بررسی بحران آب و هوایی در گفت‌وگو با نظریه‌پرداز آمریکایی

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، در کتاب «اقتصاد سیاسی نجات سیاره» سی. جِی. پُلی‌کرونیو در گفت‌وگوی انتقادی با نوآم چامسکی و رابرت پالین به بررسی بحران آب و هوایی و پیمان نوین سیز جهانی پرداخته است. برنامه جهانی پیمان نوین سبز که پالین در این کتاب مطرح می‌کند از حمایت قوی چامسکی برخوردار است.

این کتاب شامل چهار فصل است. فصل یکم تحت عنوان «ماهیت تغییرات آب و هوایی» با قراردادن چالش گرمایش جهانی در کنار دیگر بحران‌هایی آغاز می‌شود که انسان از گذشته با آن‌ها مواجه بوده است. این فصل سپس نقدهای مفصلی درباره طیفی از مسائل عمده ارائه می‌دهد، مانند اینکه چرا طرح‌های بازار محور برای پرداختن به بحران‌های آب وهوایی محکوم به شکست اند، و چرا جایگزین‌ها برای کشاورزی صنعتی اهمیت زیادی برای رسیدن به مسیر تثبیت آب و هوایی پایدار دارند.

فصل دوم تحت عنوان «سرمایه‌داری و بحران آب و هوایی» بحث‌های نظری و تجربی روشنی درباره ارتباط سرمایه‌داری، ویرانی زیست محیطی و بحران آب و هوایی مطرح می‌کند. ضمن آنکه درون کاوی ارزشمندی درباره این مساله به عمل می‌آوردکه آیا عطش سیری‌ناپذیر سرمایه‌داران برای کسب سود را می‌توان به گونه‌ای با ضرورت تثبیت شرایط آب و هوایی سازگار کرد.

فصل سوم با عنوان «پیمان نوین سبز جهانی» برنامه مورد نیاز برای گذار موفق به اقتصاد سبز را شرح می‌دهد. پالین آنچه را متضمن پیمان سبز جهانی است و چگونگی تامین مالی آن را خیلی کوتاه شرح می‌دهد. پالین در این فصل یک ارزیابی انتقادی از طرح اتحادیه اروپا برای آنچه «پیمان سبز اروپایی» نامیده نیز به دست می‌دهد. چامسکی آن‌گاه این فصل را با سناریوئی کابوس‌وار به پایان می‌برد که در آن میلیون‌ها تن از مردم جهانِ جنوب بر اثر تشدید تدریجی تاثیرات فاجعه‌بار گرمایش جهانی می‌کوشند به کشورهای پُردرآمد جهانِ شمال مهاجرت کنند.

عنوان واپسین فصل کتاب «بسیج سیاسی برای نجات سیاره» است. این فصل به پرسشهایی از این دست میپردازد که بحران آب و هوایی چطور ممکن است در موازنه قدرت جهانی تاثیر گذارد. جامع ترین پرسشی که این فصل مطرح می کند اساسیت رین پرسش است: برای پیشبرد یک بسیج موفق سیاسی به منظور ایجاد پیمان نوین سبز جهانی چه باید کرد.

این کتاب با عنوان Climate Crisis and the Global Green New Deal: The Political Economy of Saving the Planet در ۱۹۲ در سال ۲۰۲۰ توسط انتشارات ورسو منتشر شد.

درباره نویسنده

نوام چامسکی زاده ۷ دسامبر ۱۹۲۸، زبان‌شناس، فیلسوف و نظریه‌پرداز آمریکایی است. چامسکی در فیلادلفیا به دنیا آمد. او در دسامبر سال ۱۹۴۹ با کارول چامسکی که خود استاد دانشگاه هاروارد بود، ازدواج کرد. چامسکی در دوران کارشناسی، سخت تحت تاثیر زلیگ هریس استاد زبان شناسی دانشگاه پنسیلوانیا، قرار گرفت. گرایش چامسکی به دیدگاه های سیاسی هریس، انگیزه‌ای شد تا او رشته زبان شناسی را برای ادامه تحصیلات خود انتخاب کند. چامسکی از سال ۱۹۵۵ در موسسه تکنولوژی ماساچوست به عنوان استاد زبان شناسی مشغول به تدریس شد و در سال ۱۹۷۶ در این موسسه به مقام استادی رسید. از چامسکی به عنوان پدر زبان شناسی مدرن یاد می شود.

