به گزارش ایرنا؛ گردشگری آش یا توریسم غذایی (Food Tourism) یکی از شاخههای جذاب و پرطرفدار گردشگری است که در آن گردشگران به دنبال تجربه غذاها و آشپزیهای محلی و سنتی مناطق مختلف هستند، ظرفیتی ارزشمند که همدان با وجود دهها نوع آش سنتی و محلی، هنوز در این بخش از گردشگری سهمی ندارد.
در این نوع گردشگری غذا نه تنها به عنوان یک نیاز اولیه، بلکه به عنوان بخشی از فرهنگ و هویت یک منطقه شناخته میشود و گردشگری آش به گردشگران این فرصت را میدهد تا با طعمها، روشهای پخت غذاهای محلی آشنا شوند.
ایران به دلیل تنوع فرهنگی و جغرافیایی، دارای غذاها و آشهای محلی متنوعی است که هر کدام از آنها داستانها و تاریخچه خاص خود را دارند، برخی از شهرها و مناطق ایران، مانند همدان، به دلیل آشهای خاص و خوشطعم خود، مقصد مناسبی برای گردشگری آش هستند.
ثبت ملی آشهای همدان به عنوان بخشی از میراث فرهنگی و غذایی ایران، نشان دهنده تنوع و غنای فرهنگی این منطقه است، این استان به دلیل تاریخ کهن و موقعیت جغرافیایی خاص خود، دارای آشهای محلی متنوع و خوشطعمی است که هر کدام از آنها بخشی از هویت فرهنگی این منطقه محسوب میشوند و ثبت ملی این آشها نه تنها به حفظ و معرفی این غذاهای سنتی کمک میکند، بلکه به تقویت صنعت گردشگری و جذب گردشگران علاقهمند به فرهنگ و غذاهای محلی نیز یاری میرساند.
آشهای سنتی همدان؛ جاذبه گردشگری
آش آبغوره، قلمکار، کاچی، ترخینه، سماق، عُماج، آش ترش، آش دوغ؛ چغندر بِدو، آش رشته، بلغور، خیارچَنبر، ماسوا، شوربا و آش کشک، برخی از آشهای معروف همدان است که در فهرست آثار ملی ثبت شده و یا میتوانند قابلیت ثبت داشته باشد و ثبت ملی این آشها و دیگر غذاهای سنتی، نیازمند تحقیقات جامع و مستندسازی دقیق توسط میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است و به طور قطع این اقدام نه تنها به حفظ این غذاهای سنتی کمک میکند، بلکه به معرفی فرهنگ و تاریخ غنی همدان به جهانیان نیز یاری میرساند.
آشهای سنتی و محلی همدان طعمها و مزههای منحصر به فردی است که میتوانند به عنوان جاذبههای گردشگری غذایی معرفی و برای توسعه گردشگری آش در همدان استفاده شوند.
بد نیست به طعم و مزه برخی آشهای سنتی همدان اشاره کنیم: آش آبغوره که با استفاده از آبغوره، سبزیجات محلی و حبوبات تهیه میشود و طعم ترش و منحصربهفردی دارد، آش قلمکار یکی از معروفترین آشهای همدان است که با استفاده از سبزیجات، حبوبات و گاهی گوشت تهیه میشود و به دلیل ترکیبات خاص خود، بسیار مقوی و خوشمزه است، آش ترخینه از بلغور گندم و دوغ تهیه میشود و ترکیب آن با سبزیجات و حبوبات، طعمی بینظیر دارد، آش شیر از شیر، برنج و شکر تهیه میشود و آش سماق نیز از حبوباتی همچون نخود و لوبیا، آلو، سیبزمینی خرد شده، رشته، سبزیجاتی همچون تره و شِنگ پخته شده و نهایتا آب سماق را به آن اضافه کرده و با پیاز داغ تزئین میکنند.
آشهای سنتی و محلی همدان طعمها و مزههای منحصر به فردی است که میتوانند به عنوان جاذبههای گردشگری غذایی معرفی و برای توسعه گردشگری آش در همدان استفاده شوند، سهمی که تاکنون به طور جدی به آن پرداخته نشده و سهمی در گردشگری آش در ایران ندارد.
