احیای گویش های دلنشین اصفهانی به عنوان یک باور فرهنگی، ضروری است
#
اصفهان، خبرگزاری جمهوری اسلامی 15/10/86
داخلی.فرهنگی.زبان و گویش.
زبان ایرانی بنا به تعبیری و در اصطلاح بر زبان واحد و ریشه اصلی تمام
گویشهای مختلفی اطلاق می شود که در ایران از آغاز مهاجرت آریاییان تاکنون
رایج بوده و به منزله ی مبنا و اساس آنها به شمار می رود.
بنابراین گویشهای ایرانی ازگنجینه های سرشار ادبی و ازسرمایه های گرانبها
و ارزشمند این مرز و بوم با پیشینه ی تمدن و فرهنک غنی به شمار می رود.
یک محقق مردم شناس گفت: زبان آیینه تمام نمای فرهنک هر جامعه است و عناصر
مختلف مادی و غیر مادی فرهنک در ارتباط متقابل با زبان می باشند.
"کاظم شاملو" افزود: برای فهم درست فرهنک یک قوم در نخستین گام باید
زبان آن قوم یا ملت را شناخت زیرا برخی ازعناصر فرهنگی دربستر زبانی خاصی
که به آن تعلق دارند بامعنا هستند و خارج کردن عناصر از بستر زبانی امکان
ارائه تحلیل مناسب از پدیده های فرهنگی را نمی دهد.
وی اضافه کرد: ایران از کشورهایی است که در آن زبانها، گویشها و لهجه های
مختلفی رواج دارد که هرکدام از گونه های زبانی بانوع خاصی ازپوشاک، خوراک،
مسکن، اخلاق و منش همراه است و این تنوع فرهنگی ایران را به یک موزه بزرک
فرهنگی و مردم شناسی مبدل کرده است.
این محقق معتقداست: قبل ازتوسعه وسایل حمل ونقل و رسانه های ارتباط جمعی،
فرهنک اقوام مختلف کمتر دستخوش تغییر می شد، اما افزایش ابزارهای ارتباطی
و آموزشهای رسمی با یک زبان معیار که همان فارسی می باشد، تضعیف عناصر
فرهنگی اقوام را به دنبال داشته است.
وی گفت: تنوع فرهنگی امتیازی است که برخی کشورها مانند هند و ترکیه با
بهره گیری از همین ظرفیت،هرسال پذیرای جهانگردان زیادی ازمناطق مختلف جهان
هستند.
شاملو افزود: درآمد حاصل ازصنعت گردشگری برخی کشورهای جهان که تنوع قومی
و فرهنگی کمتری نسبت به ایران دارند از درآمد نفت کشور ایران بیشتر است و
ما هنوز از ظرفیت موجود نتوانسته ایم، بهره مناسب ببریم.
کارشناس پژوهش مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل به خبرنگار ایرناگفت: گویش
در واقع، زبان محلی و آمیزه یی از لهجه و واژه است.
"رضوان پورعصار" به خبرنگار ایرنا بیان داشت:هر گویش برای خود یک باور
فرهنگی را به دنبال دارد و کاربرد یک گویش در هر منطقه یی می تواند به
عنوان موضوع یک تحقیق مطرح شود.
وی اظهار داشت: گویش تحت تاثیر مستقیم جریانات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی
زمان دچار تطور و دگرگونی می شود و به این جهت گویشهایی که درلایه های عمیق تر
اجتماعی بوده اند باقی مانده اند و برخی گویشهای لایه های سطحی اجتماع از
بین رفته است.
وی گفت: بسیاری از گویشها، امثال و اصطلاحات که زمانی رواج کامل درمیان
توده مردم داشته، تحت تاثیر مقولات فرهنگی، اخلاقی واجتماعی طی مدت زمانی
نه چندان دراز، در زبان عامه متروک شده و معانی خویش را از دست داده است.
وی یادآور شد:گویش اصفهان کنونی علاوه بر گویش خاص شهر اصفهان،گویشهای
روستاهای اطراف آن از جمله "وینشون یا وانشان"، "قهرود"، "کشه"، "زفره"،
"سده"، "جرقویه" "گز"، "کفرون یا کفران"، "محلات"، "خوانسار"، "سو" و دیگر
گویشهای روستایی این منطقه را شامل می شود.
وی تصریح کرد: در زمان حاضر زبان و گویش پاره یی از نقاط اصفهان مانند
"سده"، "گز"، "جرقویه" متداول ازلغات پهلوی است و نشان می دهد که تغییرات
زمان تاثیری در آن نداشته است.