نوام چامسکی به عنوان یک روشنفکر منتقد دولت‌های غربی به ویژه آمریکا شناخته شده است. او مخالف دخالت نظامی آمریکا در خاورمیانه و آغاز جنگ در این منطقه بوده است. او مشکل ترورسیم در خاورمیانه را ناشی از عملکرد آمریکا و اسرائیل می‌داند. چامسکی همچنین به یکجانبه‌نگری رسانه‌های غربی در برخورد با مسایل اسراییل و فلسطین ایراد گرفته و معتقد است که در پس ظاهر بی‌طرفانه‌ رسانه‌ها، فرض‌ها و اصول ایدئولوژیکی‌ نهفته ‌است که وقتی آن‌ها را افشا می‌کنیم، فرو می‌ریزند.

جنبش تسخیر، تروریسم غرب، نظام‌های سلطه، آمریکای بزرگ و حقوق بشر، نظم‌های کهنه و نوین جهانی، طرحی برای آینده، چه کسی بر جهان حکومت می‌کند و امپراتوران و دزدان دریایی برخی از کتاب‌های او هستند.

قسمتی از متن کتاب

سی. جِی. پُلی‌کرونیو: نوآم، اگر فرض کنیم کشورهای ثروتمند مبالغ قابل توجهی به کشورهای در حال توسعه کمک کنند تا آن‌ها بتوانند سهم خود را در رفع تاثیرات تغییرات آب و هوایی ادا کنند، آیا باید انتظار داشته باشیم که کشورهای ثروتمند در ازای آن امتیازات سیاسی و اقتصادی از جهانِ در حال توسعه بطلبند؟ در این صورت، آیا ممکن است شکل تازه‌ای از امپریالیسم در روابط بین ملت‌های مرکزی و پیرامونی در اقتصاد جهانی سرمایه‌داری سر بلند کنند؟ و، اگر چنین شود، آیا باید در انتظار چالش‌های سیاسی علیه یک پیمان نوین سبز جهانی باشیم که در کشورهای در حال توسعه ظاهر شود؟

نوآم چامسکی: ای کاش اعتماد بیشتری به این فرض داشتم، همچنان که متذکر شدم، جمهوری‌خواهان سخت مخالف کمک به کشورهای فقیرند، همان‌طور که مصمم به مجازات بی‌رحمانۀ مردم امریکا برای کمک ناکافی به گاوصندوق ثروتمندان و از ما بهرتان‌اند. و چندان هم حمایت درخوری حتی در بخش‌های کمتر بی‌رحم جامعۀ داخلی و جهانی دیده و شنیده نمی‌شود. شاید شایان ذکر باشد که آمریکایی‌ها بدفهمی غریبی نسبت به کمک خارجی دارند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که میزان آن را بسیار زیاد برآورد می‌کنند.

اما زمانی که از آن‌ها پرسیده می‌شود که به نظر آن‌ها این کمک‌ها چقدر باید باشد، ارقامی می‌دهند که بسیار بالاتر از سطح نازل واقعی است. این امر حکایت از آن دارد که ممکن است احتمال سازماندهی و حمایت مردم از این تدابیر بسیار مهم – و اخلاقاً الزامی- وجود داشته باشد. به طور کلی، آنچه در این ارتباط روی می‌دهد بستگی به آگاهی، تعهد و توان جنبش‌های مردمی در کشورهای کمک کننده خواهدداشت. تنها این امر می‌تواند آن پیامدهایی را دفع کند که تصویر کردی. همۀ این مسائل چالش‌هایی جدی برای فعالان به بار می‌آورد.

بی‌تردید، اگر به نقطه‌ای برسیم که کمک‌های قابل توجه و به شدت مورد نیاز تامین شود، سیاست‌گذاران در کشورهای دارا در پی آن خواهند بود که شرایطی را تحمیل کنند، همچون شرایط دست‌وپاگیر صندوق بین‌المللی پول که دریافت‌کنندگان کمک را به اولویت‌هایشان، که همان شروط صندوق است، مقید می‌سازد. اما ما به همان پرسش بازمی‌گردیم. آیا جنبش‌های مردمی می‌توانند به سطحی از آگاهی و تدبیر کافی برسند که چنان طرح‌هایی را از کار بیندازند و تضمین کنند که کمک‌های واقعی برای تسهیل گذار دشوار آن‌ها به سیاست‌های انرژی پایدار داده شود؟ و بسیاری موارد دیگر. (صفحه ۱۳۸ و ۱۳۹)

کتاب «بحران آب‌وهوایی و پیمان نوین سبز جهانی، اقتصاد سیاسی نجات سیاره» گفت‌وگوی انتقادی سی. جِی. پُلی‌کرونیو با نوآم چامسکی و رابرت پالین و ترجمه شهریار خواجیان در ۱۸۴ صفحه، در قطع رقعی، با شمارگان ۷۷۰ نسخه و در سال ۱۴۰۲ منتشر شد.