به گزارش ایرنا؛ تعزیه، شکل سنتی از مجموعه نمایش‌های آیینی و مذهبی است که بر اساس رویدادهای تاریخی و حماسی حزن‌انگیز واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) و همراهانش و همچنین مصائب خاندان پیامبر(ص) روایت می‌شود که گاهی به آن موضوعات انتقادی، هجوآمیز، شاد و گزنده هم می‌افزایند.
اهل فن معتقدند که هنر تعزیه‌خوانی با وجود اینکه درون‌مایه اسلامی دارد، ریشه‌هایش ایرانی است و این مضمون اسلامی روی همان ریشه‌ها جوانه زده‌اند و درخت عزاداری ایرانیان را تنومندتر کرده است، به عنوان نمونه می‌توان از فرهنگ شاهنامه‌خوانی و پرده‌خوانی ایرانیان یاد کرد که چیزی شبیه به تعزیه بوده، امّا مضمون حماسی ایرانی داشته است.
اینکه از چه زمانی تعزیه به مفهوم کنونی در ایران اجرا می‌شده، چندان مشخص نیست و اگر هم تعزیه در برخی از دوران ها شکل می‌گرفته، بسیار محدود و در مجامع خصوصی بوده و سندی از گذشته‌های دور در دست نیست.
دوره قاجار؛ روند تحولی تعزیه‌خوانی در ایران
در همین رابطه رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: به نظر می‌رسد از دوره صفویه تعزیه اجرا می‌شده، چون جهانگردانی که در این عصر به ایران سفر کرده‌اند، از تجربیاتشان می‌نویسند.
«ابراهیم جلیلی» افزود: برای مثال تاورنیه ( جهانگرد و بازرگان فرانسوی است که در عصر صفوی بارها به ایران و مشرق زمین سفر کرد) اشاره کرده در میدان نقش جهان اصفهان نمایش تعزیه را اجرا می‌کردند، «بهرام بیضایی» هم می‌نویسد: «تعزیه در آخرین نیم قرن دورۀ صفویه، تحول نهایی خود را پیمود و به آن شکلی درآمد که امروز رایج است»، بنابراین می‌توانیم دوره صفویه را به قطع تاریخ شروع تعزیه به شکل امروزی و نمایشی آن بدانیم؛ صورتی که قواعد و قوانین مشخص دارد.
وی ادامه داد: از آن زمان هر چه به حال نزدیکتر می‌شویم، تغییر و تحولاتی در این شکل نمایشی ایجاد شده، به طور مثال در دوره زندیان شکل نظام‌یافته‌تری پیدا می‌کند و پس از آن در عصر قاجاریه به اوج خودش می‌رسد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر افزود: گفته شده تعزیه در دوره قاجار روند تحولی و شتابزده‌ای را طی می‌کند و فتحعلی‌شاه (پادشاه دوم سلسله قاجار) مردی مذهبی به حساب می‌آمد که به تعزیه علاقه مند و مشوق آن بود و دوره ناصرالدین شاه این علاقه بیشتر می‌شود و تعزیه در ایران توسعه و شکوه پیدا می‌کند.
جلیلی با بیان اینکه ناصرالدین شاه به اندازه‌ای به تعزیه علاقه مند بود که شخصا برای دیدن این هنر، به تکیه‌ها و حسینیه‌ها می‌رفت و حتّی اگر در ییلاق و بیرون از تهران بود، بیان کرد: بعد از مدتّی که ناصرالدین شاه دید تکیه حاج میرزا آقاسی گنجایش کافی برای مردم ندارد و برای تعزیه کافی نیست، دستور ساخت تکیه دولت را داد.
به گفته وی؛ نخستین تعزیه تکیه دولت در بهمن‌ماه سال ۱۲۵۲ شمسی برگزار شد و به جز وقفه دوساله که داشت، تا مرگ ناصرالدین شاه هر سال تعزیه در آن برقرار بود و بعدها تکیه‌های دیگری هم در تهران ساخته شد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر گفت: تعزیـه‌خوان‌ها همانند روضه‌خوانان واقعه‌گو، از فراز سکوی تکیه که مثل منبر مسجد است، تاریخ قدسی وقایع مذهبی و چگونگی مصائب اهل بیت پیامبر(ص) را با کمک کلمات و حرکات برای مردم روایت می‌کنند و وظیفه تعزیه‌خوان نقل تاریخ مذهبی و واقعه کربلا به زبان شعر و به شیوه نقالی و همراه با حرکات سنجیده نمایشی است.
