به گزارش ایرنا، ایجاد منطقه آزاد بانه-مریوان ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسید و مرحله نخست عملیات اجرایی آن و تعیین مدیر و افتتاح ساختمان‌های اداری این منطقه ۸ و ۹ اسفند همان سال با حضور دبیر شورای عالی مناطق آزاد انجام شد.
آبان سال گذشته رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری- صنعتی بانه- مریوان منصوب و معرفی شد و فعالیت رسمی این سازمان به عنوان دهمین منطقه آزاد کشور آغاز شد.
سازمان منطقه آزاد بانه- مریوان در این یک سال دارای مدیرعامل و یک عضو هیات مدیره( محمد باباخانی) بوده در حالیکه باید سه نفر عضو هیات مدیره داشته باشد تا براساس قانون تصمیمات اخذ شده دارای وجهه قانونی باشد.
در این مدت چندین نفر به عنوان عضو دیگر هیات مدیره این سازمان به وزارت اقتصاد و دارایی معرفی شدند ولی هیچ کدام مورد تایید قرار نگرفتند و این مسئله یکی از موانع پیش روی منطقه آزاد بانه-مریوان است.
بهرحال همچنان سازمان منطقه آزاد بانه- مریوان دارای ۲ عضو هیات مدیره و در انتظار انتصاب و معرفی نفر سوم است؛ به منظور اطلاع بیشتر از وضعیت منطقه آزاد بانه- مریوان و موانع و مشکلات پیش روی این سازمان و اقدامات انجام شده در یک سال اخیر با «فردین وکیلی» مدیرعامل سازمان منطقه آزاد بانه-مریوان گفتگویی انجام دادیم که شرح آن در ذیل می آید.
ایرنا: یک سال از معرفی شما به عنوان مدیرعامل سازمان منطقه آزاد بانه-مریوان می گذرد، در این مدت چه اقداماتی انجام داده اید؟
وکیلی: در این یک سال فراز و نشیب زیادی را طی کردیم و با مسائل زیادی مواجه شدیم؛ سازمان منطقه آزاد بانه-مریوان علی رغم اینکه به طور اسمی تشکیل شده ولی رسما نه؛ چراکه براساس قانون اعضای هیات مدیره سازمان باید سه نفر باشد تا تصمیمات آنها وجاهت قانونی داشته باشد ولی متاسفانه هنوز هیات مدیره آن شامل ۲ نفر است.
بسیاری از موضوعات و تصمیمات نیاز به مصوبه هیات مدیره دارد که به دلیل تشکیل نشدن کامل آن، همچنان بی نتیجه باقی مانده است. براساس قانون اعضای هیات مدیره سازمان باید سه نفر باشد تا تصمیمات آنها وجاهت قانونی داشته باشد ولی متاسفانه هنوز هیات مدیره آن شامل ۲ نفر است.در حال حاضر کل مجموعه ما متشکل از چهار نفر است، ۲ نفر عضو هیات مدیره و یکی از همکارا به عنوان مامور خدمت کارهای اداری و مکاتبات را انجام می دهد و یکی دیگر از همکاران در دفتر منطقه آزاد مریوان مستقر است و نیروی دفتر بانه بعد از اتمام ماموریتش به محل کار خود بازگشت و هم اکنون فاقد نیرو است.
ایرنا: اشاره کردید به تعداد کم نیروی انسانی این سازمان، به چه تعداد نیرو نیاز دارید و آیا امکان جذب آنها را دارید؟
وکیلی: جذب نیرو برای سازمان براساس ماده ۶۵ احکام دائمی توسعه کشور باید از طریق آزمون استخدامی انجام شود به همین دلیل در شرایط فعلی امکان جذب نیرو نداریم ولی در مجموع به ۵۰ نفر نیرو نیاز داریم و امسال درخواست جذب ۲۷ نفر را به دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد ارائه کردیم و قرار بود آزمون استخدامی جذب نیرو در مناطق آزاد جدید برگزار شود که تغییر و تحولات پیش آمده در کشور این موضوع را به تاخیر انداخت و هنوز اقدامی در این رابطه انجام نشده است.
