طنین ارکستر زهی کاسپین در سرزمین باران

به گزارش ایرنا؛ جمع پراکنده دیروز؛ اینک گروهی منسجم را شکل داده‌اند، اجتماعی که به زیبایی، نت ها را به اصوات و اصوات را به اجرای آثار فاخر، زیبا و دلنشین موسیقی کلاسیک و اصیل بدل می کند که روح و جان را می نوازد و آرامش و زیبایی‌اش بر تار و پود وجودی شنوندگان می نشیند.

جوانان و نوجوانانی که به عشق موسیقی گرد هم آمدند تا جلوه‌ای از این عبارت «هنر به خاطر هنر» باشند و با همه داشته‌های خود بی‌کمترین حمایتی کارشان را تا به امروز پیش برده و آثار موسیقایی شاخص را با هم‌نوازی و همنوایی به زیباترین شکل اجرا می‌کنند.

اینان ظرف دو، سه سال در کنار هم به چنان هماهنگی و انسجامی رسیده اند که مجموعه‌ای متجانس به نام ارکستر کاسپین را شکل داده و چندین کنسرت برگزار کرده و آرام آرام می روند جای خود را در این عرصه باز کنند.

سازهاشان زهی است از اینرو عنوان ارکستر زهی کاسپین را بر خود دارند.

اما وجه تسمیه کاسپین هم برایشان بار معنایی خاصی دارد، ارکستری که از سرزمین گیل و دیلم، شالی و باران، جنگل و دریا برخاسته و نوای موسیقی‌شان بر گیسوان شالیزارها و قطرات نقره فام باران، بر پیراهن سبز مخملی کوهها و دشتها و بر موج‌های خروشان و آبی خزر رقص‌کنان می رود تا طنین آهنگین هنرشان در گوش مردمان نجوایی ماندگار داشته باشد.

این گروه موسیقی ارکستری است که گیلان در این سالها به شکلی متفاوت به خود دیده جوانانی خلاق و پرتکاپو که با همه داشته‌های خود بدون کمترین حمایتی تلاش کرده‌اند در عرصه موسیقی نقش‌آفرین باشند.

ارکستر کاسپین نامی است که شاید هنوز در عرصه موسیقی آنطور که باید شهره نشده‌ اما این ۲، سه سال اخیر با تکیه بر توانایی‌های خود و استفاده از ظرفیت‌هاشان در گیلان این سرزمین هنرپرور توانسته‌اند، اجراهایی داشته و در همان اجراهای محدود اثر خوبی از خود بر جای بگذارند.

این ارکستر به سال ۱۳۸۹ با تلاش و حمایت علاقمندان موسیقی در گیلان تاسیس شد، استانی که همواره از گذشته به عنوان یکی از کانون‌های برجسته فرهنگ و هنر ایران شناخته شده است.

به قول یک کارشناس موسیقی، این دیار کهن با پیشینه‌ای غنی در ادبیات، موسیقی و هنرهای نمایشی همواره میزبان اندیشمندان و هنرمندانی بوده که آثارشان درخششی ماندگار در تاریخ فرهنگی این سرزمین داشته است.

مردمان گیلان با روحیه‌ای آمیخته به مطالعه، موسیقی و هنر ارزش والایی برای زیبایی و خلاقیت قائلند و این ویژگی‌ها به نوعی هویت فرهنگی آنان را شکل داده است.

فرید پریش در رابطه با فعالیت این گروه می‌گوید: برگزاری کنسرت ارکستر کاسپین در رشت گامی دیگر در مسیر گسترش موسیقی کلاسیک و ارتقای فرهنگ هنری در این استان محسوب می‌شود.

او می افزاید: این ارکستر زهی از همان ابتدا با هدف گسترش و معرفی موسیقی کلاسیک در گیلان شکل گرفت و با وجود آنکه شیوع ویروس کرونا برنامه‌ها و تمرینات شان را به مدت ۲ سال به حالت تعلیق درآورد و فعالیت‌های آن را به شکل موقت متوقف کرد اما در سایه تلاش های مستمر توانسته‌اند با جذب هنرمندان مستعد و علاقه‌مند جایگاه ویژه‌ای در جامعه هنری این خطه پیدا کنند.

در واقع ارکستر زهی کاسپین در همان ابتدای راه دچار وقفه‌ای ۲ساله شد اما پس از آن با انگیزه‌ای دوباره به عرصه بازگشت و نخستین اجرای رسمی خود را در تاریخ ۲۹ و ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ به همراه گروه کر مارلیک به رهبری کیوان حبیب‌زاده برگزار کرد.

اسفند ۱۴۰۲ نیز با همراهی ارکستر نوجوانان کاسپین به اجرای آثاری از آهنگسازان برجسته‌ای همچون ویوالدی، موتزارت، چایکوفسکی، وارلاک و بارتوک پرداخت که با استقبال گسترده مخاطبان همراه شد.