دکتر "محمدحسین ریاحی" مسوول پژوهشی مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل نیز
به ایرنا گفت: اصفهان در دوران ساسانیان به عنوان یکی از شهرهای مهم و
معتبر بود که مهاجرتهای مختلف در طول تاریخ، تاثیراتی بر زبان، گویش و
لهجه اصفهانی داشته است.
وی افزود: در زمان حاضر قدیمی ترین گویش اصفهانی در گویش یهودیان اصفهان
می باشد.
وی اظهار داشت: گویش اصفهانی در مقایسه با زبان فارسی استاندارد به سه
دسته تقسیم می شود،یک دسته ازگویشها عینا با فارسی استاندارد یکسان است،
مانند کلمه "زن" و "مرد".
وی افزود: دسته دیگر ازگویشها آنهایی هستند که شکل آوایی آنها با فارسی
اصفهانی متفاوت است ، مانند کلمه "پدر" که در گویش اصفهانی با کسره تلفظ
می شود.
وی دسته سوم گویشها را خاص مردم اصفهان دانست مانند کلمه"چوری" به معنای
جوجه و "سیبه" به معنای کوچه.
این محقق اصفهانی افزود:بنابر این می توانیم بگوییم گویش فارسی اصفهانی
قدیم با فارسی اصفهانی امروز خیلی تفاوت دارد و کمتر می توانیم آن گویش
فارسی قدیم را پیدا کنیم.
وی یادآور شد: البته در گفت و گوهای خانوادگی و غیررسمی برخی ساکنان
مناطق قدیمی اصفهان که بومی این شهر هستند می توان به گویش قدیمی اصفهان
پی برد.
وی تصریح کرد: در اطراف شهر اصفهان ریشه گویش قدیم مانند پهلوی و اوستایی
وجود دارد،مانند گویش منطقه "خمینی شهر" و "گز" که دارای گویش عمیق دوران
اوستایی و پهلوی ساسانی است.
سرپرست علمی گروه آوانگاری تفضیلی زبان شناسی استان اصفهان گفت: تاکنون
درحدود هزار نمونه گویش محلی در استان اصفهان گردآوری و شناسایی شده است.
"علی فقیهیان" افزود: گفته می شود، سه هزار نمونه گویش محلی در استان
اصفهان وجود دارد که این گویشهای محلی تنوع وتفاوت بارز با یکدیگر ندارد.
وی بااشاره به اینکه گذر زمان بسیاری از گویشهای محلی را از بین برده
است، افزود: شناسایی گویشهایی که از بین رفته است، تحقیقات و پژوهش جدیدی
را می طلبد.
فقیهیان افزود: پژوهشگاه علوم انسانی سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی
وگردشگری استان اصفهان ، طرح کلی شناسایی گویشهای محلی در کلیه استانها
را در دستور کار خود قرار داده است.
وی، اولویت بندی و مستندسازی گویشهای محلی را از اساسی ترین برنامه های
پژوهشگاه علوم انسانی سازمان میراث فرهنگی عنوان کرد.
وی با اشاره به اینکه اصفهان در شناسایی و مستندسازی گویشهای محلی در
کشور پیشگام بود، افزود: به دلیل تغییرات اساسی در کادر میراث فرهنگی تهران
و همچنین استان اصفهان حمایت از این طرح صورت نگرفته است.
وی تصریح کرد: هیچ منعی برای اجرای این طرح وجود ندارد و باموافقت سازمان
این طرح تحقیقاتی در جهت شناسایی گویشهای محلی صورت خواهد گرفت.
وی گفت: درزمینه گویش شناختی و آواشناسی باید اقداماتی شامل تهیه آرشیو
مستندسازی ، پرداختن به اطلس ملی گویش شناختی و سرمایه گذاری برای حفظ و
احیا گویشهای محلی صورت گیرد.
وی اظهار داشت: همچنین باید حفظ و احیای گویشهای محلی در خطر که امکان
از بین رفتن آن بیشتر می باشد در اولویت قرار گیرد.
این کارشناس ارشد زبان شناسی بااشاره به اینکه زبان یک پدیده پویا و در
حال تغییر است ، افزود: در این راستا باید مطالعات زبان شناسی صورت گیرد
و تغییرات صورت گرفته کشف شود.
وی خاطر نشان کرد: زبان شناسی و پژوهش و تحقیقات در خصوص گویشهای محلی
و زبان شناسی از اهمیت بالایی برخوردار است و علاوه بر اینکه به متخصصان
زبان شناسی کمک زیادی می کند رشته های مرتبط به زبان شناسی و مردم شناسی
نیز می توانند از این مطالعات بهره ببرند.ک/4
510/ 603/ 607
