به گزارش ایرنا، با وجود خسارت هنگفت سیل ۹۸ به لرستان و هشدار کارشناسان در خصوص ضرورت احداث سد معشوره، اما این طرح ۲۰ ساله همچنان در مسیر کمبود اعتبار و مجوزها سیر می کند و تلاش دولت ها در برهه های مختلف هم نتوانسته پایانی بر دغدغه مردم در این خصوص باشد.
طرح مطالعاتی این سد سال ۸۰ آغاز و کلنگ آن سال ۹۲ به زمین زده شد، اما همچنان جزو طرح های بر زمین مانده به شمار می رود و با وجود تغییر در طرح اولیه و کاهش چشمگیر ظرفیت دریاچه، اما باز هم در فهرست طرح های بلاتکلیف و مسن لرستان و حتی کشور خودنمایی می کند.
سد تنگ معشوره ( یا همان گاشمار) بر روی رودخانه کشکان (از سرشاخه‌های رودخانه کرخه) و حدود ۵۵۰ متر پایین‌تر از محل تلاقی دو رودخانه کاکارضا و چم زکریا واقع شده و موقعیت جغرافیایی آن در ۹۰ کیلومتری غرب شهر خرم آباد ، ۴۰ کیلومتری جنوب شهر نورآباد مرکز دلفان و ۴۵ کیلومتری شمال شهر کوهدشت واقع شده است.
سد و نیروگاه تنگ معشوره در طرح اولیه قرار بود با هدف تولید انرژی برق آبی، کنترل و جمع آوری سیلاب و روان آب های سطحی رودخانه و همچنین تامین آب کشاورزی مورد نیاز دشت و اراضی منطقه کوهدشت ایجاد شود و تخصیص اولیه آن ۲۷۱ میلیون مترمکعب از رودخانه کشکان تصویب شد، اما پس از کش و قوس های فراوان در نهایت شرکت آب منطقه‌ای لرستان تیرماه ۱۴۰۰ اعلام کرد، تخصیص سالانه این سد برای تامین نیازهای آب شرب، صنعت، کشاورزی، زیست محیطی و پایداری جریان شهر و روستاهای چگنی، کوهدشت، پلدختر، سلسله و نورآباد، ۱۸۵ میلیون متر مکعب شده است.
کاهش ۸۶ میلیون مترمکعبی ظرفیت سد در حالی تصویب شد که لرستان ۱۱ درصد آب، ٤.٧ درصد زمین، حدود ٢.٢ درصد جمعیت و ١.٧ مساحت ایران را دارد، اما سهم آن از سدهای کشور نیم درصد است که به گفته کارشناسان، با سهم ۱۱ درصدی استان از آب کشور همخوانی ندارد.
هم اکنون ۶ سد در حال بهره برداری استان ظرفیت ۲۰۸ میلیون متر مکعب دارند که در مجموع به اندازه ظرفیت حتی یک سد برخی استان ها هم نمی شود، اما مردم این دیار با وجود کاهش ظرفیت سد معشوره، به تصمیم دولتمردان احترام گذاشته و چشم انتظار بهره برداری از معشوره کوچکتر ماندند.
وعده ها همراه مسوولان وقت آمدند و رفتند، اما کلیدواژه همه شان ۲ مورد بود، صدور مجوز زیست محیطی و ماده ۲۳ و کمبود اعتبار که به دلشوره همیشگی مردم لرستان در خصوص معشوره تبدیل و همچنان هم پابرجاست.
بر اساس ماده ۲۳، سازمان برنامه و بودجه برای تعیین معیار و استانداردها و همچنین اصول کلی و شرایط عمومی قراردادهای مربوط به طرح های عمرانی، آیین نامه‌ای تهیه و پس از تصویب هیات وزیران بر اساس آن دستورالعمل لازم به دستگاه های اجرایی ابلاغ می کند و دستگاه ها موظف به رعایت آن هستند.
سیل ۹۸ افزون بر ۱۰۰ هزار میلیارد ریال خسارت روی دست لرستان گذاشت که به گفته تمام کارشناسان و مسوولان استان، در صورت احداث سد معشوره، این همه خسارت به وجود نمی آمد، اما افت و خیزهای معشوره تاکنون ادامه داشته و معلوم نیست دفتر احداث آن کی به پایان می رسد.
