اتوبوس‌های تندرو یا همان بی‌آرتی اتوبوس‌هایی هستند که با سرعت بالا مسافران را به مقصد مورد نظر می رسانند. مزیت‌های بی.آر.تی شامل همین سرعت بالا و دوری از ترافیک است، به همین دلیل از وسایل نقلیه پر مسافر پایتخت محسوب می‌شوند. یکی از مهم‌ترین ویژگی های اتوبوس‌های تندرو بی.آر.تی فعالیت شبانه‌روزی آنهاست که در همه ساعات می‌توان از آنها استفاده کرد.
گروه داده‌کاوی ایرنا به منظور واکاوی و تحلیل نظرهای کاربران ایکس فارسی درباره بی‌آرتی و موضوع‌ها و دغدغه‌های مرتبط با آن، به سراغ بررسی داده‌های توئیتری مرتبط با این موضوع رفته است. پیش‌تر نیز به بررسی و تحلیل تصویر مترو در شبکه اجتماعی ایکس فارسی پرداخته بودیم.
در این پژوهش، استخراج داده‌ها از طریق سامانه پایشگر شبکه‌های اجتماعی انجام شده و گزارش به صورت کیفی و کمی تنظیم شده است.
در بخش کمی، آمار و اطلاعات مربوط به انتشار داده‌ها، تعداد کاربران و محتوای بازنشری و نشری مورد مقایسه قرار گرفته و در بخش کیفی و از طریق روش تحلیل مضمون و نمونه‌گیری از داده‌ها، پرتکرارترین مضامینی که توئیتری‌ها درباره بی‌آرتی به کار بردند، استخراج و مورد تحلیل قرار گرفته است.
مدت مورد بررسی این گزارش، دربازه زمانی ۱ فروردین تا ۳۰ آبان‌ماه ۱۴۰۳ بوده است.
الف: چه تعداد توئیت و ریتوئیت از سوی چه تعداد کاربر منتشر شده است؟
در بازه زمانی ۸ ماهه از اول فروردین تا ۳۰ آبان‌ماه ۱۴۰۳ و با جست‌وجوی کلیدواژه بی‌آرتی، ۶ هزار و ۵۲۲ توئیت در بستر ایکس فارسی از سوی ۴ هزار و ۹۳۲ کاربر منتشر شده است. نرخ مشارکت ۱.۳ در این موج توئیتری بیش از هر چیز به همه‌گیری این موضوع در میان اقشار و طیف‌های مختلف فکری اشاره دارد.
نرخ مشارکت که نسبت میان تعداد محتوا و توئیت‌ها را نشان می‌دهد هرچقدر کمتر و نزدیک یک باشد به نوعی از عمومیت موج مورد بررسی و همچنین عدم سازماندهی شدن آن حکایت دارد. این تعداد توئیت نزدیک به ۱۹۷ هزار لایک گرفته که نشان از پسند نسبی کاربران به این محتوا دارد.
تحلیل مضمون مربوط به تصویر بی. آر.تی در ایکس فارسی
در بخش کیفی این گزارش، محتوای مربوط به بی.آر.تی در بازه زمانی اول فروردین‌ماه ۱۴۰۳ تا ۳۰ آبان‌ماه ۱۴۰۳ در بستر ایکس فارسی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. تحلیل مضمون توئیت‌های پرلایک از طریق نمونه‌گیری از حجم کلی محتوا صورت گرفته است و تحلیل محتوا به صورت غیرهوشمند و کاملا دستی و بدون کمک سامانه هوش مصنوعی صورت گرفته است.
تحلیل محتوای مرتبط با بی.آر.تی در بازه ۸ ماهه نخست سال ۱۴۰۳ از همه‌گیری و عمومیت این موج در میان مردم به‌ویژه روزمره‌نویسان ایکس فارسی حکایت دارد.