تورهای آشپزی؛ ضرورت گردشگری همدان
این در حالیست که برای معرفی این جاذبه گردشگری، هر ساله و در فصلهای مختلف سال جشنوارههای آش در همدان برگزار کرد و این جشنوارهها میتواند شامل برنامههای جانبی همچون آموزش پخت آش، نمایشگاههای صنایع دستی و موسیقی محلی باشد و یا اینکه تورهای آشپزی محلی تدارک دید، ایجاد تورهای گردشگری که در آن گردشگران بتوانند در کارگاههای آشپزی محلی شرکت کنند و به طور مستقیم در پخت آشهای سنتی مشارکت داشته باشند.
این تورها میتوانند شامل بازدید از بازارهای محلی برای خرید مواد اولیه و آشنایی با مواد غذایی بومی باشد، یا اینکه آشهای سنتی در رستورانها و دکههای سنتی و سفرهخانههای همدان به گردشگران عرضه شود و فضایی سنتی و جذاب برای سرو آشهای محلی که تجربهای فراموش نشدنی برای گردشگران ایجاد کند.
کارشناس میراث فرهنگی: در کل کشور حداقل در هر استانی با هر قومیت، سنت و فرهنگی ۲۰ نوع آش سنتی و محلی وجود دارد و در سطح کشور تقریبا ۴۰۰ نوع آش با فرهنگ متفاوت وجود دارد.
در این میان اما مستندسازی و تبلیغات نکتهای شاخص و یک اصل مهم در گردشگری آش در همدان به شمار میرود که مستندسازی آشهای سنتی همدان از طریق کتابها، وبسایتها و شبکههای اجتماعی میتواند به کمک معرفی گردشگری آش در همدان بیاید و یا اینکه تولید محتوای جذاب درباره تاریخچه و روش پخت آشهای محلی و معرفی آنها به گردشگران داخلی و خارجی انجام شود؛ در عین حال که آموزش راهنمایان محلی برای معرفی آشهای همدان به گردشگران و بیان داستانها و تاریخچه پشت هر غذا نیز نباید فراموش شود.
گردشگری آش؛ راه هموار جذب گردشگر
از سوی دیگر حفظ میراث فرهنگی، تقویت اقتصاد محلی، جذب گردشگران و تبادل فرهنگی را میتوان از جمله مزایای گردشگری آش در استان همدان عنوان کرد که این نوع گردشگری علاوه بر حفظ و معرفی غذاهای سنتی و روشهای پخت قدیمی، به رونق کسبوکارهای محلی همچون رستورانها، سفرهخانههای سنتی، بازارها و تولیدکنندگان مواد غذایی کمک خواهد کرد.
با توجه به اینکه غذا یکی از جاذبههای مهم گردشگری است و میتواند گردشگران بیشتری را به منطقه جذب کند و گردشگری آش فرصتی برای تبادل فرهنگی بین گردشگران و مردم محلی فراهم میکند، انتظار میرود با ادامه این روند، استان همدان بتواند به اهداف بلندمدت خود در زمینه جذب گردشگر داخلی و خارجی دست یابد.
کارشناس مردمشناسی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان آش را اصلیترین غذایی ایرانی دانست و اظهار کرد: در کل کشور حداقل در هر استانی با هر قومیت، سنت و فرهنگی ۲۰ نوع آش سنتی و محلی و در سطح کشور تقریبا ۴۰۰ نوع آش با فرهنگ متفاوت وجود دارد.
۱۳ آش سنتی همدان ثبت ملی شده است
«فریبا نعمتی» در گفت و گو با خبرنگار افزود: با توجه به اینکه همدان یک استان با تولیدات محصولات متنوع کشاورزی بسیاری است، آشهای سنتی و محلی زیادی نیز در این استان پخت میشود که تاکنون ۱۳ نوع آش این استان در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
وی آش بادمجان، خیار، ترخینه، چغندربِدو، آش وَرکُواز، ماسوا، آش کشک، آلو و سَرنانی را از جمله آشهای ثبت ملی شده در استان عنوان کرد و ادامه داد: چند پرونده آشهای سنتی این استان نیز تهیه شده و به جمع آشهای ثبت ملی شده اضافه خواهد شد.
