مسیر هموار اقدامات زیست محیطی برای ثبت جهانی دره خرم آباد

به گزارش ایرنا، شهر خرم‌آباد با قدمت ۵۴ هزار سال در دره ای به درازای ۱۵ و پهنای ۱۰ کیلومتر بین کوه‌های آهکی که به موازات هم کشیده شده‌اند و در ارتفاع ۱۱ هزار و ۴۷۸ متری از سطح دریا واقع شده است و از نخستین سکونتگاه‌های مردم ایران به شمار می‌رود.

چشمه‌های خروشان و منابع آبی فراوان این شهر را به یکی از مهمترین عوامل تاریخ و تمدن ساز و یکی از جاذبه های تاریخی و گردشگری در کشور تبدیل کرده است، در این منطقه غارهای مسکونی زیادی وجود دارد که از آن جمله می‌توان غارهای کنجی، یافته، پاسنگر، گراجنه و اشکفت قمری را نام برد که حاوی آثار زندگی انسان غارنشین در دوره‌های موسترین، بارادوستی و زارزی بوده‌ است.

بنابر تاریخ گذاری‌هایی از طریق آزمایش رادیو کربن در غار ' کنجی' واقع در دره خرم آباد قدمت آثار یافت شده در این غار متجاوز از ۵۰ هزار سال پیش است و مطالعات باستان شناسی در غار کلدر نتایج جدیدی از قدمت دره خرم آباد را نشان داد که قدمت این منطقه را از ۴۰ هزار سال به ۵۴ هزار سال پیش رساند.

در مطالعات چند سال گذشته بخشی از جمجمه انسان هوشمند در غار کلدر خرم آباد کشف شد که به این غار جایگاه جهانی بخشیده و تکمیل کننده نظریات کارشناسان پیرامون فرآیند موج دوم مهاجرت انسان‌های هوشمند یا هموساپین به اروپا است.

از ابتدای زندگی بشر در این منطقه آب فراوان باعث رونق زندگی و مهمترین عامل تمدن ساز در دره خرم آباد شده است به نحوی که در حال حاضر ۷۰۰ دهنه چشمه سالانه با دبی ۱۰۰ میلیون مترمکعب ۳۵ درصد آب مصرفی این شهر ۴۰۰ هزار نفری را تامین می کنند.

در محل کنونی خرم‌آباد از دوره ایلامیان شهری با نام خایدالو وجود داشته و شهر شاپورخواست به دستور شاپور دوم بر خرابه‌های آن و در حدود محل کنونی شهر ساخته شده‌ و آثار تاریخی به جای مانده بیانگر قدمت تاریخی این شهر است.

خرم‌آباد یکی از پایتخت‌های هزاراسپیان و آل حسنویه ‌همچنین یکی از شهرهای مهم غرب ایران در دوره ساسانیان بوده است که فلک‌الافلاک یا دژ شاپورخواست از آثار به جای مانده دوره ساسانیان نماد شهر می باشد.

جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی متعددی در سطح شهر خرم‌آباد وجود دارد که از آن جمله می‌توان به فلک‌الافلاک، مناره آجری، پل شاپوری، گرداب سنگی، سنگ نبشته، آرامگاه باباطاهر و دریاچه کیو اشاره کرد به‌طوریکه این شهر برای نخستین بار در ایران از سوی دفتر منطقه‌ای سازمان ملل به عنوان یک شهر نمونه گردشگری انتخاب شده‌ است.

این شهر تاریخ چند هزار ساله دارد و یکی از شهرهای قدیمی ایران بوده که از آغاز پیدایش تا کنون، تمدن‌های مختلف و متعددی، از جمله کاسی‌ها، بابلی‌ها، ایلامی‌ها، ساسانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان را تجربه کرده است.

این در حالی است که سرزمین کهن لرستان و شهر تاریخی خرم آباد علاوه بر بهره مندی از غنای تاریخی، سرزمینی تنیده در آداب و رسوم برگرفته از فرهنگ و سبک زندگی مردم است و هر ورقی از کتاب کهن زندگی آنها تحلیلی از آداب و سنن پر رمز و راز به شمار می رود.

