راهی جدید برای مطالعه و کمک به پیشگیری از رانش زمین

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از «فیز»، رانش زمین یکی از ویرانگرترین حوادث طبیعی روی سیاره زمین است که هر ساله موجب میلیاردها دلار خسارت مالی و کشته شدن افراد زیادی می شود. یک گروه بین‌المللی از محققان از طریق معرفی یک پارادایم جدید برای مطالعه شکل و نوع شکست رانش‌زمین، به یاری افرادی آمده‌اند که در کار پیش بینی و ارزیابی ریسک رانش زمین هستند.

«کمال رعنا» دانشجوی دکتری از موسسه فناوری «راچستر» (نیویورک آمریکا) و «نشانت مالک» استادیار دانشکده ریاضیات و آمار این موسسه از مولفان اصلی مقاله‌ای بوده‌اند که به تازگی در این خصوص در نشریه «ارتباطات طبیعت» منتشر شده است.

مدل‌های پیش‌بینی کنونی بر اساس پایگاه‌های داده‌ای استوار هستند که عموما شامل اطلاعاتی درباره نوع شکست رانش‌های زمین نقشه‌برداری شده نمی‌شوند. این محققان با استفاده از منظره هوایی و داده‌های ارتفاعی (elevation) مربوط به سایت‌های رانش زمین و ترکیب آنها با یادگیری ماشین، موفق شدند به دقت ۸۰ تا ۹۴ درصدی در شناسایی حرکت رانش زمین در موقعیت‌های متفاوت در سراسر جهان دست پیدا کنند. این مطالعه بطور خاص یک روش مشخص برای ارزیابی رانش زمین، جریان و شکست‌ها معرفی کرده و الگوهای متمایزی یافته است.

مالک در این خصوص توضیح داد: الگوریتم ما رانش‌های زمین را پیش بینی نمی‌کند اما افراد دست‌اندرکار پیش بینی رانش زمین به اطلاعات بیشتری درباره رانش زمین نیاز دارند از قبیل اینکه چه عاملی موجب بروز آنها شده و مکانیسم آنها چه بوده است.

در این ارتباط، مکان‌های مختلفی از جمله در ایتالیا، آمریکا، دانمارک، ترکیه و چین مطالعه شدند. گستره وسیع کشورهای مورد مطالعه به تایید توان این یافته‌ها یاری رساند چرا که این یافته‌ها در مناطق و شرایط آب و هوایی مختلف قابل استفاده هستند.

کاربرد عملی این تحقیقات در جهان واقعی برای «رعنا» که اهل منطقه کوه های هیمالیا در کشور هندوستان است، اهمیت شخصی هم دارد. وی در این خصوص گفت: من شاهد روی دادن موارد زیادی رانش زمین بوده‌ام؛ راه ها برای مدت دو تا سه هفته مسدود می‌شود و هیچ ارتباطی از شهرها به روستاها وجود ندارد و مانع رفت و آمد مردم می‌شود.

این امیدواری وجود دارد که این شناخت بیشتر از حرکات شکست رانش زمین به افراد دست‌اندرکار پیش بینی رانش زمین کمک کند و دقت و قابلیت اعتماد مدل‌های ارزیابی خطر را ارتقا دهد.

به گزارش ایرنا، مناطق کوهپایه‌ای، جلگه‌ای، آبرفتی و هر منطقه شیب‌داری که جنس خاک دامنه‌هایش از نظر زمین‌شناسی، مستعد لغزش زمین باشد، بیشتر در معرض رانش زمین قرار دارند. در ایران از نظر جنس خاک، استان‌های مازندران، گیلان، لرستان، گلستان و خوزستان بیشتر از سایر استان‌ها در معرض رانش زمین هستند. اما از لحاظ عواملی همچون زلزله و دخالت‌های بی‌حساب انسانی سایر بخش‌های کشور نیز می‌تواند، مستعد زمین‌لغزش باشد.