۱. خاطره‌نگاری و محتوای طنز
در بررسی توئیت‌های پرلایک مرتبط با بی.آر.تی در بازه زمانی اول فروردین‌ماه تا ۳۰ آبان‌ماه ۱۴۰۳ در ایکس فارسی، ۲۹.۲۱ درصد از محتوای منتشر شده به خاطره‌نگاری و محتوای طنز اختصاص داشته است. اشاره به برخی رویدادهای طنزآمیز از جمله آوردن حیواناتی مانند غاز، سگ و لاک‌پشت در بی.آر.تی و دل‌نوشته‌ها و یادآوری خاطرات و گفت‌گوهای صمیمی میان مسافران تا رسیدن به مقصد، از نمونه محتوای منتشر شده در این مضمون بوده‌اند.
۲. گلایه از آلودگی، ازدحام و حضور اتباع خارجی
حدود ۲۵.۸۴ درصد از توئیت‌های بررسی شده در این نمونه آماری به گلایه از آلودگی، ازدحام و حضور اتباع خارجی در اتوبوس‌های بی.آر.تی اختصاص داشته‌اند. تعداد زیادی از کاربران در رابطه با ازدحام بیش از اندازه در اتوبوس و آلودگی ناشی از آن و با اشاره به شلوغی زیاد اتوبوس‌ها، احتمال درگیری بین افراد و بیمار شدن شهروندان به گلایه پرداخته‌اند.
حضور بیش از حد اتباع خارجی به ویژه افغانستانی‌ها در اتوبوس‌های بی.آر.تی و رعایت نکردن بهداشت فردی توسط برخی افراد، احتمال گم‌شدن و یا دزدیده شدن اشیا قیمتی در ازدحام اتوبوس نیز از دیگر گلایه‌های منتشر شده توسط کاربران در ایکس فارسی بوده است.
۳. انتقاد از بالا رفتن هزینه بلیط، فرسودگی و کمبود ناوگان بی‌آرتی
در بررسی توئیت‌های پرلایک مرتبط با بی.آر.تی حدود یک چهارم محتوای تولید شده در ۸ ماه مدت بررسی، به «انتقاد از بالا رفتن هزینه بلیط، فرسودگی و کمبود ناوگان بی.آر.تی» اختصاص داشته است. تعداد زیادی از کاربران از بالا رفتن هزینه اتوبوس نسبت به گذشته گلایه داشته‌اند و نیز عده زیادی درباره فرسودگی اتوبوس‌ها و به دنبال آن خرابی صندلی‌ها، پنجره‌ها، نداشتن تهویه مناسب و تعداد کم ناوگان در مسیرها و محسوس بودن این کمبود به خصوص بعد از بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و در ساعت‌های مختلفی از شبانه روز تولید محتوا کرده‌اند.
انتظار زیاد در ایستگاه‌ها برای رسیدن اتوبوس در فصول گرم سال به دلیل کمبود ناوگان و فرسودگی بیش از اندازه اتوبوس‌ها و برخی خرابی آنها در بین مسیر راه، از دیگر گلایه‌های کاربران بوده است.
۴. انتقاد از عملکرد شهرداری
۱۱.۲۴ درصد از محتوای بررسی شده در این نمونه آماری به انتقاد درباره عملکرد شهرداری اختصاص داشته است. کمبود طولانی مدت کارت‌های مترو و بی.آر.تی و خراب بودن دستگاه‌های شارژ کارت‌ها در ایستگاه‌های اتوبوس از جمله موارد پرتکراری بودند که رسیدگی نکردن به موقع و حل این مشکلات توسط شهرداری انتقاداتی را به آن وارد کرده است.
تهیه نشدن ناوگان‌های جدید به جای اتوبوس‌های فرسوده و افزایش تعداد ناوگان‌ها توسط شهرداری، باوجود وعده‌هایی مبنی بر تهیه ناوگان، از موارد نارضایتی کاربران از عملکرد شهرداری و شورای شهر در این حوزه بوده است.
۵. چالش‌های حجاب و پوشش
در بررسی توئیت‌های منتشر شده در این نمونه آماری ۱۰.۱۱ درصد از محتوا به چالش‌های مربوط به حجاب و پوشش در بی.آر.تی اختصاص داشته است. تعدادی از کاربران با توجه به تکرار تذکرهای مربوط به حجاب و اشاره به درگیری‌های لفظی مربوط به این موضوع در سال‌های گذشته و برخی اتفاقات سال جاری، این عمل را مورد نکوهش قرار داده و نوع برخورد خشونت‌آمیز از سوی طرفین را تقبیح کرده‌اند. عمده این افراد گرایش برانداز و مخالف نظام را داشته‌اند.
