عابد اکبری کارشناس مسائل منطقه در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی ایرنا در خصوص سفر آیت الله ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان به پاکستان در قالب تداوم سیاست همسایگی و منطقه محور دولت سیزدهم، اظهارداشت: جمهوری اسلامی ایران نیاز مبرمی به عملیاتی کردن مزیت‌های نسبی بالفعل خود در یک محیط پایدار منطقه‌ای دارد. محیط پایدار به معنای وجود حداقلی از ثبات سیاسی و امنیتی به شکلی است که بتوان در سطح تاکتیکی و راهبردی برنامه‌ها و اولویت‌های کشور را دنبال کرد.
وی گفت: اتفاق‌نظری وجود دارد که علیرغم وجود این ظرفیت بالقوه جغرافیایی، محیط پیرامونی ایران به دلایل مختلف ازجمله بی‌ثباتی سیاسی (با زمینه تعارضات منافع در بین گروه‌های مختلف) و مداخلات خارجی ناپایدار است. وابستگی سیاسی امنیتی برخی کشورهای منطقه، زمینه نفوذپذیری منطقه و درنتیجه مداخلات خارجی را فراهم کرده است.
این کارشناس مسائل منطقه تصریح کرد: از این رو بخشی اصلی از رسالت سیاست خارجی ایران در سطح منطقه‌ای باید معطوف به کمک به پایدار کردن این محیط باشد. اتخاذ یک سیاست خارجی جدید در دولت سیزدهم به معنای اتخاذ راهبردها و سیاست‌های بین‌المللی و منطقه‌ای مشخص است که ضمن در نظر گرفتن تحولات و تغییرات کلان در سطح نظام بین‌الملل، می‌تواند مزیت صرفاً جغرافیایی ایران را (دومین کشور پر همسایه جهان) به مزیت ژئوپلیتیکی تبدیل کرده و زمینه شکل‌گیری یک سیاست منسجم همسایگی را فراهم کند.
اکبری بیان داشت: دستیابی به اهداف ترسیم‌شده در سیاست همسایگی نیازمند شناسایی دقیق فرصت‌های مشترک در حوزه ژئوپلیتیکی، اقتصادی، فرهنگی و اشتراکات در زمینه تبادل دانش و اندیشه، امور فرهنگی و هنری، توسعه گردشگری و سرمایه‌گذاری‌های کلان و سودآور اقتصادی و کاهش آسیب‌ها و تهدیدهای موجود است.
وی گفت: از سویی دیگر مهم‌ترین چالش امروز جمهوری اسلامی ایران در طرح سیاست همسایگی، یافتن راه‌هایی برای معنادار کردن منطقه‌گرایی بدون حضور امنیت‌زدای کشورهای فرا منطقه‌ای است. سیاست همسایگی «امنیت پایه» جمهوری اسلامی ایران در میان‌مدت و بلندمدت به‌شرط موفقیت در ارائه روشن سیاست خود می‌تواند این چالش را کمرنگ کند.
این کارشناس مسائل منطقه افزود: بر طبق این سیاست هر یک از کشورهای منطقه بنا به میزان توانمندی و مخاطرات اولویت‌دار، می‌توانند نقشی مسئولانه در تأمین امنیت منطقه بر عهده گیرند. در این طرح، ایران و کشورهای همسایه اولویت‌های مشارکت امنیتی خود را در یک سازوکار مشترک و هم‌اندیشانه تعیین می‌کنند و اقدام برای مقابله با آن را آغاز خواهند کرد.
اکبری بیان داشت: این سیاست علاوه بر انعطاف‌پذیری در تطبیق فرصت‌ها و چالش‌ها، با جاه‌طلبی‌های هر یک از کشورهای همسایه در سطح منطقه نیز سازگار خواهد بود. بر همین اساس دولت سیزدهم این فرصت را دارد با باز کردن باب گفتگو در قالب تعاملات اقتصادی، فرهنگی و در نتیجه موفقیت آن و ادامه گفتگو در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی، خلاء بنیادین یک سیاست همسایگی را پر کند.
وی ادامه داد: این ظرفیت‌ها می‌توانند با افزایش پویایی‌های دیپلماتیک کشور و فراهم آوردن زمین‌بازی جدیدی برای ایران، ظرفیت‌های بسیاری به اقتصاد، سیاست و امنیت ایران اضافه کند. در صورت موفقیت این طرح، دیگر نیازی به پرداخت هزینه‌های سنگین جهت امنیتی زدایی کردن روابط با کشورهای منطقه نخواهد بود.
این کارشناس مسائل منطقه گفت: ارتقای سطح همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی و امنیتی ایران و پاکستان می‌تواند محور ایران، چین و پاکستان را تبدیل به معادله قدرت برای توسعه اقتصادی در محیط منطقه‌ای کند. چنین سطحی از همکاری‌ها زمینه ارتقای ضریب امنیتی ایران و پاکستان را به وجود می‌آورد.
اکبری تصریح کرد: ضرورت‌های سیاست همسایگی در روابط ایران و پاکستان نه تنها منجر به ارتقای معادله قدرت متقابل می‌شود، بلکه زمینه جلوگیری از گسترش تضادهای منطقه‌ای را فراهم می‌کند. ایران و پاکستان در چارچوب سیاست همسایگی از قابلیت لازم برای ارتقای سطح روابط متقابل، مقابله با افراط‌گرایی، مقابله با تروریسم و گروه‌های بحران‌ساز در محیط منطقه‌ای، برخوردار هستند. مسائل اقتصادی نقش بسیار ویژه‌ای در سیاست همسایگی ایران و پاکستان دارد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: جمعیت فراوان پاکستان و فقدان منابع انرژی پاکستان در کنار ذخایر انرژی ایران می‌تواند اقتصاد دو کشور را مکمل یکدیگر سازد. اگرچه توسعه نیافتگی مناطق دو سوی مرز ایران و پاکستان و نبود زیرساخت‌های ارتباطی و اقتصادی عامل بازدارنده ای محسوب می‌شود، اما چون سیاست همسایگی ناظر بر جهت‌گیری های بلندمدت برای کاهش تهدیدات و افزایش منافع همسایگان است، با تلطیف راهبردهای امنیت محور و واگذاری اختیارات به نهادهای منطقه‌ای و تقویت ظرفیت‌های رویکرد پارادیپلماتیک، می‌توان اقتصادهای دو کشور را به هم پیوند زد ضمن اینکه تغییرات اخیر در معادلات قدرت در سطح جهانی و منطقه‌ای نیز سیاست همسایگی ایران در قبال پاکستان را تقویت می کند.
نظر شما