چاقی دروازه ورود به بیماری‌های مزمن

به گزارش ایرنا، براساس آخرین آمار در کشور افراد بالای ۱۸ سال ۵۲.۲ درصد اضافه وزن و چاقی دارند که این آمار در استان کردستان ۵۹.۴ درصد است.

شاید به نظر برسد تنها کسانی دچار اضافه وزن می شوند که خوش خوراکتر از بقیه باشند ولی در اصل بخش بزرگی از اضافه وزن به تغذیه نامناسب بر می گردد.

اینکه کلانه( نوعی نان محلی) آنقدر چرب شود که به اصطلاح روغن از آن بچکد، یا کباب کوبیده اگر چرب نباشد نمی چسبد و یا اینکه آش ها همیشه یک وجب روغن داشته باشد، کم کم باعث می شود تا لباسها تنگ و تنگ تر شود و بعد از آن نوبت به چربی، قند، فشار خون و انواع و اقسام بیماری های دیگر می رسد.

برخی کارشناسان بر این باورند که عمده‌ترین علت این میزان از رشد چاقی در ایران همانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، رژیم غذایی ناسالم، پرخوری و کم تحرکی است.

میزان مصرف کالری روزانه ایرانی‌ها در ۲ دهه گذشته از ۲ هزار به سه هزار کالری رسیده و این در حالی است که ۹۰ درصد ایرانیان (زن و مرد) فعالیت فیزیکی کافی ندارند.

نوع زندگی امروز، کودکان و نوجوانان را هم از جنب و جوش و بازی‌های دوران کودکی دور کرده که نتیجه این بی‌تحرکی، شیوع چاقی و اضافه وزن در آنها است؛ به طوری که این ۲ عامل، می‌تواند خطر ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، کبد چرب، فشار خون و سرطان را در بزرگسالی چند برابر کند.

۷۵ درصد مرگ و میرها ناشی از بیماری های غیرواگیر

در دوران کرونا همه فکر می کردند که زندگیشان به آخر رسیده و این بیماری آخر راه زندگی است.

اصولا همیشه اینطور بوده که وحشت از بیماریهای واگیردار بیشتر از بیماری های غیرواگیر بوده در حالی که سهم دومی در مرگ و میر بسیار بالاتر است.

به گفته معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان حدود ۷۵ درصد مرگ و میرها به دلیل بیماری‌های غیر واگیر مانند بیماری‌های قلبی، سرطان، دیابت و بیماری‌های تنفسی است که عوامل اصلی این بیماری‌ها تغذیه ناسالم، کم‌تحرکی، مصرف دخانیات و الکل است.

فرزام بیدارپور با بیان اینکه بر اساس آخرین آمار، سالانه حدود هفت هزار و ۵۶۵ نفر در استان کردستان فوت می‌کنند، افزود: از این تعداد، سه هزار و ۱۲۶ نفر بر اثر بیماری‌های قلبی عروقی جان خود را از دست می‌دهند و این آمار نشان می‌دهد که حدود ۴۱ درصد از کل مرگ‌ومیرهای استان مربوط به بیماری‌های قلبی عروقی است.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان با اشاره به اینکه آمار بالای ابتلا به سرطان در استان، تغذیه ناسالم به ویژه چربی های ترانس است، اظهار کرد: طبق آمار جمعیت در استان کردستان به ازای هر هزار نفر ۱.۷ نفر به سرطان مبتلا می شوند.

وی افزود: ذیه سالم و سبک زندگی فعال از مهم‌ترین راهکارها برای پیشگیری از سرطان هستند که با توجه به آمار بالای ابتلا به سرطان در استان کردستان، ضرورت دارد که برنامه‌های آموزشی و پیشگیرانه در این زمینه تقویت شوند.

دکتر بیدارپور با بیان اینکه آمار چاقی و اضافه وزن در استان کردستان بالاتر از میانگین کشوری است که این خود زنگ خطری برای افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن است، اضافه کرد: براساس آخرین آمار در کشور افراد بالای ۱۸ سال ۵۲.۲ درصد اضافه وزن و چاقی دارند که این آمار در استان کردستان ۵۹.۴ درصد است.

معاون بهداشتی، بر نقش آموزش و اطلاع‌رسانی در تغییر رفتارهای تغذیه‌ای تاکید کرد و یادآور شد: در سطح مراکز خدمات جامع سلامت دوره های آموزشی در راستای این پویش برگزار شده است.

روغن بخوریم یا نه؟

واقعیت این است که هر چه لوازم خانگی پخت و پز بدون روغن زیاد شد، تنها در مقاطعی مورد استقبال خانم های خانه دار قرار گرفت و بعد از آن دوباره روغن های مایع و جامد و رنگارنگ به آشپرخانه برگشت.

مصرف سبزیجات و غذاهای اّب‌پز و بخارپز هم که بصورت مداوم برای هیچکس میسر نیست و نمی شود بطور کلی روغن را از جرخه مصرف خارج کرد اما سوال این است چه روغنی باید استفاده کنیم؟

مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه در دانشگاه علوم پزشکی کردستان عقیده دارد که روغن کانولا بهترین روغن برای پخت و پز است.

شیرین هدایت کردستانی، دلایل این گفته خود را در چند بخش توضیح داد و گفت: روغن کانولا به دلیل داشتن نسبت مناسب اسیدهای چرب امگا ۶ به امگا ۳، یکی از روغن‌های سالم و مفید محسوب می‌شود.