ایرنا: با وجود این مسائلی که به آنها اشاره کردید توانستید در این یک سال اخیر چه کارهایی انجام دهید؟
وکیلی: بی شک در این مدت بیکار ننشستیم و کارهای ارزشمند و تاثیرگذاری را انجام داده ایم؛ از جمله آنها می توانم به حضور در نمایشگاه های ملی اشاره کنم که با توجه به اینکه منطقه آزاد بانه-مریوان به عنوان یکی از مناطق آزاد جدید کشور برای سرمایه گذاران ناشناخته بود؛ در این نمایشگاه ها توانستیم این منطقه را به سرمایه گذاران داخلی و خارجی معرفی کنیم و مزایای حضور در این منطقه را هم چون معافیت ۲۰ ساله مالیاتی، امکان صادرات ۶۵ درصد محصولات تولیدی به خارج از کشور و ورود سریع و آسان تجهیزات و مواد اولیه را برای آنها تشریح کردیم.
آنچه جای خوشحالی دارد این است که برعکس مناطق آزاد دیگر که دغدغه حضور سرمایه گذار را دارند ما چنین دغدغه ای نداریم چرا که هم اکنون تقاضای سرمایه گذاری بیش از ۲۰ همت سرمایه گذاری را در منطقه آزاد بانه-مریوان داریم که بیشتر آن هم سرمایه گذاران خارجی اغلب از اقلیم کردستان عراق و کشور ترکیه هستند.
هم اکنون تقاضای سرمایه گذاری بیش از ۲۰ همت سرمایه گذاری را در منطقه آزاد بانه-مریوان داریم که بیشتر آن هم سرمایه گذاران خارجی اغلب از اقلیم کردستان عراق و کشور ترکیه هستند. در این راستا بانک اطلاعاتی از متقاضیان سرمایه گذاری و درخواست هایی که داشتند ایجاد و آنرا ساماندهی کردیم و به محض اینکه شرایط و بستر واگذاری زمین فراهم شود می‌توانیم این افراد را دعوت به سرمایه گذاری کنیم تا در قالب طرح هایی که دارند اقدام به سرمایه گذاری در این منطقه کنند؛ افزون بر این ما سرمایه گذارانی هم داریم که سرمایه دارند ولی طرحی برای اجرا ندارند؛ برای این گروه هم برنامه داریم و ۱۲۰ بسته سرمایه گذاری را متناسب با ظرفیت منطقه در بخش های کشاورزی، صنعت و خدمات تهیه کرده ایم که به این دسته از سرمایه گذاران ارائه کنیم.
ایرنا: بی شک لازمه اجرای این سرمایه گذاری‌ها بعد از تکمیل هیات مدیره سازمان، طرح جامع منطقه آزاد است؛ تهیه و تدوین این طرح در چه مرحله ای قرار دارد؟
وکیلی: پیش نیاز تهیه طرح جامع منطقه آزاد، تهیه نقشه پایه است؛ نقشه پایه برای مناطق آزاد هم چون الفباست به عبارتی وقتی بخواهید نامه ای یا مطلبی بنویسید نیاز به حروف الفبا دارید یعنی لازمه نوشتن این نامه داشتن حروف الفباست.
نقشه پایه هم چنین شرایطی دارد و حدود منطقه را با جزییات دقیق مشخص می کند و بعد از آن در قالب طرح جامع امکان جانمایی طرح های سرمایه گذاری فراهم می شود؛ حال نقشه پایه منطقه آزاد بانه- مریوان تهیه شده است و مزیت این نقشه پایه نسبت به نقشه پایه مناطق دیگر، کیفیت بالاست؛ چراکه هرچه مقیاس نقشه پایه پایین تر باشد دقت آن بالاتر است؛ استاندارد تهیه نقشه پایه در مناطق آزاد یک دوهزارم است اما برای مناطق ما که کوهستانی است با مقیاس یک پانصدم یعنی چهار برابر باکیفیت تر، آنرا تهیه کردیم که نمونه آن در هیچ منطقه آزادی در کشور وجود ندارد.
