به گزارش ایرنا، در کشور پهناوری همچون ایران که با تنوع قومیتی و آداب و سنن مختلف و مختص هر قوم، یک وحدت ملی وجود دارد که به ندرت در کشور های دیگر مشاهده می‌شود، با وجود تمامی تفاوت‌های فرهنگی و قومیتی در ایران بعضی از آداب رسوم، ملی هستند مناسبت های چون عید نوروز، شب یلدا، چهارشنبه‌سوری و سایر مناسبت‌ها که هر کدام به نوبه خود حال هوای پر نشاطی را حاکم بر جامعه می کند، استان هرمزگان نیز از این قاعده مستثنی نیست و مردمان مرزنشین این استان نیز آداب و رسوم مختص خود را دارند.
ساعت‌های پایانی روز سی‌ام آذر یا ساعت‌های آغازین روز یکم دی‌ماه در بین اقوام و طوایف ایران زمین به " شب یلدا " یا "شب چله" معروف است طی این شب در نقاط مختلف ایران، اقوام و طوایف با آداب و رسوم خاص خود این شب را برگزار می کنند.
واژه «یلدا» به معنی «زایش زادروز» و تولد است، برگزاری جشن در این شب همواره از اهمیت زیادی بین مردم ایران برخوردار بوده است. ایرانیان همواره معتقدند که از فردای شب یلدا تابش نور خورشید افزایش می‌یابد و روزها بلندتر می‌شود از همین رو شب یلدا را جشن می‌گیرند.
مردم هرمزگان که از پیشینه تاریخی بسیار قوی برخوردار هستند همانند سایر نقاط ایران برای شب یلدا آداب‌ورسوم خاصی دارند.
هرچند با گذشت زمان بسیاری از آئین‌ها و آداب مردم کمرنگ یا از بین رفته است اما هنوز در برخی مناطق، مردم همچنان با وجود زندگی مدرن امروزی خود مناسبت های باستانی را با حفظ فرهنگ غنی پیشینیان سپری می‌کنند.
چی‌چیکای بلندترین شب سال
طولانی‌ترین شب سال «یلدا» در هرمزگان به «شو دراز» معروف است. در این شب همه دورهم جمع می‌شدند و بزرگان فامیل مخصوصاً مادربزرگ‌ها به تعریف «چی چیکا» (قصه) می‌پرداختند. اکثر موضوعات چی چیکاها (قصه‌ها)، افسانه‌ای، محلی و بومی بود. بسیاری از این چی چیکاها، سینه‌به‌سینه و نقل‌شده از کتاب کلیله‌ودمنه بود. در این قصه‌ها همچنین موضوعاتی که در رویت و در زندگی روزمره آنها بوده، نیز نقل می‌شده است.
چی چیکاها بیشتر حول‌وحوش حیوانات منطقه مانند خرس، گراز و شغال (در زبان محلی تورگ) می‌چرخیده است. چون این موضوعات دررویت آنها بوده است. پدربزرگ‌ها نیز در کنار مادربزرگ‌ها به تعریف چی چیکا می‌پرداختند.
قصه‌ها گفته می‌شد و حتی هم سن و سال‌های مادربزرگ‌ها و همسایه‌ها نیز به این محفل قصه‌گویی می‌آمدند. این محفل تنها صرفاً خانوادگی نبود. درِ منزلی که شب‌نشینی شو دراز برگزار می‌شد، باز بود و همسایه‌ها نیز در این محفل شرکت می‌کردند. هم‌اکنون چی چیکاها، کم و بیش در روستاها وجود دارد.
تنقلات یلدا هرمزگان
مردم هرمزگان علاوه برخوردن تنقلات و آجیل مانند پسته، فندق و بادام از تنقلات محلی ویژه‌ای چون کسودنگ و گون (بنه)، کنجد برشته، نخود و کشمش، نخود برشته و کنگ (خرمای نارس) پخته‌شده استفاده می کنند .
خرما خشک از دیگر تنقلات و خوردنی‌هایی محلی مخصوص استان هرمزگان در این شب و شبهای دیگر زمستان که مورداستفاده مردم قرار می‌گرفت ؛ در هرمزگان قدیم خرمای تازه نبود و مردم از خرمای خشک‌شده که به «خرما خشک» معروف بود استفاده می‌کردند.
گندم برشته یکی دیگر از تنقلاتی بود که در شب یلدا و شبهای زمستان مورداستفاده مردم قرار می‌گرفت. مردم، گندم‌های ذخیره‌شده خود را به‌صورت برشته درمی‌آوردند و در کنار سایر تنقلات مصرف می‌کردند.
غذاها و نان‌های پخت شده در شو دراز
در هرمزگان شب یلدا نان‌های ویژه‌ای پخته می‌شود. از نان رگاگ، سیلک، تومشی می‌توان نام برد که طعم‌دهنده آن سس‌هایی از مهیاوه و سوراغ است.
هرمزگانی‌ها به غذاهای دیگری چون قلیه‌ماهی، ماهی برشته و ماهی روی تابه‌ای علاقه‌ای خاص دارند که در جشن‌های بزرگی چون جشن شب یلدا در کنار خانواده آن را میل می‌کنند.
معمولاً صبح روز بعد از طولانی‌ترین شب سال، مردم قدیم هرمزگان سوپ «آرد و هو» (آرد و آب) می‌خوردند. سوپی بسیار خوشمزه و ساده که از زرده تخم‌مرغ، دارچین، آرد، آب و پیاز سرخ‌شده تهیه می‌شد. این سوپ محلی بسیار مقوی بود و باعث ایجاد مقاومت بدن در زمستان بود.
نان‌های محلی مانند کولوکو و نان خرمان، رگاگ، سیلک و تومشی از نان‌های سنتی است که در این شب پخت می‌شد.
مردمان خون‌گرم هرمزگان آخرین شب پاییز را با زدن سازهای محلی و دهل به پای‌کوبی و شادی می‌پردازند همچنین در این شب پیر غلامان و بزرگان فامیل در یلدا برای کوچک‌ترها دعای عاقبت‌به‌خیری می‌کنند،حنا زدن به دست و پا در شب یلدا در هرمزگان پیام آور خوش یومنی است و مردم این خطه با گذاشتن حنا بر کف پا ها و دستها به اعتقاد خود اتفاقات خوب جذب می‌کنند.
فال حافظ نیز تقریبا در بیشتر خانواده‌های ایرانی و در شب یلدا رایج است. به این شکل که فرد بزرگ خانواده برای تک تک اعضای خانواده فال حافظ می‌گیرد و نگاهی به سرنوشت آنها از دیدگاه حضرت حافظ می‌اندازد که صمیمیت خاصی را در خانواده به جریان می‌اندازد.
امروزه در اکثر مناطق هرمزگان برگزاری مراسم شب یلدا هیچ فرقی با مراسم استان‌ها و شهرهای دیگر ندارد و فیلم و بازی‌های دورهمی جایگزین قصه و داستان های قدیمی شده است.
نظر شما