کارشناس مردمشناسی میراث فرهنگی: آشهای سنتی این استان باید در منوی رستورانها و سفرهخانهها گنجانده شود، بیان کرد: در برخی شهرهای ایران همچون شمال ایران و یزد این اقدام صورت گرفته و سالها طول کشیده تا به یک فرهنگ تبدیل شود.
کارشناس مردمشناسی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همدان با تاکید بر اینکه آشهای سنتی این استان باید در لیست رستورانها و سفرهخانهها گنجانده شود، بیان کرد: در برخی شهرهای ایران همچون شمال ایران و یزد این اقدام صورت گرفته و سالها طول کشیده تا به یک فرهنگ تبدیل شود.
نعمتی خاطرنشان کرد: برای گنجاندن انواع آش به لیست رستورانها و یا سفرهخانههای سنتی که زیر نظر میراث فرهنگی است، به یک ضمانت اجرایی نیاز دارد و باید نامهای از سوی وزارت میراث فرهنگی داشته باشیم تا بتوانیم حداقل دو یا سه نوع آش را در لیست سفرهخانههای سنتی و دیگر مراکز داشته باشیم.
لزوم ضمانت اجرایی برای گنجاندن آش در لیست غذایی
وی ادامه داد: جشنوارههای مختلف غذا تاکنون در نقاط مختلف استان برگزار کردیم و انواع آشهای سنتی و محلی در این جشنوارهها عرضه شده، اما باز هم برای معرفی هر چه بیشتر آن به گردشگران نیاز به همکاری ارگانها و دستگاههای مربوطه داریم.
کارشناس مردمشناسی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان گفت: آش سماق که مربوط به تویسرکان و یا آش بادمجان و آش ترش که مربوط به ملایر است و دیگر آشها در نقاط استان باید در سفرهخانهها و دیگر زیرمجموعههای میراث فرهنگی عرضه شود.
نعمتی با اشاره به برگزاری جشنوارههای غذا در شهرهایی همچون ملایر، کبودرآهنگ و اسدآباد و کمک و همکاری ارگانهایی همچون شهرداری و امور بانوان، تاکید کرد: مشارکت باید همهجانبه باشد، چراکه با شرایط اقتصادی امروز بسیاری از افراد حاضر به شرکت در جشنوارههای آش و غذا نیستند و از این طریق نمیتوانیم در معرفی این نوع گردشگری موفق عمل کنیم.
وی با بیان اینکه رواج پخت و معرفی آشهای سنتی و محلی در روستاها بسیار بهتر و معمولتر است، افزود: غرفههایی که در مسیرهای گردشگری همچون گنجنامه هستند، در پخت آش خوب وارد شدهاند و اصناف و سایر موسسهها نیز میتوانند در لیست خود آش را گنجانده و در گردشگری استان به ما کمک کنند.
کارشناس مردمشناسی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان یادآور شد: ایران و به تبع آن استان همدان دارای غذاها و آشهای با تنوع بالا و سالم است و برای انتقال فرهنگ، باید این جاذبههای ناملموس را معرفی کنیم و سهمی در گردشگری آش داشته باشیم.
بسترها برای معرفی آشهای سنتی مهیا شود
رئیس انجمن سفرهخانههای سنتی و مجتمعهای بینراهی استان همدان نیز با بیان اینکه ارایه آشهای سنتی فصلی است و این مراکز رغبت آنچنانی برای عرضه آن ندارند، تاکید کرد: اینکه مردم در این مراکز و رستورانها آش سنتی و محلی سفارش دهند، به فرهنگ و عادت مردم بستگی دارد و باید به یک فرهنگ تبدیل شود.
«امین ابوالقاسمی» افزود: در حال حاضر در برخی مراکز بین راهی و سفرهخانههای تویسرکان و ملایر آشهای سنتی همچون آش ترش، آش سماق، ترخینه و آش بادمجان عرضه میشود، اما هنوز در همدان نداریم.
رئیس انجمن سفرهخانههای سنتی همدان: این مجموعهها و رستورانها ملزم به تبلیغات آشهای سنتی و محلی نیستند، ادامه داد: دولت و میراث فرهنگی باید بسترهای لازم را برای تبلیغات و معرفی آشهای سنتی انجام دهد.
وی با بیان اینکه این مجموعهها و رستورانها ملزم به تبلیغات آشهای سنتی و محلی نیستند، ادامه داد: دولت و میراث فرهنگی باید بسترهای لازم را برای تبلیغات و معرفی آشهای سنتی انجام دهد.