مروری بر آخرین اقدامات و اظهارات مسوولان
معشوره از کارهای اصلی دولت در لرستان است
شهید آیت الله رییسی ۱۹ آذر ۱۴۰۰ در سفر استانی خود و دیدار با کشاورزان لرستان تاکید کرد: از جمله کارهایی که حتما باید در استان به اتمام برسد، احداث سد معشوره است که البته بسیار زودتر از اینها باید این اقدام انجام می‌شد و امروز وظیفه داریم عقب‌ماندگی موجود در این زمینه را با سرعت جبران کنیم.
تکمیل سد در دولت سیزدهم
علی اکبر محرابیان وزیر وقت نیرو نیز در همین سفر گفت: طرح سد معشوره کوهدشت به زودی تامین اعتبار و در دولت سیزدهم تکمیل خواهد شد،
به گفته وی از سال ۸۱ تا ۹۲، کارهای مهندسی این طرح کمتر از ۱۰ درصد انجام و تنها تونل انحراف آن احداث شده است و اعتبار آن از محل محل ماده ۵۶ و اعتبارات غیر بودجه ای تامین می شود.
اما با شهادت رییس جمهور و عمر کوتاه دولت سیزدهم، این وعده به فراموشی سپرده شد و در عمل رنگ و بوی اجرایی نگرفت، اما معشوره همچنان سر لیست فهرست طرح های عمرانی ناتمام و مسن لرستان است.
بهره برداری در مدت سه سال
بهروز مرادی معاون وقت برنامه ریزی و نظارت شرکت آب نیرو نیز همان روز در جریان بازدید وزیر از این ابرپروژه اعتبار در نظر گرفته شده در آن زمان برای معشوره را ۴۶ هزار میلیارد ریال عنوان کرد و گفت: سد معشوره لرستان در صورت تامین اعتبار طی مدت سه سال ساخته و بهره برداری می شود.
به گفته وی در آن زمان تفاهم نامه‌ای با قرارگاه خاتم الانبیا (ص) و وزارت نیرو بسته شده است که اعتبار این پروژه از طریق تهاتر تامین شود و در صورت تخصیص آن، تا سه سال به بهره‌برداری می‌رسد.
تصویب سه هزار میلیارد ریال
۱۲ مرداد ۱۴۰۱ پایگاه اطلاع رسانی حجت‌الاسلام محمدرضا مبلغی نماینده وقت مردم کوهدشت و رومشکان در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: سه هزار میلیارد ریال از محل تهاتر نفت امسال برای احداث سد معشوره تصویب شده است.
بر این اساس اعتبار این سد از منابع دولتی ۷۱۰ میلیارد ریال است و رقم سه هزار میلیارد ریالی در دیدار با سید صولت مرتضوی معاون اجرایی رییس جمهور تصویب و مقرر شده است، پیگیری کامل اجرای این طرح توسط وزارت نیرو صورت گیرد.
دستور صدور مجوز زیست محیطی
استانداری لرستان ۳۰ مهر ۱۴۰۲ اعلام کرد، آیت الله سید ابراهیم رییسی، دستور صریح نسبت به صدور تاییدیه زیست محیطی و مجوز ماده ۲۳ سد معشوره را صادر کرد.
بنابر اعلام روابط عمومی استانداری، گزارشی از روند طرح های استان در جلسه هیات دولت ارایه شد که رییس جمهور در این جلسه ضمن دستور صریح برای برخی از طرح‌های استان، به رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور برای موارد زیست‌محیطی صدور مجوز ماده ۲۳ در سازمان مدیریت به منظور ادامه و تسریع در ساخت سد معشوره دستور و مقرر شد اقدامات و پیگیری های لازم از جانب استاندار در این زمینه صورت پذیرد.
صدور مجوز ماده ۲۳
ابتدای اسفند ۱۴۰۲ هم مردم لرستان عیدانه ای پیشاپیش از احمد وحیدی وزیر وقت کشور گرفتند که در حاشیه شورای گفت گوی دولت و بخش خصوصی استان در جمع خبرنگاران گفت: مجوز ماده ۲۳ برای احداث سد معشوره بعنوان یکی از مطالبات مردم لرستان همان روز صادر شده است.
