پدیده آلودگی هوا در مناطق شهری، یکی از پیامدهای صنعتی شدن زندگی انسان است که از حدود ۳۰۰ سال قبل شروع و روز به روز بر میزان و شدت آن افزوده می‌شود، در این شرایط دیدن آسمان آبی با ابرهای سفید برای بیشتر مردم بویژه کسانی که در کلانشهرها زندگی می‌کنند، به یک آرزو تبدیل شده است.
اهمیت هوا و هوای پاک فقط به دلیل تنفس کردن موجودات زنده نیست، بلکه وجود هواکره در حفاظت از آنها در برابر اشعه‌های خظرناک خورشید نیز نقش مهم و اساسی ایفا می‌کند.
امروزه موضوع محیط زیست و هوای پایتخت همه را بشدت درگیر خود کرده است، در حال حاضر در شهر تهران چالش‌های عدیده محیط زیست را می‌توان مشاهده کرد، تمام مناطق تهران اکنون با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند.
شهر تهران هم مانند بسیاری از نقاط کشور با کاهش بارندگی و بدنبال آن با کمبود منابع آب زیرزمینی روبرو است، در گوشه و کنار پایتخت از لحاظ کمی به خطوط قرمز در ذخیره آب زیرزمینی رسیده‌ایم و ما هر روز شاهد نشست‌های سرزمینی و افت آب‌های زیرزمینی هستیم.
گاهی احساس می‌شود معضلات محیط زیست کلانشهر تهران از اولویت خارج و به سایر مباحث پرداخته شده است در صورتی که باید توجه شود منابع محیط زیست محدود است و در ادامه باید برای آن هزینه کرد.
امروزه ما شاهد توسعه صنعت و افزایش سرسام آور سیستم حمل و نقل موتوری دیزلی و بنزینی در تهران هستیم، همه ما می‌دانیم که خودروها و موتورسیکلت‌ها عامل اصلی آلودگی هوای شهر تهران هستند، تحقیقات نشان می‌دهد نزدیک به ۷۰ درصد آلودگی سهم وسایل نقلیه موتوری و حدود ۳۰ درصد هم سهم منابع ثابت است.
مصرف سوخت فسیلی، فرسوده شدن ۸۰ درصد اتوبوس‌های درون شهری، کیفیت پایین وسایل نقلیه موتوری از موارد بسیار مهم و قابل تأمل در این ارتباط است، خودروها و اتوبوس‌های فرسوده بیش از ۲۰ برابر خودروی استاندارد ایجاد آلودگی می‌کنند، اگر معاینه فنی خودروها، اتوبوس‌ها و موتورسیکلت‌ها به درستی انجام شود می‌توان تا ۲۵ درصد سهم آلودگی خودرو را برطرف کرد، بیش از ۷۰ درصد موتورسیکلت‌های متردد در شهر تهران فرسوده‌اند البته بطور متوسط هر موتورسیکلت ۳ تا ۴ برابر خودرو ایجاد آلودگی می‌کند.
شهرداری تهران با ساختن معابر، پل‌ها، تونل‌ها و گذرگاه‌های غیر همسطح نه تنها به حل معضل ترافیک و آلودگی هوا کمک نمی‌کند بلکه باعث افزایش استفاده افراد از خودرو شخصی و گسترش بار ترافیک در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها می‌شود.
غالب اتوبوس‌های خطوط بی آر تی و عادی فرسوده و از رده خارج هستند و هیچگونه جایگزینی برای آنها وجود ندارد، برخی از اتوبوس‌های تک کابین دیزلی هم اخیرا وارد خطوط بی آر تی شده‌اند و کاملا واضع است که کارایی اتوبوس‌های دو کابین را در بخش جابجایی تعداد بیشتر مسافر ندارند.
بسیاری از مردم کلانشهر تهران به آسانی دسترسی به وسایل نقلیه همگانی نظیر اتوبوس و مترو ندارند، در حوزه حمل و نقل همگانی نبود مدیریت کارآمد، ضعف نظارت و عدم نظم و انضباط کاملا واضح است.
داشتن هوای پاک حق همه مردم جامعه است، طبق اصل ۵ قانون اساسی و ماده ۱۱۳ حقوق شهروندی به حق استفاده از هوای پاک توسط شهروندان اشاره شده است.
نقش ذرات معلق در آلودگی بسیار مهم و در اصل عامل اصلی آلودگی محسوب می‌شوند.
طرح زوج و فرد هم دیگر کارایی چندانی ندارد، توسعه و گسترش حمل و نقل همگانی برقی و سوخت غیر فسیلی، افزایش سهم ریلی، ارتقای کیفیت و استاندارد سازی خودروها و موتورسیکلت‌ها، توسعه ایستگاه‌های سنجش آلودگی، کنترل و معاینه فنی سالانه موتورخانه‌ها، توسعه انرژی‌های تجدید پذیر و اصلاح الگوی مصرف از موارد بسیار مهمی است که باید در اولویت شهرداری تهران و ارگان‌های مربوطه قرار گیرد.
* خشایار نادی؛ کارشناس معماری و شهری
نظر شما