ایرنا: حال وضعیت تهیه طرح جامعه منطقه آزاد بانه-مریوان چگونه است؟
وکیلی: طرح جامع، قانون اساسی مناطق آزاد به شمار می رود؛ قبل از ۱۳ آبان سال گذشته و آمدن من به این سازمان، قرارداد تهیه طرح جامع این منطقه منعقد شده بود و براساس مفاد قرارداد که از سال ۱۴۰۰ نوشته شده بود، باید تا دی ماه سال ۱۴۰۲ تکمیل و تحویل ما داده می شد ولی وقتی به این مسئله ورود کردیم متوجه شدیم آنچه به اسم طرح جامع تحویل داده شده طرحی بسیار ضعیف و در حد کپی پیست مناطق دیگر است که یا باید تایید می کردیم که یک کار زیربنایی ضعیت از آب در می آمد و آسیب آن تا سال ها باقی می ماند و یا درخواست اصلاح و بررسی مجدد آنرا می دادیم.
در همین راستا در استان با شرکت مشاور سه جلسه تشکیل دادیم و سه جلسه را هم در قالب شورای پژوهشی در دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد داشتیم و همه نکات و نقاط ضعف مربوط به این طرح را در این جلسات مطرح و همه موارد را بررسی کردیم تا کار ویرایش شود و امکان پیاده سازی را داشته باشد چراکه این طرح تا ۵۰ سال دیگر قانون اساسی منطقه است.
بعد از تشکیل ۶ جلسه و پیگیری پنج ماهه متاسفانه شرکت مشاور طرح، پای کار نیامد. در مواقع ما هم نمی توانیم اقدام به لغو کردن قرارداد این شرکت یا تمدید آن کنیم چراکه این کار برعهده ما نیست و کارفرما موظف به انجام این اقدام است.
ایرنا: پس برعهده چه نهادی یا دستگاهی است؟
وکیلی: مناطق آزاد جدید وقتی ایجاد می شوند یک منطقه معین برای آنها انتخاب می شود که برای منطقه آزاد بانه و مریوان، منطقه آزاد قشم به عنوان معین انتخاب شد و انتخاب این منطقه به عنوان معین استان برای ما هم جای سوال دارد چراکه هیچ سنخیتی با استان کردستان از لحاظ کارکردی و مسافت ندارد.
ایرنا: چطور منطقه آزاد قشم به عنوان معین منطقه آزاد بانه- مریوان انتخاب شد و علاوه براین کدام منطقه بیشتر شرایط معین شدن استان ما را داشت؟
وکیلی: اطلاعی از اینکه چطور منطقه آزاد قشم به عنوان معین منطقه آزاد بانه-مریوان انتخاب شد، ندارم؛ قبل از آمدن من به این سازمان این کار انجام شده بود. مناطق آزاد ارس، ماکو و یا انزلی که هم به کردستان نزدیک تر هستند و هم به لحاظ بافت کاری با ما شباهت بیشتری دارند از شرایط بهتری برای منطقه پشتیبان و معین منطقه آزاد بانه-مریوان برخودار بودند.
ایرنا: به مبحث طرح جامع برگردیم؛ اشاره کردید باید از طریق منطقه معین اقدام به تعیین تکلیف طرح جامع منطقه آزاد بانه- مریوان شود، برای اینکه منطقه آزاد قشم به این قضیه بپردازد، کار و پیگیری صورت گرفته است؟
وکیلی: برای تهیه نقشه پایه از طریق منطقه آزاد قشم پیگیر شدیم که انجام این کار حدود ۶ ماهه به طول انجامید و خرداد امسال تهیه نقشه پایه به اتمام رسید؛ برای طرح جامع هم باید منطقه آزاد قشم ورود کند و اخذ هر نوع تصمیمی در ارتباط با شرکت مشاور طرح برعهده آنهاست.