بر این اساس "دره خرم‌آباد" به عنوان یکی از نخستین سکونتگاه‌های بشری با قدمتی بیش از ۵۴ هزار سال محسوب می شود که ثبت جهانی آن با توجه به شاخصه های تاریخی و طبیعی و پیگیری مسوولان اکنون در مرحله ارزیابی کارشناسان یونسکو قرار گرفته است و بنابر اظهارات مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان پرونده آن از امروز با حضور ارزیابان یونسکو در مسیر نهایی قرار خواهد گرفت.

هفت غار و پناهگاه صخره‌ای، مجموعه تاریخی فلک الافلاک شامل سه پل "شکسته، گپ و حاجی" همچنین باغ گلستان به مساحت ۴۱۴ هکتار و بیش از یکهزار و ۶۰۰ هکتار با حرایم اطراف، پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد را در بر می گیرد.

در دل این پرونده یک شهر، ۲ روستای شمالی و جنوبی، رودخانه خرم آباد، قلعه تاریخی فلک الافلاک، سه پل تاریخی مهم "گپ، شکسته و حاجی" و بخشی از فرهنگ، آیین و سنت های استان جای دارد.

در این راستا گام های بلندی در حوزه های مختلف جهت ثبت جهانی دره تاریخی خرم آباد برداشته شده است که اقدامات زیست محیطی و بهداشتی نیز از این شمار هستند و تلاش می شود این شهر تاریخی در تمام جوانب آماده ثبت جهانی و شناسنامه ای برای معرفی هر چه بیشتر این دیار کهن با غنای فرهنگی و تاریخی باشد.

طی هفته های گذشته مسوولان ارشد استان و نماینده ولی فقیه در لرستان بر لزوم انجام اقدامات هر چه سریعتر برای مهیا شدن شرایط ثبت جهانی دره خرم آباد و همراهی و همگامی مردم در این مهم تاکید بسیار داشته اند.

اقدامات ثبت جهانی دره تاریخی خرم آباد در مراحل پایانی قرار دارد

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: در راستای ثبت جهانی دره خرم آباد اقدامات زیست محیطی و بهداشتی خوبی انجام شد و تنها در روستای پشته جزایری بخشی از اقدامات مورد نیاز انجام نگرفت که با جدیت در حال پیگیری است.

عطا حسن پور با بیان اینکه همه شرایط جهت ثبت جهانی دره خرم آباد به خوبی مهیا شده است اظهار داشت: از امروز ارزیابان یونسکو جهت رصد اقدامات انجام شده و بررسی های نهایی در خرم آباد حضور خواهند یافت که امید است نتیجه مثبت حاصل شود و مطالبه به حق مردم این دیار جهت ثبت جهانی سکونتگاه تاریخی خرم آباد محقق شود.

وی اظهار کرد: هفت غار و پناهگاه صخره‌ای، مجموعه فلک الافلاک شامل سه پل "شکسته، گپ و حاجی" همچنین باغ گلستان به مساحت ۴۱۴ هکتار و بیش از یکهزار و ۶۰۰ هکتار با حرایم اطراف، پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد را در بر می گیرد.

حسن پور عنوان کرد: در دل این پرونده یک شهر، ۲ روستای شمالی و جنوبی، رودخانه خرم آباد، قلعه تاریخی فلک الافلاک، سه پل تاریخی مهم "گپ، شکسته و حاجی" و بخشی از فرهنگ، آیین و سنت های استان نهفته هستند.

وی همچنین آیین "گل مالی" روز عاشورا را یکی از پیوست های مهم فرهنگی ثبت این آثار دانست که هرساله در حریم قلعه فلک الافلاک برگزار می شود.

وی با تاکید بر اینکه در ۲۸ اثر ایران در یونسکو حتی یک اثر پیش از تاریخ پارینه سنگی وجود ندارد تصریح کرد: سازمان جهانی یونسکو اعلام کرده است این تمایل وجود دارد که آثاری از دوران پارینه سنگی ثبت کند.