فرید پریش در زمینه این همراهی می گوید: ارکستر نوجوانان با همفکری اعضای ارکستر کاسپین که از مدرسین آموزشگاه‌ها و فعالان حوزه آموزش استان گیلان هستند به منظور شناسایی و جذب استعدادهای نوجوانان تشکیل شده است که می تواند بر قوت ارکستر کاسپین بیفزاید.

ارکستر نوجوانان با همفکری اعضای ارکستر کاسپین به منظور شناسایی و جذب استعدادهای نوجوانان تشکیل شده است که می تواند بر قوت ارکستر کاسپین بیفزاید. این کارشناس موسیقی می افزاید: این فرآیند از طریق انتشار فراخوان و برگزاری آزمون انجام شد و میانگین سن اعضای این ارکستر نوجوانان زیر ۱۵ سال است و تمرینات و فعالیت‌های آن زیر نظر اعضای ارکستر کاسپین انجام می‌شود.

ارکستر نوجوانان که مدت‌ها در دستور کار ارکستر کاسپین بود مردادماه ۱۴۰۱ پس از برگزاری آزمون حضوری در رشت و انتخاب بهترین نوجوانان زیر ۱۵ سال از نقاط مختلف استان شکل گرفت.

این هم نمودی از آینده نگری و نیک اندیشی اعضای ارکستر کاسپین است که امروز اکثر اعضای آن را جوانانی در سنین ۲۵ و ۲۶ تشکیل می دهند و همین‌ها می کوشند با جذب و پرورش اعضای جدید در کنسرت نوجوانان پشتوانه‌سازی کنند.

پریش ادامه می دهد: ارکستر زهی کاسپین از ابتدای فعالیت خود به عنوان گروهی کاملا مستقل عمل کرده است و تمامی مسائل مالی و هنری‌شان هم تحت نظارت و مشاوره اعضای گروه انجام می‌شود و این رویکرد نه‌تنها به پایداری و استقلال هنری آنان کمک کرده بلکه به الگویی ارزشمند برای گروه‌های هنری مستقل در ایران تبدیل شده است.

این مطلب هم به بهانه اجرای اخیر این ارکستر است که در تازه‌ترین حضور خود چند هفته قبل به تاریخ ۲۲ آذرماه در تالار مرکزی شهر رشت انجام شد و بار دیگر توانست با اجرای قطعاتی از موسیقی کلاسیک توجه علاقه‌مندان این هنر را به خود جلب کند.

کنسرت ۲۲ آذرماه این ارکستر به رهبری علیرضا متوسلی‌ در دو بخش اجرا شد، بخش نخست قطعات Elegie (مرثیه) اثر پیوتر ایلیچ چایکوفسکی و Holberg Suite Op.۴۰ اثر ادوارد گریگ بود که به اجرا درآمد و بخش دوم Serenade Op.۳۶ اثر جولیوس فون بلیچای با حس و حال لطیف و عاشقانه‌ای که در خود نهفته داشت، چشم و گوش مخاطبان را نوازش داد.

پریش در زمینه این اجرا می گوید: اجرا با استقبال تماشاگران همراه بود که این خود توانایی و تعهد ارکستر زهی کاسپین را در ارائه موسیقی فاخر نشان می دهد و جایگاه این گروه را در عرصه موسیقی کلاسیک گیلان برجسته‌تر می کند.

رهبر ارکستر در گفت‌وگویی با ایرنا در زمینه این ارکستر، نوازندگان، ظرفیت ها و آینده پیش روی آن می گوید: در طول این مدت کوتاه تجربه بسیار خوبی با ارکستر کاسپین داشتم. سطح کیفی ارکستر با توجه به امکانات محدود و شرایط کاری، فراتر از انتظار بود.

علیرضا متوسلی می افزاید: باید اشاره کرد که تمامی امور این گروه به‌صورت مستقل و خصوصی توسط نوازندگان اداره می‌شود و هیچ‌گونه حمایت دولتی هم دریافت نمی‌کنند و عملا متکی به خود و ظرفیت هایشان هستند.

او که در آخرین اجرا رهبری ارکستر را بر عهده داشت، می گوید: پیش از این پروژه با عناوینی چون نوازندگی و تنظیم قطعات با این ارکستر همکاری داشتم. اما این بار به دعوت شورای ارکستر رهبری این گروه را بر عهده گرفتم.

او می افزاید: سطح توانایی نوازندگان را باید با در نظر گرفتن شرایط و امکانات موجود در سطح شهر و استان سنجید.

متوسلی توضیح می دهد که در سال‌های اخیر با تلاش برخی موسیقی‌دانان متخصص، آموزشگاه‌های موسیقی خوبی در استان گیلان تأسیس شده‌ که نتیجه آن، ظهور استعدادهای پنهان و تشکیل ارکستری از میان این نوازندگان بوده است.