تاکنون چندین مکاتبه با این منطقه داشته‌ایم تا پای کار بیایند و طی گزارش های منظم فصل به فصل براساس مفاد قرارداد کار را تحویل دهند یا اینکه تعیین تکلیف کنند تا مردم بیش از این معطل نشوند.
آنچه در ارتباط با طرح جامع برای ما امکان پذیر بوده پیگیری است که انجام داده ایم و مکاتبات آن هم موجود است؛ تا زمانی که طرح جامع مصوب نشود براساس ماده هشت آیین نامه مناطق آزاد؛ سازمان منطقه آزاد بانه-مریوان هیچ گونه اختیاری برای واگذاری زمین یا مجوز ندارد و هرگونه واگذاری قبل از نهایی شدن طرح در شورای عالی مناطق آزاد کاملا غیرقانونی است.
تاکنون به طور مکتوب منطقه آزاد قشم پاسخ مکاتبات ما را نداده اند، بی شک این عدم پاسخگویی به لحاظ زمان و هزینه به منطقه آزاد بانه-مریوان لطمه می زند.
ایرنا: در سفر استانی رئیس جمهور شهید به کردستان اعتباراتی برای ایجاد زیرساخت های منطقه آزاد بانه مریوان مصوب شد، آیا تخصیص یافت یا این مسئله هم همچنان محقق نشده است؟
وکیلی: قبل از ورود به این بحث لازم می دانم در ارتباط با هویت بصری سازمان هم عرض کنم، زمانیکه ما به این سازمان آمدیم هیچ نشان و آرمی که بیانگر سازمان باشد وجود نداشت و حدود سه ماه پیگیر طراحی و ایجاد لوگو و سربرگ برای منطقه آزاد بانه-مریوان بودیم و حال این سازمان دارای هویت بصری مستقل است و افزون براین از آنجا که سازمان منطقه آزاد از لحاظ ماهیتی جزو شرکت های دولتی است و باید منابع درآمدی داشته باشد و از این محل، مصارف و هزینه ها را پوشش دهد، نیاز به حساب متمرکز خزانه مورد تایید وزارت اقتصاد داشتیم که با پیگیری های انجام شده این حساب به نام سازمان منطقه آزاد بانه-مریوان در بانک مرکزی افتتاح شد.
در زمینه اعتبار، ۵۰۰ میلیارد ریال از طریق معاون اجرایی رئیس جمهور وقت در دولت سیزدهم برای مناطق آزاد مصوب شد و استانداری ها را مکلف کردند که این مبلغ را برای تامین و ایجاد زیرساخت در مناطق آزاد هزینه و تخصیص دهند ولی علی رغم پیگیری و مکاتبات مکرر یک ریال به ما تخصیص داده نشد.
بجز این اعتبار، از محل سفر استانی رئیس جمهور شهید ۲ هزار و ۴۰۰ میلیادر ریال برای منطقه آزاد بانه- مریوان مصوب شد که قرار بود از طریق سازمان برنامه و بودجه و استانداری ۵۰ درصد آن تخصیص داده شود ولی یک ریال هم تاکنون از این مبلغ تخصیص داده نشده است و دلیل آنرا هم اینگونه مطرح کردند که سازمان منطقه آزاد بانه-مریوان ردیف بودجه ندارد؛ لذا امکان پرداخت این مبلغ فراهم نیست.
این یکی از مواردی است که انتظار داشتیم نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی به آن ورود کنند ولی نه نمایندگان سابق نه فعلی در این رابطه هیچ اقدام و حمایتی انجام ندادند.
با شرایط موجود تنها مبلغی که در اختیار ما قرار داده شد؛ ۱۰۰ میلیارد ریال از سوی منطقه معین یعنی منطقه آزاد قشم بود و از این میزان ۵۰ میلیارد ریال برای طرح جامع و ۲۲ میلیارد ریال هم برای تهیه نقشه پایه هزینه شد و مابقی آنرا هم برای هزینه کرد امور جاری در اختیار سازمان منطقه آزاد بانه مریوان قرار داده‌اند.