وی تاکید کرد: سد معشوره نیز از مطالبات و نیازمندی های این استان است که امروز مجوز ماده ۲۳ این طرح صادر و می تواند فعالیت سد را تسریع کند، چراکه از طرح های مورد تاکید رییس جمهوری است.
ابلاغ مجوز سد به وزارت نیرو
۶ مرداد ۱۴۰۳ بر اساس اعلام وزارت نیرو مجوز ماده ۲۳ قانون الحاق اجرای طرح سد و نیروگاه تنگ معشوره توسط سازمان برنامه و بودجه کشور ابلاغ شد تا این اقدام دولت سیزدهم در ساعات پایانی خدمت به عنوان خاطره ای شیرین برای مردم لرستان ماندگار شود.
پیشرفت ۱۰ درصدی و نیاز ۳۰ هزار میلیارد ریالی
۶ خرداد امسال ابوطالب شفقت استاندار وقت لرستان در بازدید از سد معشوره اظهار کرد: این پروژه در دولت قبلی تنها ۲ و هم اکنون ۱۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و در ۲ سال گذشته می شد پیشرفت آن را به ۱۶ درصد هم رساند.
شفقت یادآور شد: جایجایی روستا نیازمند همکاری اهالی است، چراکه ۳۰ هزار میلیارد ریال برای اجرای این طرح و تملک اراضی و واحدهای مسکونی بالا دست نیاز است.
حالا با روی کارآمدن دولت چهاردهم هم معشوره به عنوان یک طرح حیاتی ، مطالبه مهم مردم و مسوولان لرستان است که در این مدت اقداماتی هم برای آن صورت گرفته است، اما بدون شک با توجه به حجم عقب ماندگی چند ساله طرح، پیشرفت اندک و کمبود اعتبارات عمرانی، راه زیادی تا رسیدن به جشن شیرین بهره برداری دارد.
معشوره "سد" نیمه تمام در مقابل سیل ۹۸
احمدرضا دالوند معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان در ادامه روند عملیات اجرایی و پیگیری های اجرای سد معشوره به ایرنا گفت: حدود ۱۵۰ هزار میلیارد ریال خسارت در سیل ۹۸ به استان وارد شد که ۳۵ هزار میلیارد ریال اعتبار در این خصوص اختصاص یافت که تنها یک پنجم خسارت وارده بوده است.
وی می گوید: معشوره با مابقی طرح ها متفاوت است و به طور قطع، در صورت بهره برداری از آن بر اساس برنامه زمان بندی اولیه، سیل سال ۹۸ رخ نمی داد، چراکه جلوگیری از سیلاب ها و بحران ها یکی از کارکردهای این سد است.
معاون استاندار لرستان اظهار داشت: سد معشوره می تواند پنج شهرستان را در موقع تنش آبی پشتیبانی و اراضی دیم را به آبی تبدیل کند که اجرای آن نیازمند تخصیص اعتبار ملی و توجه دولتمردان می باشد.
دالوند بیان کرد: همچنین مدیریت اجتماعی سد یک مساله جدی است که باید در این راستا کارگروهی با عضویت بنیاد مسکن، حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی و آبخیزداری، گردشگری، جهاد کشاورزی، آب منطقه ای، فرمانداران سلسله و دلفان و سایر دستگاه های مرتبط در راستای جانمایی جدید روستاهای واقع در دریاچه و پایین دست سد تشکیل شود.
پیشنهادات تامین اعتبار سال ۱۴۰۴
استاندار لرستان نیز در این خصوص به ایرنا گفت: سد معشوره در صورت تخصیص اعتبار، ظرف سه سال آینده با هدف برطرف کردن مشکلات صنعت ، کشاورزی و آب شرب چهار شهرستان استان آبگیری می‌شود.
سید سعید شاهرخی اظهار داشت: تامین آب، حیاتی ترین مساله لرستان و شتاب بخشی به روند توسعه مشروط به فراهم کردن زیرساخت های مرتبط با بحث آب است.
