اعتیاد به مواد مخدر دیگر صرفاً یک مشکل فردی نیست. این بحران اجتماعی، پایه‌های خانوادگی، اقتصادی و فرهنگی را متزلزل کرده و جوامع مختلف را با ابعاد گسترده‌ای از آسیب‌های اجتماعی مواجه کرده است. در این میان، استان کهگیلویه و بویراحمد، با ترکیبی از محدودیت‌های زیرساختی و ضعف‌های مدیریتی، به یکی از نقاط آسیب‌پذیر در مقابله با این معضل تبدیل شده است. از افزایش آمار مصرف‌کنندگان مواد مخدر گرفته تا کمبود امکانات درمانی و پیشگیری، هر کدام قطعه‌ای از این پازل پیچیده را تشکیل می‌دهند.
این استان، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود و عبور مسیرهای مهم قاچاق مواد مخدر، نه‌تنها در معرض خطر اعتیاد قرار دارد، بلکه نقش گذرگاهی برای انتقال این مواد را نیز ایفا می‌کند. در چنین شرایطی، سوال اساسی این است: آیا می‌توان با بودجه‌های محدود، ضعف هماهنگی میان دستگاه‌ها و کمبود زیرساخت‌ها، در برابر این موج مخرب ایستاد؟
اعتیاد در کهگیلویه و بویراحمد: از معضل تا بحران
بررسی وضعیت اعتیاد در کهگیلویه و بویراحمد نشان می‌دهد که این استان با بحرانی چندوجهی روبه‌رو است. حسین اسماعیلی، دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر استان، به چند چالش کلیدی اشاره می کند: کمبود امکانات درمانی، ناکافی بودن بودجه‌های اختصاص‌یافته و ضعف هماهنگی میان دستگاه‌های مرتبط. به گفته او، در حال حاضر تنها ۶۴ نفر از معتادان تحت درمان موفق به دریافت تسهیلات اشتغال شده‌اند.
او دربار هزینه های پرداختی به مراکز درمان اعتیاد نیز می‌گوید: «دولت برای هر معتاد این مراکز حدود ۸۰ هزار تومان پرداخت می‌کند، اما این رقم بسیار پایین است و نمی‌تواند هزینه‌های درمانی، بازتوانی و حتی حداقل امکانات حمایتی را پوشش دهد.» کارشناسان نیز معتقدند که چنین حمایت‌های مالی، تنها در سطح ابتدایی بحران را مدیریت می‌کند و برای حل ریشه‌ای آن، نیاز به برنامه‌های جامع‌تری وجود دارد.
زیرساخت‌ها؛ پاشنه آشیل مبارزه با اعتیاد
یکی از چالش‌های اساسی استان، نبود زیرساخت‌های کافی برای درمان معتادان، به‌ویژه معتادان متجاهر است. اسماعیلی پیشنهاد داده است که در صورت تأمین زمین توسط استانداری، ستاد مبارزه با مواد مخدر آمادگی دارد که ساخت بیمارستان یا آسایشگاه ویژه معتادان متجاهر را بر عهده بگیرد. اما این پیشنهاد نیز با موانعی جدی روبه‌رو است.
بر اساس شواهد، بسیاری از طرح‌های مشابه در استان به دلیل پیچیدگی‌های بوروکراتیک و نبود منابع مالی کافی، به سرانجام نرسیده‌اند. کارشناسان اجتماعی نیز تأکید دارند که ایجاد مراکز درمانی تخصصی، نقشی کلیدی در کاهش آمار اعتیاد و پیشگیری از معضلات اجتماعی مرتبط با آن ایفا می‌کند. اما آیا استان کهگیلویه و بویراحمد، بدون اختصاص اعتبار ویژه، می‌تواند از پس چنین پروژه‌ای برآید؟
کاهش کشفیات مواد مخدر؛ دستاورد یا زنگ خطر؟
جهانبخش محمدی، معاون پیشگیری نیروی انتظامی استان، از کاهش کشفیات مواد مخدر در سال جاری خبر داده است. او می‌گوید: «در سال جاری بیش از ۹۰۰ کیلوگرم مواد مخدر کشف شده است که این رقم نسبت به سال گذشته ۱۹ درصد کاهش یافته است.» همچنین، تعداد قاچاقچیان دستگیرشده نیز با کاهش ۴۱ درصدی به ۵۸ نفر رسیده است.