ایرنا: وقتی سازمان منطقه آزاد بانه- مریوان ردیف بودجه ندارد آیا امکان ایجاد درآمد پایدار برای سازمان وجوددارد و در این رابطه کارهایی انجام داده اید؟
وکیلی: مصوبه قانونی داریم که از آن توانستیم برای ایجاد درآمد پایدار بهره بگیریم از جمله آنها بحث عوارض خروج مسافر از کشور است که از ۲۲ خرداد ماه سال جاری و بعد از یک ماه پیگیری موفق شدیم؛ درآمد حاصل از این عوارض را به جای پرداخت به خزانه، مستقیم به حساب منطقه آزاد بانه –مریوان واریز تا آنرا برای ایجاد زیرساخت ها هزینه کنیم.
نکته حائز اهمیت این است که منطقه آزاد ارس یک سال طول کشید تا توانست با هزار نفر نیرو این پروسه را طی کند ولی ما با چهار نفر نیرو و پیگیری مستمر در یک ماه آنرا به سرانجام رسانیدم و در این چند ماه حدود ۳۵۰ میلیارد ریال درآمد برای منطقه آزاد بانه-مریوان کسب کردیم. هرچند نرخ عوارض بتازگی افزایش یافته و بی شک درآمد منطقه هم در نیمه دوم سال بیشتر می شود.
افزون براین سهمیه کالای تجاری هم فرصتی برای درآمدزایی برای مناطق آزاد است و ما تنها خواسته ای که داشتیم این بود که یک سوله و یک دفتر در مرز باشماق مریوان را در اختیار ما قرار دهند تا مستقیما سهیمه کالای تجاری را جذب کنیم ولی در این زمینه هم کم کاری شد و با وجود اینکه چندین سوله خالی در این مرز وجود دارد ولی به ما واگذار نکردند و جای بسی تاسف است که این کم کاری ها را به نام سازمان منطقه آزاد می نویسند و تحویل برخی رسانه ها می دهند.
مناطق آزاد جدید برای اینکه بتوانند به اهداف و رسالت محوله دست یابند نیاز به حمایت مسئولان و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی دارند و ما از عدم حمایت‌های مسئولان و نمایندگان مردم استان در این رابطه گله‌مند هستیم.
ایرنا: بحث هایی در ارتباط با تصرف اراضی منطقه آزاد بانه-مریوان مطرح شده است آیا این صحت دارد؟
وکیلی: توسط دستگاه‌های اداری و مردم تصرفاتی در این منطقه انجام شده است و آنرا به مراجع قضایی اعلام کرده‌ایم تا حقی از بیت المال و مردم ضایع نشود.
لازم به ذکر است حتی اگر قبل از تصویب منطقه آزاد بانه-مریوان هر کدام از دستگاه های اداری در این محدوده زمین داشتند از زمانی که این منطقه ایجاد شده است براساس قانون بدون هماهنگی و اجازه سازمان و مجوز از منطقه آزاد اجازه هیچ گونه فعالیتی ندارند.
علاوه براین یک سری اراضی در منطقه آزاد بانه-مریوان به ویژه در محدوده مریوان داریم که مستثنیات است یعنی سند آنها در اختیار مردم قراردارد اما چون در محدوده منطقه آزاد قرار گرفته‌اند فعلا بلاتکلیف هستند؛ بعد از تصویب طرح جامع، سازمان منطقه آزاد یا این اراضی را خریداری می کند یا اینکه به مالک زمین مجوز اجرای طرحی طبق قانون و مقررات داده می شود و هیچ محدودیتی در این رابطه وجود ندارد چراکه هدف سازمان تسهیل فعالیت ها در چارچوب قوانین است.
از زمانی که منطقه آزاد شکل گرفته است سایر دستگاه های اجرایی هیچ گونه اختیاری ندارند و همه مسئولیت و اختیار این اراضی برعهده سازمان منطقه آزاد است، درخواست سرمایه گذاری‌هایی داریم اما براساس ماده هشت آیین نامه نحوه استفاده از زمین و منابع در منطقه آزاد، تا زمانی که طرح جامع مصوب نشود هیچ گونه امکان واگذاری اراضی و صدور مجوز وجود ندارد.
