مشق عشق بر لوح سفید کودکان؛ چرا بانوان معلمی را ترجیح می‌دهند؟

گروه جامعه ایرنا - هانیه یکی از صدهاهزار بانویی است که شغل معلمی را انتخاب کرده؛ او دوست دارد از دلایل انتخابش بگوید؛ اینکه چرا به جای اینکه خانم مهندس صدایش بزنند، عاشق معلمی شده و حالا خانم معلم صدایش می زنند؛ می گوید با جمله «خانوم اجازه» گویا دنیا را به او می دهند و سرتاپا گوش می شود تا ببیند شاگردش چه می خواهد بگوید.

او که معلم پایه ششم ابتدایی در یک مدرسه دخترانه در غرب تهران است، درباره دلایل انتخاب شغل معلمی چنین می گوید:‌ انگیزه من حضور در محیط سالم فرهنگی برای فعالیت اجتماعی و سر و کار داشتن با بچه ها فارغ از چالش دنیای بزرگترها بود. چون امید به زندگی و هیجان بچه ها بیشتر است و انسان برای چند ساعت که شده، از حال و هوای جامعه پر از تنش خارج می شود.

وی بر این باور است که معلمان خواسته یا ناخواسته در یک سال تحصیلی درگیر امور تربیتی و تحصیلی تک تک دانش آموزانشان می شوند؛ دوست دارند که شاگردانشان از نظر علمی و هم تربیتی رشد کنند و بزرگ شدن آنها را از نزدیک ببینند.

او نیز یک مادر است؛ تلفیق تجربه معلمی و حس مادرانه را چنین توصیف می کند: پدر و مادر بودن باعث می شود که انگیزه تلاش برای تعالی شاگردانم بیشتر بشود؛ هرچند معلمی هم مشکلاتی دارد اما به نظر من زیبایی‌هایش آنقدر زیاد است که این مسایل را به حاشیه می راند.

هانیه، معتقد است که همین با بچه‌ها بودن و با بچه روزگار گذراندن در شغل معلمی آنقدر کشش دارد که بخواهد انسان را به سمت خود جذب کند؛ «رشته دانشگاهی من کامپیوتر بود و در بدو ورودم به بازار کار تقاضاهای زیادی برای فارغ التحصیلان این رشته وجود داشت؛ خودم هم پیش از معلمی محیط های زیادی را در این رشته تجربه کردم اما دیدم که نمی توانم با غیر از محیط فرهنگی ارتباط روحی و عاطفی برقرار کنم برای همین مدرسه را انتخاب کردم و امیدوارم در همین مسیر هم ادامه دهم.

یکی دیگر از معلمان زن در مدرسه ابتدایی پسرانه در منطقه یک تهران که دارای سابقه تدریس ۱۶ ساله در این مقطع است نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از دلایل خود برای انتخاب این شغل چنین می گوید: خودم مادر هستم و نیاز دارم که بخش زیادی از زمان را برای رسیدگی به فرزندان و خانواده‌ام در اختیار داشته باشم؛ بنابراین بهترین شغل از این نظر را انتخاب کرده‌ام چون ساعت کاری معلمان مشخص است.

او که سمیرا نام دارد، تاکید کرد: هر چند حقوق شغل معلمی از بقیه مشاغل کمتر است و با وجود اجرای رتبه بندی، شاید دریافتی سایر کارمندان کمتر باشد اما همین که فرصت تعطیلات تابستان را در اختیار دارم و در طی هفته های سال تحصیلی هم تا ظهر فعالیت داریم، برایم قابل قبول است.

وی در خلال گفت‌وگو از توقعات اولیاء دانش آموزان از معلمان هم گلایه‌هایی داشت و گفت: برخی اولیاء توقع‌های عجیبی از معلمان دارند و به جای اینکه برای معلم فرزند خود و دانش او احترام قائل باشند، بیشتر توقع دارند تا معلم برای تربیت و تدریس گوش به فرمان آنها باشد، البته این موضوع در مناطق مختلف آموزش و پرورش متفاوت است و مناطقی که برخوردارتر هستند، توقعاتشان از معلمان هم بیشتر است، در حالی که ما بر اساس طرح درس باید فعالیت داشته باشیم.