حسن پور با اشاره به اینکه به لحاظ کارشناسی پرونده آثار لرستان ثبت جهانی خواهد شد افزود: باید همه دست به دست هم بدهیم و شهر را برای حضور ارزیابان بین المللی یونسکو و جلب نظر مثبت آن ها مهیا کنیم چراکه این استان علاوه بر غارهای هفتگانه و قلعه فلک الافلاک از جاذبه‌های گردشگری طبیعی و تاریخی فراوانی برخوردار است.

رعایت مباحث زیست محیطی ضرورتی انکارناپذیر برای ثبت جهانی دره خرم آباد

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان نیز گفت: مباحث محیط زیستی در ثبت جهانی دره تاریخی خرم آباد بسیار اهمیت دارد که در این راستا استعلامات مورد نیاز انجام شده است.

علی سالاروند افزود: ثبت جهانی هر منطقه ای به معنای گردشگر پذیری آثار و منطقه و در این راستا رعایت نکات زیست محیطی بسیار حائز اهمیت است.

وی با بیان اینکه شروع و پایان محدوده دره خرم آباد از قلعه سنگی تا یافته کوه در مناطق محیط زیست قرار دارد و پاسگاه های محیط بانی در این مناطق فعال است اظهار داشت: همکاری های لازم و تهیه استعلامات مورد نیاز برای این اقدام مهم در شهر خرم آباد توسط این اداره کل در چارچوب قوانین محیط زیستی انجام شده است.

وی با اشاره به مباحث پسماند و ضرورت ساماندهی این مهم در شهر خرم آباد ادامه داد: در راستای کارگروه پسماند نیز مصوبات خوبی اجرایی شد و در دستور کار قرار گرفت.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با بیان اینکه بخش زیادی از پسماند رودخانه از آب های سطحی و صنوف شهر است عنوان کرد: با توجه به اینکه آبهای سطحی زیادی در خرم آباد جاری است که وارد رودخانه می شوند بسته هایی برای جمع آوری پسماند تهیه شده است.

سالاروند افزود: فرصتی یک ماهه برای شهرداری در نظر گرفته شده است که با استفاده از طرح های محیط زیست استان و نصب توری در ورودی رودخانه هر ۲ هفته یکبار اقدام به جمع آوری پسماندها شود.

وی ادامه داد: همچنین در راستای جمع آوری نخاله های ساختمانی و پسماند شهری نیز ورودی و خروجی شهر با فرهنگ سازی های انجام شده اقدامات خوبی انجام و پویش "نه به ریختن زباله خودرو" نیز راه اندازی شده است تا برای همیشه مقوله پسماند بین راهی در این شهر و مسیرهای گردشگری تعیین تکلیف شود.

لایروبی خرم رود در راستای ثبت جهانی دره خرم آباد ضروری است

رییس دانشگاه علوم پزشکی لرستان گفت: تسریع در لایروبی رودخانه های کرگانه و خرم رود در راستای ثبت جهانی دره خرم آباد ضروری و این دانشگاه با جدیت پیگیر اجرای این امر است.

دکتر بهرام دلفان با اشاره به اقدامات نظارتی بهداشت محیط خرم آباد جهت ثبت جهانی دره خرم آباد افزود: همچنین دفع بهداشتی فاضلاب پشته جزایری از موارد بسیار مهم و به صورت خاص مورد تاکید مسوولان دانشگاه می باشد که امید است با تلاش و پشتکار متولیان امر، نتیجه مطلوب حاصل شود.

وی گفت: از هفته های پایانی مردادماه که موضوع ثبت جهانی دره خرم آباد شدت گرفته است کارشناسان بهداشت محیط دانشگاه و مرکز بهداشت شهرستان خرم آباد با رصد میدانی و ارزیابی عوامل محیطی موثر بر سلامت از جمله دفع پسماندهای خانگی، دفع فاضلاب، نخاله های ساختمانی، لایروبی کانال ها و انهار درون شهری، در حال انجام وظایف محوله هستند.

