حکم قضایی در ممانعت از تخریب تخت جمشید/ دوستداران میراثی چه می‌گویند؟

به گزارش خبرنگار ایرنا، خبری از تخریب کوه رحمت یا همان کوه مهر باستانی که تخت جمشید در دامنه آن بنا شده، در فضای مجازی فارس منتشر شد مبنی بر این که معدن متعلق به شهرداری مرودشت فعالیت خود را در محل کوه رحمت از سرگرفته است؛ محلی که در محدوده ثبت جهانی شده این میراث هخامنشی است.

معدن سنگ شکن شهرداری مرودشت یکبار پیشتر حکم قضایی برای توقف گرفته اما آنطور که عسکری چاوردی، مدیرپایگاه جهانی تخت جمشید گفت: ۲ هفته است که مجددا فعالیت خود را آغاز کرده است.

پیگیری قضایی علیه معدن‌کاوی در کوه رحمت

او گفت: این معدن از سال ۱۳۷۵ فعالیت داشته است و از همان ابتدا اداره میراث فرهنگی فارس به مسئولان آن که شهرداری مرودشت است، تذکرات لازم را داده و در تمام طول این سالها بارها از معدن شکایت شده است.

عسکری چاوردی ادامه داد: در نهایت سال ۱۳۹۵ با همکاری استانداری فارس فعالیت آن متوقف شد اما طی ۲ هفته اخیر، مجدد این معدن شروع بکار کرده است.

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید اعلام کرد: اکنون دستور توقف آن صادر شده و موضوع در محاکم قضایی پیگیری می شود.

موجودیت یکپارچه کوه مهر و تخت جمشید

اینکه کوه مهر تا چه اندازه در ارتباط با تخت جمشید اهمیت دارد، به عقیده علی اسدی، استاد دانشگاه و سرپرست کاوش‌های آبراهه‌های تخت جمشید، چنان روشن است که دشت مرودشت را با وجود کوهستان‌هایی که در اطراف آن است می شناسیم.

او به خبرنگار ایرنا گفت: تخت جمشید بخشی از کوه مهر است و پادشاه هخامنشی تصمیم گرفت که قسمت پیش آمده این کوه را تختگاه کند.

حیاط آپادانا و بسیاری دیگر از بخش‌های تخت جمشید بر صخره‌های طبیعی کوه مهر تراشیده شده‌اند؛ بنابراین موجودیت تخت جمشید وابسته به کوه مهر است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: آسیبی که معادن سنگی به منظره‌های طبیعی می‌زنند، غیرقابل بازگشت‌ترین آسیب‌ها است و منظره‌های طبیعی که طی میلیون‌ها سال شکل گرفته را تخریب می‌کند و این بریدگی‌ها و پراکندن نخاله‌های معدنی در اطراف، این مناظر را نازیبا می‌کند.

او گفت: تنها معدن موجود در دشت مرودشت، معدن فعال شده درکوه مهر نیست، بلکه در دیگر کوهستان‌هایی که در محور ارتباطی تخت جمشید و پاسارگاد قرار دارد نیز در حال کار هستند.

به گفته اسدی این محور توریستی ترین محور باستانی ایران است و خطرات صنعتی و معدنی برای آن وجود دارد که باید با نگاه کلان مدیریت استانی جلو آن را گرفت.

سودهای کوچکی که ضرری بزرگ به شناسنامه ملی ایران می‌زند

به گفته سرپرست کاوش‌های آبراهه‌های تخت جمشید، به دلیل سرمایه‌گذاری‌های صنعتی و معادن، چندان نتوانسته‌ایم از فعالیت این معادن جلوگیری کنیم، در حالی که می‌دانیم این معدن‌کاوی‌ها تا چه اندازه مخرب است و این کوهستان‌های ارزشمند، منظره طبیعی خود را برای همیشه از دست می‌دهند.

استاد باستان‌شناسی و مرمت دانشگاه هنر شیراز ادامه داد: ایجاد یک لکه ناموزون و ناهماهنگ در نزدیکی تخت جمشید ضرر بزرگی است که برای سودی کوچک ایجاد می‌شود.