اما خانم سلمانی، معلمی است که موضوع دیگری را برای علاقه‌مندی خود به تدریس و معلمی مطرح می‌کند و می‌گوید: ارتباط با کودکان و افرادی که وجودشان همچون لوحی سفید و نانوشته است و تاثیر مثبتی که یک معلم بر لوح سفید یک کودک باقی می‌گذارد مهمترین دلیل ادامه شغل معلمی برایم بوده است؛ تلاش برای شخصیت هایی به دور از تزویر و ریا و دورنگی و شفاف، افتخاری است که بنده به عنوان معلم به آن نائل شده‌ام.

این معلم جوان ادامه می‌دهد؛ کاش معلمان بر این لوح سفید نقش‌هایی از ایمان و عمل را طرح بزنند و ناکامی‌ها و سختی‌های شغل در ارتباطشان با دانش‌آموزان تاثیر منفی نگذارد و بتوانند بهترین‌ها را برای آنان تصویر کنند.

خانم سلمانی در مقطع ابتدایی پسرانه تدریس می‌کند و معتقد است اگر خانواده‌ها اعتماد بیشتری داشته باشند و اجازه بدهند که فرزند در ساعت‌هایی که در مدرسه حضور دارد تحت تعلیم و تعلمِ معلم باشد، آینده جامعه آینده‌ای روشن‌تر خواهد شد.

او معتقد است یک معلم باید همیشه خود را به روز نگهدارد و همواره مجهز به علم روز باشد، حتی در استفاده از تکنولوژی هم باید توانمند باشد تا در مواجهه با دانش آموزان دانایی و دانش لازم را داشته باشد و این موضوع و ضرورت به روز بودن موجب شده است تا او شغل معلمی را بر سایر مشاغل ترجیح دهد.

خانم سوهانی نیز در مدرسه غیر انتفاعی در منطقه ۳ آموزش و پرورش تدریس می کند و می‌گوید از مزایای معلمی در کنار اینکه زمان کمتری از شخص می گیرد، این است که معلم از نظر تربیتی در جایگاه والایی قرار دارد.

وی بر این باور است، هرچند در کشور ما به این شغل به عنوان یک شغل راحت و آسان نگریسته می شود و به ویژه در سال‌های اخیر هر فرد به صرف اینکه دانش آموخته است، توانسته در مدرسه ای تدریس کند، اما این شغل، شغل انبیاء الهی است و شغلی است که نمی‌توان ساده انگارانه از کنار آن گذشت؛ موضوعی که جذابیت شغل معلمی را چند برابر می کند.

او فضایی فرهنگی و آرام و به دور از هیاهوهای سایر شغل‌ها را از دیگر مزیت‌های معلمی عنوان می‌کند و تاکید دارد که در مدرسه، ما هم به دانش آموزان می آموزیم و هم از آنها درس می گیریم و حتی لحظه‌ای از فضای تعلیم و تربیت دور نیستیم، برخی دانش آموزان با رفتار سلوک خود، معلمانی کوچک می شوند برای آدمهای بزرگ و این مزیتی است که در هیچ شغلی دیده نمی شود.

پیشتازی بانوان در انتخاب شغل معلمی

آمار جامعه معلمان کشور حاکی از آن است که تعداد زنانی که این شغل را انتخاب کرده‌اند، از مردان بیشتر است؛ شغلی که بانوان در آن، رویش و توسعه دانش آموزان را از نزدیک تماشا می‌کنند و در بالندگی و رشد کشور به واسطه تعلیم و تربیت، نقش مستقیمی دارند.

