مازندران سرای پرندگان

به گزارش خبرنگار ایرنا، پرندگان مهاجر به مازندران در همه فصول سال در این استان حضور دارند، تعدادی از آنها برای زمستان گذرانی، و برخی دیگر در فصل بهار و تابستان در این خطه از شمال حضور دارند و تعداد دیگر از این پرندگان چون مازندران در مسیر خط پروازی آنها قرار دارد برای اسکان موقت در این خطه فرود می آیند.

همه ی این دلایل سبب شد تا آسمان مازندران برای حضور پرندگان مهاجر پرترافیک باشد و سفره رنگی این استان برای پرندگان مهاجر همیشه باز باشد.

برخی از این پرندگان همانند غازها، ‌فلامینگوها، ‌ آب‌چلیک‌ها، باکلان‌ها و حواصیل‌ها از جمله پرندگان مهاجری هستند که برای در امان ماندن از گزند سرمای فصول سردسال به تالاب ها و آب بندان های مازندران می آیند و چند ماه را در این خطه از شمال کشور سپری می کنند.

اما برخی دیگر از پرندگان مهاجر که در بهار و تابستان به این استان مهاجرت می کنند همانند حواصیل، بلبل، زنبورخواران؛ سسک، بوتیمار، گاو چرانک و پرستو برای جوجه ریزی به این استان سفر می کنند.

گله های از پرندگان مهاجر که مازندران در مسیر عبور آنها قرار داردهمانند، پرنده زنبورخوار گلو خرمایی، اردک ابرو سفید و صدف خورها حدود یک ماهی، سفره نشین این طبیعت هستند که بعد از ریزه خواری کوتاه مدت در این استان، مازندران را به مقصد اقامتگاه های اصلی خود ترک می کنند.

پرندگان زمستان گذران در این استان بیش از ۲۵۰ هزار بال هستند و از طرف دیگر پرندگان بهار و تابستان گذران افزون بر یک میلیون بال در دریا، آبندان ها، شالیزارها، جنگل و تالاب های استان مازندران سفره چرانی می کنند.

هر چند تغیر کاربری در برخی از آبندان های مازندران و پسروی های پی در پی آب خزر آمار حضور پرندگان مهاجر را تحت تاثیر قرار داد اما همچنان مازندران مقصد تعداد زیادی از پرندگان مهاجر محسوب می شود.

صاحبنظران محیط زیست و پرنده شناسان بر این باور هستند که در حال حاضر حفظ زیست گاه های این پرندگان مهاجر از اهمیت بالایی برخوردار است چون این زیستگاه ها، سفره آرایی طبیعی برای پرندگان مهاجر محسوب می شوند.

این پرنده شناسان بر این باورند هر چند تغیرات اقلیمی و گرمایش زمین در مهاجرت پرندگان اخلال ایجاد کرد، اما تحت هیچ شرایطی زیست گاه آنها نباید تخریب یا تغییر کاربری داده شود.

برخی از این پرندگان مهاجر همانند چلچله ها در منازل مردم زیر سقف خانه ها لانه سازی و جوجه ریزی می کنند که فضای بسیار زیبای را در خانه های روستایی این استان ایجاد می کنند.

آببندانها و تالاب ها مهمترین زیستگاه این پرندگان مهاجرهستند که کوچکترین دست کاری و تغییر کاربری سبب اخلال در زیستگاه این پرندگان مهاجر خواهد شد.

در دنیا ۴۲ نوع تالاب وجود دارد که از این تعداد ایران دارای ۴۱ نوع آن است و تالاب های ساحلی همانند میانکاله از جمله آن است و تالاب‌های داخلی همانند ارومیه نوع دیگری از آنها محسوب می شود، در جهان یک نوع تالاب خاص هم وجود دارد که بی‌نظیر است و آن هم آببندان‌های استان مازندران هستند که به دلیل اینکه کنوانسیون رامسر در مازندران ثبت شد این نوع تالاب‌ نیز وارد لیست جهانی شده است و از جمله ۴۲ نوع تالاب ثبت شده جهانی هستند.