او گفت: برای سودی کوچکی که نصیب صاحبان معادن می‌شود، کوه‌های زیبای اطراف تخت جمشید بریده می‌شود و مناظر آن از بین می‌روند، در حالی که با توجه به ارزش‌های فرهنگی تخت جمشید، سودی که این محوطه باستانی در وهله نخست برای معرفی ایران و سپس برای درآمدزایی گردشگری دارد، صدها برابر بیشتر از این معادن است.

اسدی با اشاره به موقعیت کوه مهر و ثبت جهانی ان در پرونده تخت جمشید، گفت: فعالیت این معدن قابلیت پیگیری قانونی داشته اما یانشده یا اگر شده هم چندان نتوانسته جلو آنها را بگیرد.

پاسداری از میراث باستانی ایران زمین، نیازمند نگرشی کلان

استاد باستان‌شناسی و مرمت دانشگاه هنر شیراز گفت: برای حفاظت از دشت مرودشت و پاسارگاد باید نگرشی کلان وجود داشته باشد؛ تخت جمشید شناسنامه ملی ایران است و نباید در قبال آن شاهد بی‌عملی مسئولان رده‌ بالای استان باشیم.

او ادامه داد: ممکن است برخی از کوهستان‌های دشت مرودشت تا پاسارگاد نیز خارج از حریم ثبتی این میراث باستانی باشد، اما باید با نگاهی کلان سنجیده شود و در ایجاد فعالیت‌های معدنی ارزشمندی این منطقه در نظر گرفته شود.

تغییر معماری ایران که تا تخریب کوه مهر ریشه کرده است

اسدی علاوه بر پرداختن به موقعیت کوه مهر و دیگر کوهستان‌های دشت باستانی مرودشت و آسیب‌های انسانی که این میراث ارزشمند را تهدید می‌کند، به یک تغییر فرهنگی نیز اشاره کرد که امروز ریشه بسیاری از فعالیتهای مخرب معادن شده است.

او گفت: سنگ در نمای معماری گذشته ایران جایی نداشته است و معماری ایرانی بر بنیان آجر بنا بوده است و ساختمان‌های سنگ نما در دهه‌های اخیر رواج پیدا کرده است.

سنگ در نمای معماری گذشته ایران جایی نداشته است و معماری ایرانی بر بنیان آجر بنا بوده است و ساختمان‌های سنگ نما در دهه‌های اخیر رواج پیدا کرده است.

اسدی افزود: معماری ساسانی و اشکانی که بنیاد معماری ایرانی است، بر بنیان آجر بوده است، چرا که سنگ در اقلیم ایران به سرعت فرسوده و دچار شکستگی می‌شود در حالی که زیبایی آجر با گذشت زمان بیشتر هم می‌شود.

او ادامه داد: امروز در بافت تاریخی بسیاری از شهرهای کشور می‌بینیم که آجر مصالح اصلی معماری ایرانی است.

به اعتقاد استاد دانشگاه هنر شیراز، همین ورود سنگ به نمای بناهای امروزی، سبب ترغیب صاحبان معادن سنگی شده است که با نگاهی کلان باید اصلاح شود.

اسدی اضافه کرد: شهرداری‌ها باید مصوباتی برای استفاده از آجر در نمای ساختمان‌ها داشته باشند که در این صورت تقاضای سنگ کم و استقبال از معادن سنگی کمتر می‌شود، هر چند علاوه بر این، معادن نباید اجازه برداشت از محوطه‌های باستانی داشته باشند.

تخت جمشید مجموعه‌ای از چند کاخ تو در تو در کنار دشت مرودشت است که در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول بنا شده‌ و پایتخت تشریفاتی امپراتوری هخامنشیان بوده‌است.

این مجموعه جهانی در ۱۰ کیلومتری شمال مرودشت و ۵۷ کیلومتری شمال شیراز واقع شده و هرساله میزبان گردشگران بسیاری از سراسر ایران و جهان است.