وی اظهار داشت: ارزیابی محیطی نقطه به نقطه و مکاتبات متعدد با ادارات مرتبط در خصوص مشکلات بهداشتی مناطق شهری و روستایی دره خرم آباد به ویژه روستاهای قلعه سنگی، پشته جزایری و پاپی خالدار از جمله اقداماتی بود که طی روزهای اخیر توسط واحد بهداشت محیط مرکز بهداشت شهرستان خرم آباد انجام شده و درحال پیگیری است.

رییس دانشگاه علوم پزشکی لرستان ادامه داد: بازرسی مستمر از واحدهای صنفی با اولویت رستوران، اغذیه فروشی، نانوایی و آبمیوه فروشی ها به منظور سنجش عوامل محیطی موثر بر سلامت از دیگر موارد در حال انجام است و در خصوص واحدهای صنفی دارای تخلف بهداشتی نیز اقدام قانونی از طریق مراجع ذیربط به عمل می آید.

دلفان افزود: بررسی کیفیت آب شرب به صورت مستمر و شبانه روزی نیز از گذشته تاکنون در حال انجام بوده است و در صورت بروز هرگونه مشکل، مراتب بلافاصله با هماهنگی شرکت آب و فاضلاب رفع خواهد شد.

ثبت جهانی دره خرم آباد مطالبه ای عمومی است

قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی کشور نیز هفته گذشته در بازدید از برخی غارهای هفتگانه دره خرم آباد اظهار داشت: ثبت جهانی قلعه فلک الافلاک و دره خرم آباد به مطالبه عمومی تبدیل شده است.

علی دارابی تاکید کرد: موضوع ثبت جهانی دره خرم آباد امروز به عنوان یک مطالبه عمومی در لرستان و کشور مطرح است و سهیمه ایران برای طرح در کمیته میراث جهانی برای سال آینده در کشور بلغارستان محسوب می شود.

وی خاطر نشان کرد: امروز با تلاش همه مسوولان استان و همت شبانه روزی همکاران در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان، مشکلات و موانع ثبت جهانی رفع می شوند تا این فرصت مهم برای لرستان و کشور ایران تحقق یابد.

وی ثبت جهانی را فرصت مناسبی برای معرفی بیشتر داشته های تاریخی و فرهنگی کشورمان به جهان دانست و اظهار داشت: با ثبت جهانی دره خرم آباد، این اثر متعلق به همه آحاد جامعه بشری بوده و رابطه مستقیم با اشتغال، گردشگری و جذب توریست در کشور دارد.

دارابی ضمن تقدیر از زحمات و تلاش مدیران ارشد استان و بخصوص استاندار و فرماندهی سپاه حضرت ابوالفضل (ع) لرستان در خصوص همراهی و مساعدت انجام شده اضافه کرد: مدیران و مسوولان استانی و شهرداری خرم آباد همکاری خوبی با همکاران پرتلاش میراث فرهنگی لرستان داشته اند تا موانع ثبت جهانی یکی پس از دیگری رفع شود.

وی با اشاره به ساماندهی قلعه فلک الافلاک و غارهای هفت گانه موجود در دره خرم آباد نیز تصریح کرد: وضعیت موجود بسیار مطلوب بوده و یک کارگاه بزرگ در همه زمینه ها فعال است که این مهم نشان دهنده همت عمومی و عزم راسخ برای ثبت جهانی دره خرم آباد می باشد.

معاون میراث فرهنگی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان اینکه اقدامات گسترده‌ و تلاش های مستمری برای رفع موانع ثبت جهانی دره خرم آباد صورت گرفته است بیان کرد: مشارکت مردمی، حضور و همراهی گروه‌های دوستدار گردشگری و انجمن های مردم نهاد تاثیر بسزایی در تکمیل این پرونده و ثبت جهانی دره خرم آباد دارد.

دارابی افزود: امید می رود با ثبت جهانی دره خرم آباد و تاثیر مستقیم آن بر گردشگری و جذب توریست داخلی و خارجی، رونق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در منطقه بیش از پیش محقق شود.