شغل معلمی همچون سایر مشاغل دارای معایب و مزایایی است که برخی را به داشتن این شغل ترغیب و برخی را از پرداختن به این شغل نهی می‌کند؛ آنچه قابل مشاهده است، اینکه جنسیت برای انتخاب این شغل مورد توجه بوده و شمار بانوانی که به این شغل اشتغال دارند، تعداد قابل توجهی است و آنطور که در سخنان وزرای آموزش و پرورش بیان شده، ۵۴ درصد معلمان را زنان تشکیل می‌دهند.

در مشاهدات میدانی نیز این آمار ملموس است؛ در بسیاری از مدارس ابتدایی از مدیر و معاونان مدرسه گرفته تا معلمان همگی از بانوان هستند؛ حضور معلمان زن در مدارس این موضوع را نشان می‌دهد که این شغل از سوی بانوان بیشتر مورد اقبال است تا مردان؛ دلیل این اشتیاق، آنگونه که از صبحت‌های معلمان بر می آید، گستره وسیعی دارد، از زمان مشخص تدریس و توانمندی در مدیریت همزمان خانه و مدرسه تا اشتیاق به تعلیم و تربیت فرزندان و نسل فردا.

پاییز سال گذشته رضامراد صحرایی با بیان اینکه حدود سه‌چهارم کارمندان شاغل زن کشور در آموزش و پرورش حضور دارند، گفته بود، ۸ میلیون دانش‌آموز دختر و ۵۵۰ هزار معلم زن در سراسر کشور داریم.

معلمی با روحیات بانوان سازگارتر است

دبیر کل جمعیت معلمان و فرهیختگان ایران اسلامی درباره علت انتخاب شغل معلمی از سوی بانوان به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بانوان به دلیل حس و طبیعت مادرانه، روحیه بهتری برای گذراندن وقت با کودکان و تعلیم آنان را دارند و تجربه نشان داده که در طول سال های تدریس نیز سعی کرده اند برای دانش آموزانشان مادری کنند.

ناصر سرگزی با بیان اینکه اغلب مدارس محیط های آرامی هستند که به دور از تنش های اداری و در فضایی صمیمانه اداره می شوند، گفت: از آنجا که بانوان اکثریت کادر آموزشی مدارس را در اختیار دارند، معلمان زن بیشتر تمایل دارند در چنین شرایطی حضور داشته باشند و به جرأت می توان گفت که فضای آرام مدارس در هیچ سازمان و ارگانی یافت نمی شود که بتواند امنیت روانی معلمان را تامین کند.

وی حضور در محیط های فرهنگی را از دیگر دلایل بانوان برای انتخاب شغل معلمی عنوان کرد و گفت: یکی دیگر از نکاتی که باید توجه داشت، زمان حضور معلم در مدرسه است؛ اغلب معلمان به دلیل آنکه ساعت کاری در مدارس مشخص است و آنها می توانند به مدیریت امور خانواده و زندگی شخصی نیز توجه و تمرکز کنند، از شغل خود رضایت دارند.

دبیر کل جمعیت معلمان و فرهیختگان ایران اسلامی در عین حال اظهار داشت: اینکه نزدیک به 60 درصد از معلمان مدارس را بانوان تشکیل می دهند، برای نظام تعلیم و تربیت معایبی هم دارند؛ از جمله اینکه زنان به دلیل شرایط زندگی به راحتی مردان نمی توانند محل خدمت خود را تغییر دهند و یا اینکه ممکن است از مرخصی زایمان در طول خدمت استفاده کنند.

سرگزی در ادامه با بیان اینکه اجرای طرح رتبه بندی برای معلمان جذابیت این شغل را برای مردان نسبت به گذشته افزایش داده است، گفت: با توجه به محدودیت هایی که برای بکارگیری معلمان زن در مدارس متوسطه پسرانه وجود دارد، پیشنهاد می شود آموزش و پرورش در آزمون‌های جذب خود سهمیه‌هایی را برای مردان در نظر گیرد تا تعادل جنسیتی در جذب نومعلمان برقرار شود.