختارهای دولتی،‌ بخش خصوصی و ذی‌نفعان مردمی" هستند.

خسروپناه تاکید کرد: الگوی حکمرانی باید مشخص شود، حکمرانی باید با رویکرد بازتوزیع و تسهیل در سطوح مختلف محلی، ملی، منطقه‌ای و جهانی مدنظر باشد. اهداف حکمرانی شامل مشارکت عمومی، شفافیت، مسئولیت‌پذیری، قانون‌مندی، امنیت پایدار، رفاه عمومی و اثربخشی است.

وی افزود: اینکه در شورای عالی انقلاب فرهنگی سندی بنویسیم بخشی از حکمرانی است اما از سیاست‌گذاری تا اثربخشی چند فرآیند شبکه‌ای، طولانی، بسیار پیچیده و چند بعدی است. برخی حکومتداری را با حکمرانی یکی می‌دانند که قطعا تصور اشتباهی دارند. حکمرانی با حکومت‌داری یکسان نیست.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره اصول حکمرانی هوش مصنوعی حکمت‌بنیان هم گفت: سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری حکیمانه مبتنی بر علم نافع عقلانی(شامل عقل نظری، عقل عملی، عقل معاش و عقل معاد) در هوش مصنوعی باید مدنظر باشد.

خسروپناه با بیان اینکه حکمت معادل انگلیسی ندارد، تصریح کرد: حکمت از سیاق علم نافع و مبتنی بر عقل است. سیاست‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی باید بر اساس حکمت باشد که از جنس حقیقت و فضیلت است، باید هوش مصنوعی که طراحی می‌کنیم مبتنی بر حقیقت و فضیلت عمل کند.

وی با تأکید بر نظارت و ارزیابی با شاخص‌های اهداف، شفافیت، عدالت و مشارکت عمومی اظهار داشت: باید سیستم‌های هوش مصنوعی را به صورت مستمر رصد کنیم، حکمرانان شامل ساختار دولتی، بخش خصوصی و ذی‌نفعان مردمی هستند که باید در سیاست‌گذاری هوش مصنوعی مشارکت داشته باشند. در مدل حکمرانی شورای عالی انقلاب فرهنگی و در سند نگاری هوش مصنوعی، بخش خصوصی و ذی‌نفعان مردمی در سیاست‌گذاری مشارکت دارند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: حکمت از سیاق علم نافع و مبتنی بر عقل است. سیاست‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی باید بر اساس حکمت باشد که از جنس حقیقت و فضیلت است، باید هوش مصنوعی که طراحی می‌کنیم مبتنی بر حقیقت و فضیلت عمل کند.

خسروپناه یادآور شد: در بحث هوش مصنوعی خیلی عقب هستیم و باید با سرعت رشد کنیم، خودمان مولّد شویم که اگر اینگونه نشود دچار شکلی از استعمار می‌شویم. در حال حاضر مهم ترین نوع استعمار؛ استعمار نرم است. در دهه اخیر اقدامات زیادی انجام شده است اما کافی نیستند که باید ادامه پیدا کند. کار دولت تسهیل گری، نظارت، ارزیابی و هدایت ارزش‌ها است.

وی اضافه کرد: آموزش و گفتمان‌سازی در حکمرانی هوش مصنوعی باید مدنظر باشد. معیارهایی که به هوش مصنوعی می‌دهیم باید بر اساس زیست بوم و فرهنگ ایرانی اسلامی باشد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین گفت: جامعیت هوش مصنوعی نیز باید مدنظر باشد و حوزه‌های نظیر تعلیم و تربیت، دفاعی و امنیتی، کشاورزی،‌ حقوقی، رسانه و فضای مجازی که نیاز به هوش مصنوعی دارند در نظر گرفته شود، البته سیاست‌بسندگی اشتباه است و سیاست‌گذاری، بخشی از چند فرایند است که در درون حکمرانی هوش مصنوعی است.

براساس اعلام معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، همایش الزامات توسعه مدل زبانی بزرگ فارسی به همت ستاد توسعه فناوری های هوش مصنوعی و رباتیک معاونت علمی در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد.

تولید دادگان عام برای آموزش «مدل زبانی بزرگ»/ایجاد زیرساخت لازم برای آموزش مدل هوش مصنوعی

سرپرست کارگروه هوش مصنوعی مولد ستاد هوش مصنوعی و رباتیک هم در همایش الزامات توسعه مدل زبانی بزرگ فارسی گفت: مدل های زبانی، مدل های بنیادینی هستند که بر روی داده های بسیار آموزش داده شده‌اند. آنها می‌توانند متن را درک کنند، متن تولید کنند و وظایف مختلفی را انجام دهند. LLMs در حال تحول برنامه های کاربردی در بسیاری از زمینه ها هستند.