وی افزود: معشوره از مهمترین سدهای لرستان است که در صورت بهره برداری آب مورد نیاز شرب، صنعت و کشاورزی چهار شهرستان را تامین می‌کند، بنابراین در ابتدای فعالیت دولت چهاردهم مورد تاکید بود و با پیگیری های انجام گرفته، پیشنهادات خوبی برای تامین منابع آن در سال ۱۴۰۴ ارایه شد.
شاهرخی استاندار لرستان بدون اشاره به جزییات اعتباری و پیشنهادات تدوین شده یادآور شد: رقم قابل توجهی برای تامین اعتبار و تکمیل سد معشوره باید در نظر گرفته شود تا ظرف سه سال آینده آبگیری و بهره‌برداری از آن برای شهرستان های پلدختر، کوهدشت، دلفان و چگنی حاصل شود.
وی با ابراز گلایه مندی از گذشت ۲ دهه عملیات اجرایی نیمه تمام سد معشوره گفت: نگاه مدیریت ارشد اجرایی استان فقط به اعتبار دولتی نیست و بررسی ها برای مدل های تامین مالی جدید و حضور سرمایه گذاران خارجی در دست اقدام است.
استاندار لرستان با تاکید بر اینکه تکمیل سد معشوره برای نجات کوهدشت و رفع مشکلات صنعت، کشاورزی و شرب این شهرستان ضروری است، اضافه کرد: میلیاردها مترمکعب روان آب از لرستان خارج می شود و مردم استان سهم قابل توجهی از برداشت آب ندارند.
شاهرخی گفت: سهم لرستان از زمین های آبی ۲۳ درصد و متوسط این شاخص در کشور بیش از ۴۵ درصد است، بنابراین توسعه جدی، علمی و موثر با استفاده از فناوری روز دنیا در این استان ضروری و اولویت جدی ما تکمیل سدهای نیمه تمام لرستان است تا از این امکان و نعمت خدادادی استفاده کنیم.
اختصاص هزار و ۶۱۰ میلیارد ریال
رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی لرستان نیز در این خصوص گفت: یک هزار و ۶۱۰ میلیارد ریال اعتبار به سد معشوره استان اختصاص یافت که این رقم با توجه به صدور مجوز ماده ۲۳، افزایش می یابد.
سمانه حسن پور اظهار داشت: اعتبارات خوبی تا پایان امسال برای سد معشوره لحاظ شده است، همچنین تقویت و تخصیص اعتبارات این سد جهت تکمیل طرح، در دستور کار خواهد بود.
وی افزود: بهره برداری از این سد برای شهرهای پایین دست از جمله پلدختر، کوهدشت، معمولان و چگنی موثر است و برای اهالی ساکن در بالادست سد نیز رونق گردشگری و توسعه اقتصادی شیلات را به دنبال خواهد داشت.
رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی لرستان تاکید کرد: ۳۰ هزار میلیارد ریال برای اجرای سد، تملک اراضی و واحدهای مسکونی بالا دست نیاز است و در حال حاضر ۲۵۰ خانوار ساکن بالادست هستند که می توانند با اجرای آن از مزایای اقتصادی بهره مند شوند.
پیشرفت ۱۰ درصدی ابرپروژه معشوره و نیاز ۳۰ هزار میلیارد ریالی با برآورد اعتبار فعلی نشان می دهد مردم لرستان همچنان راهی طولانی برای بهره مندی از این طرح دارند و معشوره همچنان یک دلشوره و دغدغه جدی برای مسوولان و شهروندان این دیار است که بی شک با نگاه مثبت مسوولان ملی و دولتمردان محسوب می شود و تعیین تکلیف آن نیازمند همت عالی و حتی اتحاد قوای مختلف است تا با تصویب و تخصیص اعتبار ملی ویژه و بدون لابی گری و برخی کارشکنی های مافیای آب، به سرانجام برسد.
در این میان قدرت لابی گری و چانه زنی مسوولان و نمایندگان لرستان نیز نقش بسزایی ایفا می کند، چراکه مساله آب و تخصیص های آبی یک ضرورت مهم برای توسعه همه مناطق است، اما لرستان در دهه ها اخیر با وجود ۱۲ میلیارد مترمکعب روان آب، سهم چندانی از توسعه متوازن و عدالت اعتباری نداشته که انتظار می رود این مهم در خصوص سد معشوره اتفاق بیفتد.
نظر شما