ابرکلمات کل محتوای مربوط به بی.آر.تی در ایکس فارسی
ابرکلمات واژگان پرتکرار یکی از ابزارهای مفید برای بررسی محتوای منتشر شده در بسترهای مجازی است که همه محتوای بررسی شده در آن بازه زمانی را با فیلترهای اعمال شده، نمایش می‌دهد. این ابزار از جمله ابزارهای کیفی تحلیل شبکه‌های اجتماعی و محتوای پیام‌رسان‌ها است که فضای کلی و کلمات و هشتگ‌های پرتکرار آنها را نشان می‌دهد. در ادامه ابر کلمات واژگان پرتکرار مرتبط با بی.آر.تی در بستر ایکس فارسی از طریق واکاوی بیش از ۶ هزار توئیت پیرامون موضوع بی.آر.تی در بازه زمانی ۸ ماهه این گزارش تهیه شده است.
در بررسی واژه‌های پرتکرار ایکس فارسی مرتبط با مضمون بی.آر.تی در هشت ماهه نخست ۱۴۰۳، «بی.آر.تی» و «brt»، بیشترین تکرار را به خود اختصاص داده است. با توجه به اینکه مضمون مورد بررسی بی.آر.تی بوده، پرتکرارترین کلمات این واژه به فارسی و انگلیسی بوده است.
واژه‌های «ایستگاه»، «اتوبوس» و «نقل عمومی» با توجه به کمبودهای موجود در این حوزه و عمده اعتراضات کاربران نسبت به مشکلات خرابی دستگاه‌های شارژ کارت در ایستگاه‌های اتوبوس، فرسودگی ناوگان‌ها و کمبود قابل توجه آنها در مسیرها، از واژه‌های پرتکرار در این حوزه بوده‌اند.
همچنین با توجه به عدم رسیدگی به موقع و ناکارآمدی شهرداری در حل مشکلات مربوط به مسیرها و حمل و نقل و نوسازی ناوگان اتوبوس واژه «شهرداری» به طور مکرر از سوی کاربران در این بازه زمانی پر تکرار بوده است.
اسامی دو نفر که حدود دوسال پیش با یکدیگر با موضوع حجاب درگیر شده بوند، نیز در ایکس فارسی پرتکرار شده است.
جمع‌بندی
۱. انتشار بیش از ۶ هزار و ۵۲۲ توئیت در بازه زمانی ۸ ماهه که بیش از ۱۹۷ هزار و ۱۲۳ لایک گرفته‌اند، نشان می‌دهد علاوه بر اینکه مشکلات بی.آر.تی به عنوان یک موضوع پردغدغه در میان مردم مطرح بوده، ایکس فارسی نیز محلی برای ابراز نظر، دغدغه‌ها و حتی دردل‌ها و گلایه‌های کاربران مجازی به شمار می‌رود که در موضوع‌های اجتماعی بیشتر نمود داشته است.
۲. برجستگی مضامینی مانند آلودگی و ازدحام و حضور اتباع خارجی، فرسودگی و کمبود ناوگان بی.آر.تی، معضلات اجتماعی مانند دزدی و انتقاد از عملکرد شهرداری در حل مشکلات عینی مانند کمبود کارت‌ها و مسیرهای بی.آر.تی در توئیت کاربران نشان می‌دهد که بسیاری از مشکلات اجتماعی جامعه از طریق پلتفرم‌های مجازی قابل دریافت است.
۳. با توجه به تولید محتوای برخی از کاربران به ویژه مخالفان نظام به چالش‌های مربوط به پوشش و حجاب و برخی اتفاقات دو سال گذشته، می‌توان این‌گونه بیان کرد که اتفاقات مرتبط با حجاب و پوشش از مضامین روز در بی.آر.تی و انعکاس آن در ایکس فارسی بوده است.
نظر شما