به گزارش خبرنگار ایرنا، پاتوق آسیب‌های اجتماعی در شهرهای بزرگی همچون تهران، به عنوان نمادی از مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شکل گرفته در جامعه است، این پاتوق‌ها فضایی برای حضور افراد در معرض آسیب جدی اجتماعی و افرادی است که فقر، بیکاری، اعتیاد، مشکلات خانوادگی و یا عدم دسترسی به امکانات اجتماعی، زندگی آنان را با چالش مواجه کرده و راهی جزء انتخاب این مکان‌های موقت یا دائمی برای گذران زندگی ندارند.
البته که در این پاتوق‌ها، فرد ممکن است با مشکلاتی چون اعتیاد به موادمخدر، کارتن‌خوابی، بزهکاری و یا مسایل روانی روبه‌رو باشد.
این محیط‌ها نه‌تنها برای خود افراد آسیب‌دیده مضر است بلکه برای جامعه نیز خطرات جدی به‌همراه دارد.
جرم و فساد، ترویج رفتارهای ناهنجار اجتماعی و کاهش سطح امنیت عمومی، تنها بخشی از عواقب این پاتوق‌ها در کلانشهری همچون تهران است، زیرا ممکن است فردی کوچکترین خطا را در مسیر آسیب‌های اجتماعی یاد گرفته باشد اما در میان این افراد در پاتوق‌ها افرادی هستند که بزرگترین آسیب‌ها را هم تجربه کرده‌اند، این موضوع مسیر نادرست را به همه نشان می‌دهد.
کاهش پاتوق‌ها در دستور کار مدیریت شهری
شهرداری تهران در مواجهه با این آسیب‌ها، تلاش‌های گسترده‌ای برای کاهش و ساماندهی این وضعیت آغاز کرده است.
اقدامات مختلفی از جمله احداث کمپ‌ها و مراکز توانبخشی برای افراد آسیب‌دیده، ایجاد دوره‌های آموزشی و مشاوره‌ای برای خانواده‌ها و جوانان و همکاری با سازمان‌های اجتماعی و بهداشتی برای ارائه خدمات درمانی و روان‌شناسی به این افراد، از جمله برنامه‌هایی است که شهرداری تهران برای کاهش تعداد پاتوق‌ها و پیشگیری از گسترش آسیب‌های اجتماعی بکار گرفته است.
این اقدامات علاوه بر تلاش برای کمک به افرادی که درگیر آسیب‌های اجتماعی هستند، اهدافی مهمتری همچون ایجاد فضایی امن و پایدار برای همه شهروندان به دنبال دارد.
هدف این است که با ایجاد مراکز حمایتی و آموزشی، افرادی که در معرض آسیب قرار دارند، نه تنها از وضعیت خود خارج شوند بلکه بتوانند دوباره به آغوش جامعه و خانواده بازگردند و در فرآیند بازسازی و بهبود زندگی خود مشارکت کنند.
معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران به تازگی در جلسه شورای شهر تهران از راه‌اندازی قرارگاه اجتماعی در کشور برای ساماندهی و مدیریت آسیب‌های اجتماعی با حضور دستگاه‌های مختلف در بالاترین سطح خبر داد.
محمدامین توکلی زاده گفت: یکی از اولین جلساتی که در دولت سیزدهم رییس جمهور شهید آن را برگزار و مدیریت کرد جلسه قرارگاه اجتماعی و موضوع آسیب‌های اجتماعی بود.
به گفته وی، در استانداری تهران نیز تقسیم کار انجام و مقرر شد شهرداری پنج هزار تخت برای افراد مراجعه کننده به مراکز ماده ۱۶ راه‌اندازی کند تکالیفی نیز بر عهده دستگاه‌های دیگر گذاشته شد و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که به تنهایی نمی‌توان این معضل را در پایتخت برطرف کرد.
توکلی‌زاده افزود: موانعی در راستای ارایه خدمات به آسیب‌دیدگان همچون نبود زیرساخت لازم برای خدمات‌رسانی مطلوب به این افراد وجود داشت، تا پیش از دوره کنونی مدیریت شهری موضوع ماده ۱۶ در شهرداری تهران دنبال نمی‌شد و فعالیت شهرداری تنها محدود به گرمخانه‌ها و مراکزی مانند آن بود. در قالب مصوبات قرارگاه اجتماعی مقرر شد تخت‌هایی برای ارایه خدمت به افراد مشمول ماده ۱۶ از سوی شهرداری ایجاد و راه‌اندازی شود.
آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، بیکاری، فقر، بحران‌های خانوادگی و مسایل روانی، عوامل اصلی شکل‌گیری پاتوق‌های آسیب‌های اجتماعی است. این پاتوق‌ها جایی است که افراد در آن به‌دنبال فرار از مشکلات خود می‌روند، اما به جای یافتن راه‌حل، وارد چرخه‌ای از معضلات بزرگ‌تر می‌شوند.