در سالهای اخیر بسیاری از دوستداران محیط زیست و حیات وحش با استفاده از همه ظرفیت های موجود رسانه ای سعی کردند آسیب های تغییر کاربری و یا هشدارهای لازم در خصوص ساخت و سازهای غیر مجاز در کنار آبندانهای استان را برای افکار عمومی تشریح کنند.

نقش آب‌بندانها در حیات پرندگان

کارشناس محیط زیست و پرنده شناس روز پنجشنبه در گفت گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: حفظ زیست گاه آبندانهای مازندران برای پرندگان مهاجر بسیار مهم و حیاتی است.

جواد یعقوب زاده اظهار داشت: بسیاری از پرندگان مهاجری که به صورت بلند مدت یا کوتاه مدت و موقتی از آسمان این استان عبور می کنند بدون تردید از این سفره آرایی خوشه چینی می کنند.

وی با بیان این که تغییر کاربری آب‌بندانهای مازندران برای پرورش ماهی، جدی ترین تهدید برای پرندگان مهاجر محسوب می شود، خاطرنشان کرد: در بسیاری از این آبندان ها افراد به خاطر اینکه ماهی ها توسط پرندگان مهاجر شکار نشودپرندگان مهاجر را فراری می دهند.

وی ادامه داد: برخی از پرندگان مهاجر همانند "زنبور خور گلو خرمایی" در آبندان ها با مصالح طبیعی داخل آن لانه سازی می کنند که تغییر کاربری این مصالح طبیعی را از بین می برد.

یعقوب زاده با اشاره به اینکه تغییر کاربری در اطراف آبندانها و ساخت و ساز در زمین های شالیزاری تهدید جدی برای پرندگان مهاجر است، ادامه داد: به طور کلی تغییر کاربری آبندانها و ساخت و ساز در اطراف آنها پرندگان مهاجر را فراری می دهند که بازگشت دوباره آنها غیر ممکن می شود.

این پرنده شناس تصریح کرد: تعداد قابل توجهی از پرندگان مهاجر عبوری به خاطر تغیرات در زیستگاه آنها در مازندران، خط پروازی خود را از این استان تغییر دادند که همه باید تلاش کنیم که دیگر هیچ تغییر کاربری در آبندانهای مازندران صورت نگیرد.

یعقوب زاده افزود: پرندگان مهاجر عامل حیاتی برای عملکرد اکوسیستم ها هستند و زندگی روی زمین را از طریق پراکندن دانه، گرده افشانی، کنترل آفات و موارد دیگر از کاربردهای اکوسیستم و عملکرد آن پایدار می سازند.

این پرنده شناس تصریح کرد: پرندگان مهاجر فواید اقتصادی زیادی از طریق گردشگری، تحقیقات و آموزش و فعالیت سرگرم کننده فراهم می سازند که باید از این فرصت در رونق گردشگری مازندران استفاده کنیم.

مازندران دارای ۲ تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.

مازندران همچنین افزون بر ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار دارد. همه ساله در فصل زمستان۱۰۰ گونه پرنده مهاجر زمستان گذران با جمعیتی حدود ۳۰۰ هزار بال به مازندران مهاجرت می‌کنند.

بر اساس آمارهای رسمی، تاکنون بیش از ۴۹۰ گونه جانوری از رده‌های مختلف مهره‌داران اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها در زیست‌بوم مازندران شناسایی شده‌اند.

پرندگان با ۳۱۷ گونه از ۵۸ خانواده، پستانداران با ۶۳ گونه و ۱۹ خانواده، دوزیستان با ۹ گونه از ۶ جنس و ۶ خانواده، خزندگان با ۲۶ گونه از ۲۱ جنس و ۱۱ خانواده و ماهی‌ها با ۷۵ گونه بخشی از تنوع زیستی حیات وحش مازندران را تشکیل می‌دهند.