هنر ملی تعزیه‌خوانی؛ ثبت در یونسکو
جلیلی یادآور شد: هنر ملی تعزیه‌خوانی به اندازه‌ای ارزشمند است که در سال ۲۰۱۰ جزو آثار ناملموس ایران، در فهرست جهانی یونسکو هم به ثبت رسید تا همه مردم جهان با آن آشنا شوند.
وی با اشاره به دیرینگی ملایر در اجرای هنر تعزیه‌خوانی، گفت: در همین راستا طبق سنت سال‌های گذشته، مراسم تعزیه‌خوانی به مناسبت ایام سوگواری سیدالشهدا امام حسین(ع) در روستای حسین‌آباد ناظم توسط گروه محبان فاطمه‌الزهرا(س)و دیگر نقاط روستایی این شهرستان در ایام محرم برگزار شد و همچنان در مناسبت‌های ویژه محرم ادامه دارد.
حسین‌آباد ناظم؛ پیشتاز در برگزاری مراسم تعزیه‌خوانی
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر با بیان اینکه حسین‌آباد ناظم قدمت بالایی در اجرای تعزیه‌خوانی در ایام محرم و صفر دارد، اظهار کرد: از سوم محرم تا ایام شام غریبان اباعبدالله الحسین(ع)، مجلس تعزیه‌خوانی در این روستا برگزار شد که ۱۸ نفر از هنرمندان تعزیه‌خوانی در این مراسم هنرنمایی کردند و مورد استقبال بسیار خوب مردم قرار گرفت.
جلیلی افزود: مراسم تعزیه‌خوانی حسین‌آباد ناظم از روز سوم تا دهم محرم، هر روز در این روستا دایر بود و در شام غریبان امام حسین(ع) نیز برگزار شد.
مسوول گروه تعزیه‌خوانی هیات محبان فاطمه‌الزهرا(س) حسین‌آباد ناظم نیز گفت: ۹ مجلس تعزیه‌خوانی در ایام محرم در این روستا برگزار شد که مردم استقبال بسیار خوبی داشتند و به طور میانگین روزانه بین ۵۰۰ تا یک‌هزار نفر به ویژه در تاسوعا و عاشورای حسینی، از این مراسم استقبال کردند.
قدمت ۱۵۰ ساله تعزیه‌خوانی در حسین‌آباد ناظم
«حسین عبدلی» با اشاره به روند رو به رشد تعزیه در ایران از زمان قاجاریه تاکنون، بیان کرد: تعزیه‌خوانی در روستای حسین‌آباد ناظم حدود ۱۵۰ سال قدمت دارد و گروه تعزیه‌خوانی محبان فاطمه‌الزهرا(س) یکی از گروه‌های فعال این شهرستان و دارای پروانه نمایش و مجوز از انجمن تعزیه ایران است.
وی ضمن تقدیر از تلاش‌های رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ملایر در اطلاع‌رسانی برگزاری مراسم تعزیه‌خوانی این روستا، افزود: این گروه از سال ۱۳۹۲ تاسیس شد و حدود ۱۲ سال است که فعالیت می‌کند.
عبدلی با بیان اینکه تمامی نذورات جمع‌آوری شده در مجلس تعزیه‌خوانی، برای خودِ تعزیه و تهیه تجهیزات هزینه می‌شود، ادامه داد: مجلس تعزیه‌خوانی گروه محبان فاطمه‌الزهرا(س) بعد از دهه اول محرم همچنان ادامه دارد و شب شهادت امام سجاد(ع) از نهم مرداد دوباره این مراسم آغاز می‌شود.
به گزارش ایرنا؛ تعزیه‌خوانی در شهرستان ملایر حدود سه دهه قدمت دارد که روستاهای سلطانیه، حسین‌آباد ناظم و شاملو از روستاهای ریشه‌دار در برگزاری این مراسم آئینی است.
نظر شما