این مشکل تنها مختص تهران نیست، بلکه بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا نیز با پدیده‌های مشابه روبه‌رو هستند، اما در ایران و به‌ویژه تهران، به‌دلیل پیچیدگی‌های اجتماعی و اقتصادی، این پاتوق‌ها ابعاد ویژه‌ای به خود گرفته‌اند.
اقداماتی که مشکلات و آسیب‌ها را مقطعی حل می‌کند
شهرداری تهران، در مواجهه با این پاتوق‌ها، اقدامات مختلفی را آغاز کرده اما نقدهایی به این اقدامات وجود دارد که می‌تواند مسیر حل این بحران‌ها را بهبود بخشد.
یکی از نقدهای اصلی این است که بسیاری از طرح‌ها و برنامه‌ها تنها جنبه سطحی دارد و به‌طور موقت و مقطعی مشکلات را حل می‌کنند برای نمونه احداث کمپ‌ها یا مراکز توانبخشی، اگر چه اقدامی مثبت است، اما اگر بطور عمیق‌تر به مساله نگاه نشود، ممکن است تنها راه‌حل‌هایی کوتاه‌مدت باشد که ریشه مشکلات اجتماعی را نمی‌زند.
از سوی دیگر، شهرداری تهران در تلاش است تا با برگزاری دوره‌های آموزشی و مشاوره‌ای به خانواده‌ها و جوانان، در راستای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و ارتقای آگاهی اجتماعی حرکت کند.
این اقدام نیز در ظاهر مثبت است، اما در عمل، بسیاری از افراد آسیب‌دیده از جمله معتادان و کارتن‌خواب‌ها، تمایلی به شرکت در چنین برنامه‌هایی ندارند. این مسئله نشان‌دهنده نیاز به درک بهتر و عمیق‌تر از وضعیت این افراد است.
باید در نظر داشت که بسیاری از این افراد به دلیل آسیب‌های روانی و اجتماعی نمی‌توانند به‌سادگی به طرح‌های آموزشی یا حمایتی اعتماد کنند.
همچنین در بسیاری از موارد، شاهد اجرای ناقص و پراکنده برنامه‌ها بوده که به‌طور موثر و جامع روی مشکل آسیب‌های اجتماعی تاثیر نمی‌گذارند.
برای نمونه برخی از مراکز توانبخشی، بجای آنکه به بهبود شرایط زندگی فردی افراد آسیب‌دیده بپردازد، به نوعی به محل تجمع افراد تبدیل شده که خود نیز با مشکلات عدیده‌ای مواجه است، این امر می‌تواند به مشکلات جدیدی همچون افزایش درگیری‌ها یا انتقال بیماری‌های مختلف منجر شود.
در واقع نگرش جامعه به پاتوق‌های آسیب‌های اجتماعی باید تغییر کند. جامعه باید از رویکردی حمایتی و همدلانه برخوردار باشد و بجای طرد و برچسب زدن به افرادی که در این پاتوق‌ها قرار دارند، به‌عنوان افرادی نیازمند کمک و بازسازی نگاه کند. در صورتی که نگاه جامعه به این افراد تغییر کند، می‌توان انتظار داشت که آگاهی اجتماعی بالا رفته و آسیب‌های اجتماعی به‌طور کلی کاهش یابد.
برنامه‌های آموزشی بلندمدت برای آسیب‌ها نیاز است
در بسیاری از موارد، آسیب‌های اجتماعی به‌دلیل نبود آموزش‌های مناسب از کودکی یا از خانواده‌ها آغاز می‌شود، به همین واسطه برای کاهش این آسیب‌ها، نیاز به برنامه‌های آموزشی بلندمدت است که از سطح مدارس و خانواده‌ها آغاز شود.
این آموزش‌ها باید علاوه بر مسایل مربوط به مهارت‌های زندگی، به موضوعاتی همچون مسوولیت پذیری، احترام به حقوق دیگران و توانمندسازی فردی نیز باید بپردازد.
حال نتیجه این است که باید توجه ویژه‌ای به ریشه‌یابی و بررسی علل ساختاری و نهادی مشکلات اجتماعی وجود داشته باشد.
از آنجا که دلیل اصلی این آسیب‌ها، فقر، بیکاری، نابرابری‌های اقتصادی و ضعف سیستم‌های حمایتی است، بنابراین بدون اصلاحات اساسی در این زمینه‌ها، هر طرح یا برنامه‌ای که تنها بر جنبه‌های سطحی پاتوق‌ها تمرکز کند، نمی‌تواند نتایج پایدار و موثری داشته باشد.
اگر بخواهیم که اثرات مثبت اقدامات مدیریت شهری و دیگر نهادهای دولتی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی را داشته باشیم باید به‌طور هدفمند و مستمر این موضوعات پیگیری شود تا به نتایج مثبتی برسد اما برای تحقق این هدف، نیاز به برنامه‌ریزی جامع‌تر، هماهنگی بیشتر میان نهادها و اولویت قرار دادن پیشگیری بجای درمان است.
نظر شما