وی در زمینه ظرفیت‌های این گروه موسیقایی؛ کوشش خستگی‌ناپذیر و تعهد اعضا را از نقاط قوت این گروه می‌داند و عنوان می‌کند: اعضای ارکستر از شهرستان‌های مختلف استان هستند که خستگی ناپذیر و بدون چشمداشت مادی، تنها برای پیشبرد اهداف هنری خود در تمرینات حاضر می‌شوند و گاهی حتی هزینه اجاره سالن و تهیه لوازم مورد نیاز را نیز به صورت شخصی بر عهده می‌گیرند.

او ادامه می‌دهد: آنها برای فعالیت با چالش‌هایی نظیر رزرو سالن تمرین مواجهند و گاه ممکن است تمرینات به دلیل نبود قوانین حمایتی لغو شود و سالن به گروه‌های دیگر واگذار شود حتی تنها سالن استاندارد اجرای موسیقی کلاسیک در رشت از امکانات اولیه‌ای مانند پایه نت و صندلی هم محروم است و نوازندگان مجبور به تأمین و حمل این اقلام به سالن هستند و شاهد بودم که حتی برای تهیه تجهیزات اولیه مانند پایه نت و صندلی، نوازندگان خود دست به کار شدند.

متوسلی با اشاره به کمبود امکانات صدابرداری در تالار مرکزی رشت، آن را نقطه‌ضعفی بزرگ برای اجراهای موسیقی کلاسیک می داند.

وی تصریح کرد: با همه اینها آنان ناامید نشده و بی وقفه تلاش می کنند که این خود نشان‌دهنده عزم جدی و علاقه وافر این نوازندگان به هنر موسیقی است.

متوسلی که همچنان با این گروه کار می‌کند، می گوید: تمرینات گروه معمولا توسط سرپرست برنامه‌ریزی می‌شود. به دلیل مسافت، هر ماه یک یا دو جلسه با ارکستر تمرین می‌کنم. این زمان محدود است و تمرینات بیشتر توسط نوازندگان انجام می‌شود. مراحل پایانی شامل؛ هماهنگی‌های کلی و بیان نکات مرتبط با سبک، دوره و آهنگساز آثار است.

وی تصریح کرد: این ارکستر بدون دریافت حمایت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا دیگر نهادهای مرتبط به فعالیت خود ادامه داده است. اما نبود امکانات اولیه مانند سالن تمرین و تجهیزات، از چالش‌های اساسی این گروه است.

او یکی از تفاوت‌های بزرگ این ارکستر با سایر گروه های مشابه را خودجوش بودن و استقلال آنان دانسته و می‌گوید: اعضا با پشتکار فراوان و بدون چشمداشت فعالیت می‌کنند.

وی در زمینه ادامه همکاری خود با این گروه هم می‌گوید: به طور قطع ادامه می‌دهم و به نظرم این گروه ظرفیت بالایی برای پیشرفت دارد. حمایت‌های مردمی نیز نقش مؤثری ایفا می‌کند. برای مثال در کنسرت اخیر ارکستر کاسپین، بلیت‌ها در مدت کوتاهی به فروش رفت که نشان‌دهنده علاقه مردم گیلان به هنر فاخر است. با چنین پشتوانه‌ای حتما در مسیر همکاری با این گروه باقی خواهم ماند.

وی می افزاید: به نظرم ارکستر کاسپین تنها گروه فعال در گیلان است که به‌صورت تخصصی به ترویج موسیقی کلاسیک و آکادمیک می‌پردازد از اینرو انتظار حداقلی هنرمندان گیلانی از نهادهای مرتبط مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خانه موسیقی و انجمن موسیقی استان، فراهم کردن امکانات اولیه‌ای نظیر محل تمرین، صندلی و پایه نت است.

وی ادامه می دهد: این‌ها حداقل خواسته‌ها و انتظارات معقول و ضروری برای رشد و ارتقای فرهنگ موسیقی در استان است.

رهبر ارکستر کاسپین؛ توانایی اجرای اعضا را هم خوب می داند و می افزاید: قطعاتی که در کنسرت اخیر اجرا شد، بازخوردهای بسیار مثبتی از مخاطبان و متخصصان دریافت کرد. تصور می‌کنم این ارکستر با برنامه‌ریزی دقیق و تمرین مستمر، می‌تواند به سطحی برسد که با ارکسترهای کشورهای همسایه رقابت کند.

او به عنوان حرف آخر هم می گوید: تجربه من از بیش از ۱۵ سال همکاری با ارکستر سمفونیک تهران نشان داده که مردم ایران در مواجهه با هنر فاخر آن را تشخیص می‌دهند و از آن حمایت می‌کنند. ارکستر کاسپین نیز با این پتانسیل می‌تواند جایگاه برجسته‌ای در موسیقی کشور و حتی منطقه پیدا کند اما حمایت بخش های مرتبط از جمله اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در فراهم کردن برخی مقدمات مثل سالن تمرین و برگزاری کنسرت و مانند آن می تواند در سرعت بخشی به حرکت رو به جلو آنها موثر باشد.