مرجعیت رسانه‌ای را نمی‌توان به‌شکل بخشنامه‌ای به دیگران انتقال داد یا از دیگران خواست تا رسانه یا رسانه‌هایی را به‌عنوان مرجع اخبار بپذیرند بلکه این افکار عمومی است که به‌عنوان انتخابگر، یک رسانه یا گروهی از رسانه‌ها را برای دسترسی بهتر و سریع‌تر و دقیق‌تر به اطلاعات مورد نیاز انتخاب می‌کند.
در دنیای امروز، رسانه‌ها تلاش می‌کنند تا از یک ابزار اطلاع‌رسانی ساده به نهادهایی با قدرت تأثیرگذاری بالا تبدیل شوند، با این حال، افزایش رسانه‌های آنلاین و انتشار سریع اخبار غیررسمی باعث شده که بعضی از رسانه‌های رسمی به‌دلایل مختلف از رسانه‌های رقیب یا رسانه‌های غیررسمی عقب بیافتند و امتیاز روایت کننده اول یک رویداد را به دیگران واگذار کنند و این مسئله باعث شده تا سطح اعتماد افکار عمومی به برخی رسانه‌ها کاهش یابد.
مرجعیت رسانه‌ای به‌معنای پذیرش رسانه به‌عنوان منبعی معتبر و قابل‌اعتماد برای کسب اطلاعات است که از آن رسانه‌ها به‌عنوان تأثیرگذاران بر افکار عمومی یاد می‌شود به‌نحوی که رسانه‌های مرجع قادر هستند با قدرت نفوذی که در مخاطب دارند، یک جریان را راه اندازی، متوقف یا تضعیف نمایند.
عوامل مؤثر در تقویت مرجعیت رسانه‌ای
۱. ارائه محتوای دقیق و مستند: یکی از اصلی‌ترین راه‌های تقویت مرجعیت رسانه‌ای، ارائه محتوای دقیق، مستند و بر پایه واقعیت است، رسانه‌ها باید به‌طور جدی بر صحت و دقت اطلاعات تمرکز کنند و از انتشار اخبار نادرست یا غیرمستند اجتناب کنند.
۲. رعایت اصل بی‌طرفی و انصاف در ارائه اخبار: رسانه‌ها باید تلاش کنند تا اخبار را بدون جانبداری و قضاوت ارائه دهند، انتشار اخبار و تحلیل‌ها به‌صورت بی‌طرفانه، اعتبار رسانه‌ها را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود تا مخاطبان به آنها اعتماد بیشتری داشته‌باشند.
۳. ایجاد شفافیت در فرآیند تولید محتوا: رسانه‌ها می‌توانند با شفافیت در فرآیند جمع‌آوری و تولید اخبار، به مخاطبان خود نشان دهند که اطلاعات از منابع قابل‌اعتماد به‌دست آمده است و این امر اعتماد عمومی به رسانه‌ها را تقویت می‌کند.
۴. پاسخ‌گویی به مخاطبان و انتقادپذیری: یکی از عوامل مهم در حفظ مرجعیت رسانه‌ای، پاسخ‌گویی به انتقادات و پیشنهادات مخاطبان است. رسانه‌هایی که با مخاطبان خود ارتباط برقرار می‌کنند و به بازخوردهای آنان اهمیت می‌دهند، معمولاً اعتماد بیشتری به‌دست می‌آورند.
۵. به‌کارگیری متخصصان و کارشناسان: بهره‌گیری از افراد متخصص و کارشناسان معتبر در حوزه‌های مختلف می‌تواند اعتبار رسانه‌ها را افزایش دهد، زیرا مخاطبان تمایل دارند تا نظرات و تحلیل‌های افراد باتجربه را به‌عنوان منابع معتبر بشنوند.
۶. حفظ استقلال و عدم وابستگی به قدرت‌ها: رسانه‌ها باید تلاش کنند تا استقلال خود را از نهادهای حاکمیتی، مالی یا سیاسی حفظ کنند، هرگونه وابستگی می‌تواند محتواهای تولید شده را دارای خط و مشی خاص نشان دهد و به اعتبار و اعتماد مخاطبان خدشه وارد سازد.
