کهگیلویه و بویراحمد به رغم ظرفیت های بیش از ۱۱ درصدی از روان آب‌های کشور به دلیل کمبود زیرساخت‌های مناسب در مدیریت منابع آبی، با چالش‌های جدی روبه‌رو است.
آب این سد همچنان بدون هیچ گونه بهره برداری با این همه هزینه و سرمایه گذاری هدر می رود و کشاورزان و مردم منطقه کمترین بهره از ان نمی برند.
این استان، با وجود میزان بالای بارش‌های سالانه و قرار داشتن در میان سه استان پربارش کشور، همواره در تامین آب شرب پایدار و نیازهای کشاورزی با مشکلات متعددی مواجه بوده است. در این راستا، احداث سدهای آبی-خاکی می‌توانست به کاهش مشکلات کشاورزی زمین‌های پایین دست کمک کند.
سد مخزنی کوهبرد در سه کیلومتری جاده دهدشت بهبهان در جنوب شرقی دهدشت در مسیل رودخانه کوهبرد و بین ۲ روستای گدار خونی و پوزه کوهبرد قرار دارد . هدف از احداث سد در این محل جمع آوری سیلابهای مسیل رودخانه کوهبرد در مواقع بارندگی و استفاده از آب ذخیره شده در مخزن سد جهت آبیاری ۴۰۰ هکتار از زمین های کشاورزی و توسعه کشاورزی دشت های اطراف روستاهای کوهبرد ، برج بهمنی و بیمنجگان و توسعه بخشهای اقتصادی و گردشگری منطقه می باشد.
عملیات اجرایی سد کوهبرد از سال ۱۳۹۰ با هدف کنترل سیلاب، توسعه گردشگری و آبیاری اراضی کشاورزی دیم حومه غربی دهدشت در شهرستان کهگیلویه آغاز و با تخصیص اعتبارات لازم در سفر رئیس جمهور در دولت سیزدهم تکمیل و در اولین بارندگی پاییز سال ۱۴۰۱ آبگیری شد.
این طرح پس از چند سال راکد بودن از سال ۱۳۹۶، توسط شرکت خصوصی در فاز اول آغاز به کار و با وجود کمبود تخصیص اعتبارات با سرمایه پیمانکار به بهره برداری رسید. مشخصات فنی این طرح شامل طول تاج ۳۶۰ متر، ارتفاع از کف ۲۶ متر و نیم، عرض کف سد ۱۱۰ متر و عرض تاج را هشت متر است.
این سد که به عنوان یک پروژه مهم و حیاتی معرفی شده اما با گذشت سه سال از آبگیری این سد، واقعیت‌ها نشان می‌دهد که این پروژه همچنان فاقد شبکه انتقال و پمپاژ لازم است و این سد نه تنها به اهداف خود نرسیده، بلکه به عنوان یک نمونه ناکامی در مدیریت منابع آبی و توسعه کشاورزی منطقه به شمار می‌رود.
یکی از بزرگ‌ترین انتقادات به این پروژه، عدم اجرای سیستم‌های آبیاری نوین و پمپاژ آب برای اراضی زیر دست سد است.
در حالی که انتظار می‌رفت با آبگیری سد، کشاورزان به منابع آبی قابل اعتمادی دسترسی پیدا کنند، اما واقعیت این است که بسیاری از اراضی همچنان با کمبود آب مواجه هستند که خود نشان از ضعف در برنامه‌ریزی و اجرای پروژه است و این سؤال را به وجود می‌آورد که آیا ارزیابی‌های لازم قبل از اجرای پروژه به درستی انجام شده است یا خیر.
علاوه بر این، عدم هماهنگی میان نهادهای مسئول و عدم توجه به نیازهای واقعی کشاورزان، موجب شده است که این سد نتواند به عنوان یک منبع پایدار آب عمل کند. اگرچه هزینه‌های زیادی برای ساخت این سد صرف شده است، اما عدم بهره‌برداری بهینه از آن، به هدر رفت منابع مالی و انسانی منجر شده و این موضوعی است که نمی توان به سادگی از آن گذشت.
از سوی دیگر، کمبود آب در فصول بحرانی و عدم تأمین نیازهای آبی کشاورزان می‌تواند به کاهش تولیدات کشاورزی و در نهایت به بیکاری ، فقر و تهدید جدی امنیت غذایی منجر و در آینده به معضلی برای منطقه تبدیل شود. مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد گفت: مطالعات پمپاژ سد کوهبرد انجام و مشاور طراحی پمپاژ مناسب‌تری را تحویل داده است.
محمد ویسی در گفت و گو با ایرنا، افزود: آبیاری نوین و نقشه‌های اجرایی در تبریز آماده شده اند و پروژه منتظر تامین اعتبار است.
ویسی با اشاره به اینکه ایرادات، طرح به‌طور کامل رفع شده است، خاطر نشان کرد: این طرح بزودی وارد مرحله اجرایی خواهد شد. ویسی اعتبار مورد نیاز را حدود هزار میلیارد ریال عنوان کرد و افزود: با احداث پمپاژ آب این سد، ۳۵۰ الی ۴۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی پایین دست آبیاری خواهد شد.
وی با بیان اینکه تملک زمین های سد شهید دلنسب کوهبرد بجز دو مورد که مشکل سند داشتند انجام شده است خاطر نشان کرد: با بهره‌برداری از این طرح علاوه بر توسعه کشاورزی می‌توان زمینه رونق گردشگری منطقه را نیز فراهم کرد. در نهایت، سد شهید دلنسب باید به عنوان یک درس عبرت مورد توجه قرار گیرد.
برای پیشگیری از تکرار چنین ناکامی‌هایی در پروژه‌های آبیاری آینده مانند سد در حال ساخت سرپری، نیاز به یک رویکرد جامع و هماهنگ در مدیریت منابع آبی و توجه به نیازهای واقعی کشاورزان وجود دارد. تنها با این رویکرد می‌توان به توسعه پایدار و بهبود معیشت مردم کهگیلویه امیدوار بود.
پروژه سد کوهبرد به عنوان یک طرح حیاتی در کهگیلویه، با وجود بارش‌های فراوان و پتانسیل‌های موجود، به دلیل عدم هماهنگی میان نهادهای مسئول و نادیده گرفتن نیازهای کشاورزان، به یک نمونه ناکامی در مدیریت منابع آبی تبدیل شده است.
نظر شما