محمد باقر سجادی نایب رییس کمیسیون هوش مصنوعی نصر و مدیرعامل شرکت دادماتک و از اعضای کارگروه هوش مصنوعی مولد ستاد هوش مصنوعی و رباتیک، طی سخنانی در همایش الزامات توسعه مدل زبانی بزرگ فارسی به ضرورت و اهمیت توسعه فناوری LLM اشاره کرد و افزود: «مدل زبان بزرگ» یا LLM (Large language model)، یک نوع نوآوری در حوزه هوش مصنوعی است که از شبکه های عصبی با پارامترهای گسترده برای پردازش پیشرفته زبان استفاده می‌کند. مدل های زبانی، مدل های بنیادینی هستند که بر روی داده های بسیار آموزش داده شده‌اند. آنها می‌توانند متن را درک کنند، متن تولید کنند و وظایف مختلفی را انجام دهند. LLMs در حال تحول برنامه های کاربردی در بسیاری از زمینه ها هستند.

وی بر کاربردهای مدل زبانی بزرگ متمرکز شد و اظهار داشت: اصلاح املایی، طبقه بندی محتوا، مقایسه کالا، حل مسائل علمی، تشخیص احساسات، موتور جست و جو، ترجمه، کتابشناسی، برنامه نویسی، خلاصه سازی، و آموزش از جمله کاربردهای این مدل زبانی است.

به گفته وی، درک مطلب، شناخت حقایق، یادگیری مفاهیم، تولید محتوا، استنتاج، درک موضوع و پاسخ به سوال از قابلیت های مدل زبانی بزرگ است.

برنامه های هوش مصنوعی مولد ستاد هوش مصنوعی و رباتیک

هشام فیلی عضو هیات علمی دانشگاه تهران هم به برنامه‌های کارگروه هوش مصنوعی مولد ستاد هوش مصنوعی و رباتیک پرداخت و گفت: این کارگروه در بحث تحریک تقاضا، برنامه‌هایی همچون فرهنگ‌سازی و آموزش کاربردهای LLM جهت ورودی بخش خصوصی (و غیرخصوصی)، برگزاری همایش های کاربردهای LLM در حوزه ها و صنایع مختلف، برگزاری اموزش های استفاده از AI و LLM در سطح مدیران و کارشناسان IT سازمان ها و شرکت‌ها، تشکیل کارگروه های تخصصی جهت توسعه استفاده از LLM در آن حوزه اعم از کارگروه سلامت، صنعت، تجارت، مالی، حقوق، فقه، شبکه اجتماعی، آموزش، …،  توسعه داده های خاص منظوره برای صنایع و حوزه های خاص و تشویق سازمان ها و شرکت ها به آزادسازی داده های متنی و غیرمتنی با رعایت ملاحظات امنیتی – مشوق آزادسازی دادگان و ... را در دستور کار خود دارد.

وی یادآور شد، تولید دادگان عام  برای آموزش LLM و دادگان خاص منظوره به دو صورت instruct tuning یا task specific training data ، ایجاد زیرساخت مورد نیاز برای آموزش مدل هوش مصنوعی یا استقرار مدل هوش مصنوعی، کاربردهای مختلف LLM در حوزه ها و صنایع مختلف،  ارزیابی LLM های توسعه یافته فارسی Safe Guard بومی برای LLM،  آموزش نیروی انسانی و ... از دیگر برنامه های این کارگروه در بخش تقویت عرضه  است.

سرپرست کارگروه هوش مصنوعی مولد ستاد هوش مصنوعی و رباتیک خاطرنشان کرد: در حوزه تربیت نیروی انسانی کارآمد، برنامه هایی همچون حمایت از موسسات آموزشی برگزار کننده دوره های تخصصی در حیطه مربوطه، حمایت از دوره های مجازی مربوطه از طریق پرداخت سوبسید به آکادمی ها،  برگزاری رشته علوم داده (با تمرکز بر هوش مصنوعی مولد) در وزارت علوم، حمایت ویژه از استارتاپهای مربوط به این حوزه از طرق مختلف توسط معاونت علمی و پارکهای علم و فناوری  و برگزاری مسابقات مختلف جهت جذب نیروهای مستعد در این حوزه (مشابه مسابقات ربوکاپ) و .... را در دستور کار داریم.