از زمانی که منطقه آزاد شکل گرفته است سایر دستگاه های اجرایی هیچ گونه اختیاری ندارند و همه مسئولیت و اختیار این اراضی برعهده سازمان منطقه آزاد است.یکی از بحث هایی که متاسفانه به خاطر عدم آگاهی یا سوءنیت روی آن مانور می دهند همین بحث است که چرا کار منطقه آزاد متوقف شده و اقدام به ساخت و ساز واگذاری ها نمی شود درحالیکه قانونگذار ما را مکلف کرده که باید حتما طرح جامع مصوب و در قالب این طرح جانمایی ها مشخص شود و سپس واگذاری اراضی و صدور مجوزها انجام گیرد.
ایرنا: از پنج هزار و ۵۰۰ هکتار مساحت منطقه آزاد بانه-مریوان، چه میزان از آن اراضی ملی است و امکان فعالیت در آن و یا انتقال اسناد آن وجود ندارد؟
وکیلی: در محدوده مریوان از سه هزار و ۵۰۰ هکتاری که داریم ۹۹۹ هکتار آن اراضی ملی است و از این ۹۹۹ هکتار هم بیش از ۶۰۰ هکتار آن جنگل است و با مکاتبه ای که با سازمان جنگل ها و مراتع کشور داشتیم و پاسخی که آنها صراحتا به ما داده اند با وجود قرار گرفتن این سطح در محدوده منطقه آزاد، امکان هیچ گونه فعالیتی در این ۶۰۰ هکتار نداریم و سند آن هم به نام سازمان منطقه آزاد انتقال داده نخواهد شد.
برای انتقال مابقی اراضی باقی مانده به غیر از محدوده جنگل در منطقه آزاد، منتظریم اداره کل منابع طبیعی استان وضعیت اراضی تصرف شده به صورت غیرقانونی را مشخص و تعیین تکلیف کند تا انتقال اسناد صورت گیرد.
سازمان مناطق آزاد برای حفاظت و مراقبت از اراضی خود نیاز به تیم بازرسی و گشت ۲۴ ساعته دارند که به طور مرتب وضعیت را رصد کنند که این در استان ما هنوز شکل نگرفته است.
ایرنا: افزون براین شرایط شهرک صنعتی بیلو و منطقه ویژه اقتصادی بانه که در محدوده منطقه آزاد قرار گرفته به کجا رسید؟
وکیلی: هم برای شهرک صنعتی بیلو و هم منطقه ویژه اقتصادی بانه مکاتباتی با شرکت شهرک های صنعتی استان داشتیم که اراضی خود را به منطقه آزاد واگذار کنند ولی آنها هم برای خود دلایلی دارند که با توجه به اینکه قبلا این اراضی به آنها واگذار شده و برای ایجاد آن هزینه کرده اند حاضر به واگذاری نیستند.
طبق ماده ۶۵ آیین نامه نحوه اداره منطقه آزاد همه اختیارات برعهده سازمان منطقه آزاد است ولی با توجه به اینکه این قضیه در استان برای ما مسئله شده است و درخواست هر دو طرف این است که در سطح ملی این موضوع تعیین تکلیف و یک بار برای همیشه این مسئله برطرف شود.
و سخن پایانی:
وکیلی: بحث مناطق آزاد نه تنها ملی بلکه فراملی است بنابراین متناسب با اهمیت و دامنه کار منطقه آزاد بانه-مریوان انتظار حمایت و پشتیبانی از سوی استاندار کردستان و نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی داریم؛ هرچند تاکنون یک نمونه کار تسهیل‌گری منطقه آزاد توسط نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی در یک سال اخیر انجام نشده است و هر کجا هم لازم باشد در قالب مناظره حاضر به تشریح و بحث در این رابطه هستم.
نظر شما