۷. ایجاد رسانه‌های تخصصی برای ایجاد مرجعیت تخصصی در حوزه‌های گوناگون و حمایت از این قبیل انتشار دهندگان اخبار که به‌طور رسمی مجوزهای لازم را دریافت داشته‌اند.
۸- سرعت در انتشار اخبار: مخاطب مایل است تا همان گونه که رویدادهای به‌سرعت در حال رخ دادن هستند او نیز دسترسی سریع به اخبار آنها داشته‌باشد، البته به بهانه سرعت در انتشار نمی‌بایست دقت و صحت را نادیده گرفت که خود این مسئله باعث می‌شود تا مخاطب از آن رسانه خاص روی گردان شود.
در راه تقویت مرجعیت رسانه‌ای، چالش‌هایی نیز وجود دارد. برخی از این چالش‌ها بر این پایه‌اند:
تأثیر رسانه‌های اجتماعی و سرعت انتشار اطلاعات: با ظهور رسانه‌های اجتماعی و انتشار سریع اطلاعات، بسیاری از اخبار در رسانه‌های اجتماعی بدون بررسی دقیق منتشر می‌شود و چه‌بسا که این وسواس سرعت در انتشار مطالب باعث انتشار مطالبی می‌شود که صحت و سقم آن هنوز به‌درستی مشخص نشده و یا محدودیت‌های امنیتی و اجتماعی به‌همراه داشته‌باشد که این مسئله باعث گمراهی و سردرگمی مخاطب و نهایتاً باعث کاهش اعتماد به رسانه‌ها می‌شود.
نبود قوانین و نظارت کافی: نبود قوانین و نظارت مؤثر بر بسترهایی که می‌توانند اخبار را منتشر نمایند و ظهور پدیده‌هایی مانند شهروند خبرنگار در برخی موارد باعث می‌شود که رسانه‌ها برای عقب نماندن از روایت اول بودن، بدون توجه به اعتبار و دقت، اخبار را منتشر کنند یا گاهی آن‌قدر در انتشار اخبار تعلل می‌کنند که دیگر آن خبر برای مخاطب اهمیتی ندارد.
فشارهای بیرونی: هر آنچه که رسانه را تحت فشار قرار دهد یا بی‌طرفی و استقلال آن را تهدید کند می‌تواند موجب از دست رفتن مرجعیت خبری برای آن رسانه محسوب شود.
راهکارهای پیشنهادی برای تقویت مرجعیت رسانه‌ای
۱. ایجاد قوانین و چارچوب‌های مشخص برای صحت‌سنجی اخبار: ایجاد سیستم‌ها و استانداردهای دقیق برای صحت‌سنجی و ارزیابی اخبار می‌تواند به حفظ مرجعیت رسانه‌ها کمک کند.
۲. توجه به آموزش و ارتقای مهارت‌های خبرنگاری: آموزش خبرنگاران در زمینه‌های تخصصی و اخلاق حرفه‌ای می‌تواند به تولید محتوای باکیفیت و با دقت بالا منجر شود.
۳. ترویج سواد رسانه: آگاه‌سازی مخاطبان درباره اهمیت منابع معتبر و تشویق آنها به بررسی صحت اطلاعات می‌تواند به تقویت مرجعیت رسانه‌های معتبر کمک کند.
۵. تأکید بر به‌کارگیری فناوری‌های جدید در صحت‌سنجی: به‌کارگیری ابزارهای پیشرفته و هوش مصنوعی برای صحت‌سنجی اطلاعات و کشف اخبار جعلی می‌تواند در تقویت مرجعیت رسانه‌ها بسیار مفید باشد.
نتیجه‌گیری:
مرجعیت رسانه‌ای به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی در اعتمادسازی و ایجاد ارتباط مؤثر با مخاطبان، نیازمند توجه ویژه است، رسانه‌ها با رعایت اصول اخلاقی، تأمین شفافیت و ارائه محتوای باکیفیت و افزایش میزان تأثیرگذاری خود بر افکار عمومی می‌توانند مرجعیت خود را در جامعه تقویت کنند.
با بهره‌گیری از راهکارهای ذکر شده و ایجاد قوانین مناسب، رسانه‌ها می‌توانند نقش مؤثرتری در شکل‌دهی به افکار عمومی و هدایت جامعه به‌سوی آگاهی و پیشرفت ایفا کنند.
*استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه رسانه
نظر شما