وی با اشاره به اینکه روغن کنجد یکی از روغن های مناسب خوارکی است، بیان کرد: روغن کنجد حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی قوی مانند گاما توکوفرول و لیگنان‌ها است، این ترکیبات به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و از سلول‌ها در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند.

مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه در دانشگاه علوم پزشکی کردستان، گفت: روغن کنجد به دلیل وجود آنتی‌اکسیدان‌ها، ماندگاری بالایی دارد و حتی در دمای محیط به سرعت اکسید نمی‌شود.

کردستانی با اشاره به اینکه برای سرخ کردن باید از روغن های مخصوص سرخ کردنی استفاده کرد، اضافه کرد: برای پخت و پز سالم، روغن کانولا و روغن‌های مخلوط حاوی کانولا گزینه‌های مناسبی هستند و توصیه می شود به جای سرخ کردن، از روش‌های پخت سالم‌تری مانند بخارپز، آب‌پز، تفت دادن با حرارت کم و کباب کردن استفاده کنید.

وی ادامه داد: روغن های سرخ کردنی روغن هایی هستند که به صورت یک روغن یا ترکیبی از روغن های با مقاومت حرارتی بالا تولید می شوند؛ این روغن ها به شکلی فرموله می‌شوند که قابلیت حفظ پایداری و کیفیت را در طول مدت سرخ کردن داشته باشند.

هدایت‌کردستانی با بیان اینکه مصرف زیاد غذاهای پرکالری، فرآوری شده و چربی‌های اشباع شده، خطر چاقی را افزایش می‌دهد، افزود: فعالیت بدنی کم و سبک زندگی کم‌تحرک، باعث کاهش سوخت و ساز بدن و در نتیجه افزایش وزن می‌شود و برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد چاقی هستند، ژن‌ها می‌توانند بر متابولیسم بدن، اشتها و نحوه ذخیره چربی تاثیر بگذارند.

مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه در دانشگاه علوم پزشکی کردستان، بر محدود کردن مصرف چربی‌های ترانس به کمتر از یک درصد کل انرژی دریافتی تاکید کرد و گفت: مصرف بیش از حد چربی‌های ترانس خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی را تا ۲۸ درصد و خطر مرگ به هر دلیلی را تا ۳۴ درصد افزایش می‌دهد؛ ضمن اینکه این چربی‌ها عامل اصلی ۵۰۰ هزار مرگ زودرس ناشی از بیماری‌های قلبی در سال هستند.

روغن زیتون فراموش نشود

مدیر نظارت بر مواد غذایی و بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان هم روغن زیتون را روغنی مناسب برای سلامتی می داند.

شهاب قصری افزود: روغن زیتون فرابکر حاوی مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان است که به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند.

وی افزود: در مورد روغن‌ها، توصیه می شود که روغن‌هایی با میزان اسیدهای چرب ترانس کمتر از ۲ درصد انتخاب و به تاریخ مصرف روغن توجه شود.

مدیر نظارت بر مواد غذایی و بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان ادامه داد: در کارخانجات تولید روغن، کارشناسان کنترل کیفیت به بررسی میزان اشباع اسیدهای چرب روغن‌ها می‌پردازند تا اطمینان حاصل کنند که روغن تولید شده، استانداردهای کیفی را برآورده می‌کند.

قصری با اشاره به اینکه هر نوع روغن، با توجه به نوع اسیدهای چرب و نقطه دود آن، کاربرد خاصی دارد، اضافه کرد: روغن‌های مخصوص سرخ کردن معمولاً دارای ترکیباتی هستند که نقطه دود بالاتری دارند و در برابر حرارت مقاوم‌ترند؛ این ویژگی باعث می‌شود تا این روغن‌ها در حین سرخ کردن، کمتر تجزیه شده و ترکیبات مضری تولید نکنند.

وی گفت: روغن های زیتون به سه دسته روغن های فرابکر، بکر و تصفیه شده تقسیم شده است که توصیه شده روغن زیتون فرابکر مصرف شود چون بالاترین کیفیت و بیشترین خواص تغذیه ای دارد.

مدیر نظارت بر مواد غذایی و بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، اضافه کرد: روغن تفاله زیتون پومیس که در بازار به وفور پیدا می شود، مصرف آن در استاندارد ایران ممنوع و غیر قابل استفاده است چرا که از تفاله زیتون تولید شده که به هیچ عنوان مصرف انسانی ندارد.

وی تاکید کرد: همه محصولات غذایی باید دارای برچسب نشانگر رنگی تغذیه‌ای باشند تا مصرف‌کنندگان بتوانند به راحتی میزان انرژی، چربی، قند و سدیم محصولات را مقایسه کنند.

قصری یادآور شد: وجود برچسب سلامت بر روی روغن زیتون خارجی نشان‌دهنده رعایت استانداردهای بهداشتی و کیفیت محصول است، ضمن اینکه تولید روغن زیتون بسیار راحت است و برخی از تولیدکنندگان می توانند به نام زیتون خارجی آن را تولید کنند.

شعار امسال پویش ملی اطلاع رسانی تغذیه سالم "روغن مناسب، غذای سالم و خانواده سالم" است.