رئیس انجمن سفرهخانههای سنتی و مجتمعهای بینراهی استان همدان با اشاره به اصلاح سیاستگذاری جشنواره اقوام و تلاش برای عرضه آشهای سنتی، سوغات و آداب و رسوم استان در این جشنواره شد و گفت: در این زمینه دولت از بخش خصوصی به موقع استفاده نمیکند.
ابوالقاسمی ادامه داد: در حال حاضر حدود ۲۳ سفرهخانه سنتی در استان همدان داریم و تا پایان سال نیز حدود چهار سفرهخانه دیگر به این مجموعهها اضافه خواهد شد و نیاز است میراث فرهنگی بسترهای لازم را برای استفاده از ظرفیت این مجموعهها و بخش خصوصی مهیا کند.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همدان نیز اظهار کرد: سفرهخانهها، رستورانهای هتلها، مراکز اقامتی و مجتمعهای بینراهی ملزم هستند از آشهای سنتی استان در لیست های خود استفاده کنند، اما این کار انجام نمیشود.
استفاده از آش در لیست غذایی مجموعههای گردشگری یک تکلیف است
«علی خاکسار» در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: این در حالیست که ما به انواع خدمات این مراکز و مجموعهها همچون نوع پذیرایی، مساحت، آشپزخانه و البته لیست غذایی امتیاز میدهیم.
وی تاکید کرد: تلاش ما بر این است حداقل از ماه آینده چند سفرهخانه، رستورانهای هتلها و مراکز اقامتی عرضه انواع آشهای سنتی را در دستور کار قرار دهیم تا به یک فرهنگ تبدیل شود.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان با اشاره به اینکه آشها به عنوان یک پیشغذا محسوب میشود، افزود: همدان آشهای محلی و سنتی همچون چغندر بدو، بادمجان، آش ترش، ورکواز و آش سماق دارد که ثبت ملی شده که باید در منوی این مجموعهها قرار گیرد و تکلیف خواهد شد.
خاکسار سِرو اینگونه آشها را علاوه بر معرفی سنتها و فرهنگهای استان همدان، برندی برای سفرهخانهها، رستورانهای هتلها و دیگر مراکز دانست و ادامه داد: ما به این مجموعهها تکلیف خواهیم کرد که حداقل ۲ یه سه روز در هفته آشهای سنتی استان را در لیست غذایی خود قرار دهند تا ضمن معرفی و آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم همدان، از فراموشی این سنتها نیز جلوگیری شود.
رهاورد:
در سالهای اخیر غذاهای محلی و سنتی در ایران به یکی از جاذبههای اصلی گردشگران خارجی و داخلی تبدیل شده و در این میان آش، به عنوان یکی از غذاهای اصیل و متنوع ایرانی، توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب کرده است، ظرفیتی ویژه و منحصر به فرد که استان همدان با وجود ثبت ملی حدود ۱۳ نوع آش سنتی و دیگر آشهای سنتی و محلی، باید سهم خود را در گردشگری بگیرد.
آشهای معروف همدان مانند آش رشته، دوغ، سماق و ترخینه باید در لیست رستورانهای سنتی و محلی قرار گیرد و به یکی از پرطرفدارترین غذاها برای گردشگران تبدیل شود و بسیاری از تورهای گردشگری نیز بازدید از رستورانهای محلی، سفرهخانهها و حتی اقامتگاههای بومگردی و تجربه طعم آشهای اصیل همدان را در برنامه خود بگنجانند و این امر مستلزم همراهی بخش خصوصی و دولتی است.
بر اساس نظرسنجیهای انجام شده، بسیاری از گردشگران خارجی آش را به دلیل تنوع مواد اولیه، طعم منحصر به فرد و ارزش غذایی بالا، یکی از بهترین تجربههای غذایی خود در ایران میدانند و در همین رابطه ضرورت دارد میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با معرفی غذاهای سنتی همدان به توسعه گردشگری غذایی در این استان کمک کند، چراکه این اقدامات نه تنها به رشد اقتصادی مناطق مختلف کمک میکند، بلکه موجب حفظ و احیای غذاهای سنتی و محلی نیز میشود.
نظر شما