این کاهش، از یک نگاه، ممکن است نشانه‌ای از بهبود شرایط امنیتی باشد. اما برخی کارشناسان معتقدند که این آمار می‌تواند نشان‌دهنده افزایش پیچیدگی روش‌های قاچاق و ناکارآمدی سیستم‌های شناسایی باشد. قاچاقچیان، با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و تغییر مسیرهای سنتی، ممکن است توانسته باشند نظارت‌ها را دور بزنند.
آیا هماهنگی میان دستگاه‌ها می‌تواند گره‌گشا باشد؟
استاندار کهگیلویه و بویراحمد، در اظهارات خود بر لزوم هماهنگی بیشتر میان دستگاه‌های اجرایی تأکید کرده و خواستار نتیجه‌محور بودن اقدامات شده است. او می‌گوید: «نشست‌های ستاد باید به نتایج ملموس بینجامد و نیازی به تعدد کمیته‌ها و کارگروه‌ها نیست. تنها یک کمیته متشکل از متخصصان کافی است تا بتوانیم به تصمیم‌گیری‌های موثر برسیم.»
او همچنین از دستگاه‌هایی مانند آموزش‌وپرورش، راه‌وشهرسازی و سازمان برنامه‌وبودجه خواسته است تا در مواقع لزوم در این جلسات شرکت کنند و در تامین منابع و رفع مشکلات نقش داشته باشند. با این وجود تجربه نشان داده است که هماهنگی میان دستگاه‌ها، به دلیل وجود بوروکراسی و محدودیت‌های ساختاری، به‌سادگی حاصل نمی‌شود.
نقش آموزش‌وپرورش در پیشگیری از اعتیاد
یکی از موضوعات کلیدی در بحث اعتیاد، نقش آموزش‌وپرورش در پیشگیری از این معضل است. استاندار تأکید کرده است که آموزش‌وپرورش باید با همکاری دیگر نهادها، برنامه‌های آگاهی‌بخشی و پیشگیری موثری را تدوین کند. اما آیا این نهاد، با توجه به محدودیت‌های منابع و فشارهای دیگر، قادر به ایفای چنین نقشی خواهد بود؟
بسیاری از مدارس در استان، با کمبود مشاوران تخصصی و منابع آموزشی مواجه‌اند. این کمبودها، توانایی آموزش‌وپرورش را در مقابله با بحران اعتیاد به‌شدت محدود کرده است. برخی کارشناسان معتقدند که بدون همکاری موثر میان آموزش‌وپرورش و نهادهای مرتبط، تلاش‌ها در این زمینه نتیجه‌ای نخواهد داشت.
مسیر پیش‌رو
بررسی وضعیت اعتیاد در استان کهگیلویه و بویراحمد، به روشنی نشان می‌دهد که مقابله با این بحران، نیازمند رویکردی جامع و پایدار است. این رویکرد، علاوه بر پیشگیری و آگاهی‌بخشی، باید به درمان و بازتوانی معتادان نیز اولویت دهد.
همکاری میان‌بخشی، تأمین بودجه کافی و استفاده از ظرفیت‌های تخصصی، گام‌های ابتدایی برای حل این معضل هستند. اما سوال اصلی اینجاست: آیا اراده کافی برای اجرای این برنامه‌ها وجود دارد؟ یا همچنان، مانند بسیاری از طرح‌های دیگر، این اقدامات نیز در حد آمار و برنامه‌ریزی باقی خواهند ماند؟
تنها با اتخاذ رویکردهای عملی و هماهنگی موثر میان دستگاه‌هاست که می‌توان به کاهش آسیب‌های اجتماعی ناشی از اعتیاد امید داشت. اما این راه، بی‌شک نیازمند عزم و اراده‌ای جدی‌تر از گذشته است.
نظر شما