به گزارش ایرنا هنرمندان مراغه از مرثیه‌سرایان گرفته تا نقاشان، خوشنویسان، شعرا، نوازندگان و عکاسان در عزاداری‌های ماه محرم و شور و شعور حسینی مردم این شهرستان نقش‌آفرین هستند و برخی از آثار هنری و موسیقایی آنان در سطح کشور بی‌نظیر است.
یکی از همین آثار بی‌نظیر، پارچه‌نوشته‌هایی است که جایگزین بنرها و تابلوهای چاپی و بی‌روح می‌شود و از آنجایی که استحکام بیشتری نسبت به سطوح چاپی دارد، برای چندین سال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این پارچه‌نوشته‌ها که سردر و دیوار حسینیه‌ها و تکایا و در برخی از موارد عرض خیابان‌ها را در ماه محرم زینت می‌بخشد، به راستی از دل برمی‌آید و بر دل می‌نشیند.
آثاری که با خطوط کتیبه‌های ثلث در اشکال هندسی متفاوت و همچنین نستعلیق زینت داده شده و به ترکیب رنگ و تناسب ابعاد آنها هم توجه می‌شود.
هنرمندان این عرصه در برخی از موارد آثار مشارکتی هم عرضه می‌کنند و گاهی تذهیب یک پارچه‌نوشته بزرگ توسط یکی از هنرمندان و خط آن از سوی هنرمند دیگری خلق می‌شود.
ناگفته نماند که این هنر گاهی نیز روی دیوار حسینیه‌ها، امامزاده‌ها و تکایا نقش می‌بندد که یکی از مصادیق آن آثار هنری دیوارهای امامزاده چکان مراغه است.
«علی فرجام»، عضو انجمن خوشنویسان ایران و از هنرمندان پیشرو مراغه در خلق پارچه‌نوشته‌های فاخر در ابعاد بزرگ است، می‌گوید: پارچه‌نویسی در ابعاد کوچک و با سبک و سیاق متفاوت حدود ۱۸۰ تا ۱۹۰ سال قبل در این شهرستان آغاز شد.
به گفته وی خوشنویسان قدیمی مراغه از جمله «محمدجعفر خوشنویس مراغه» در آن دوران نوشته‌ها و تصاویری روی پارچه‌های کوچک خلق می‌کردند و بانوان مراغه‌ای هم با برش دور آنها، این نوشته‌ها یا تصاویر را روی علم امام حسین (ع) می‌دوختند که نمونه‌های آنها در هیئت حاجی غفار مراغه موجود است.
وی اضافه کرد: از حدود ۹۰ تا ۱۰۰ پیش خوشنویسانی چون ماهان، جودی و ابراهیم گلباز به پارچه‌نویسی خلاقانه محرم روی آوردند و هرازگاهی نقاشی‌هایی روی پارچه‌های برزنت کشیده شد.
«فرجام» افزود: ابعاد پارچه‌نوشته‌های محرم در مراغه پیش از این حدود پنج تا ۶ متر با عرض یک تا ۱.۵ متر بود و رنگ و اسلیم‌های تزئینات هم به ندرت وجود داشت.
وی ادامه داد: خلق پارچه‌نوشته‌های فاخر و بزرگ از حوالی سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۷۸ در مراغه آغاز شد که یکی از بزرگترین موارد آنها با ۱۲ متر ارتفاع و ۳۲ متر طول برای عزاداران تبریزی نوشته شد؛ همچنین استاد منصور افشاری خلف کتبیه های اکریلیک با نقش برجسته را در اوایل دهه ۷۰ شمسی آغاز کرد.
«فرجام» با تاکید بر اینکه پارچه‌نویسی فاخر در ابعاد بسیار بزرگ و کتیبه‌های اکریلیک، هنر منحصربفرد مراغه در سطح کشور به شمار می‌رود، بیان کرد: محتوای نوشتاری این پارچه‌ها از اشعار آیینی، زیارت‌نامه‌ها و دعاهای مفاتیح‌الجنان انتخاب می‌شود.
تجلی هنر خوشنویسی در پارچه‌نوشته‌های فاخر
«فرجام» از اعضای انجمن خوشنویسان ایران می‌گوید: خطوطی که در پارچه‌نوشته‌های فاخر مراغه به کار گرفته می‌شود، کتیبه‌های ثلث در اشکال متفاوتی چون دایره و مستطیل و سایر شکل‌های هندسی و همچنین خطوط نستعلیق است.
«امیر دانش مراغی»، برگزیده جشنواره‌های خوشنویسی و از جمله جشنواره ملی امام حسین(ع) نیز می‌گوید: کتیبه‌های پارچه‌ای فاخر که با خطوط ثلث و نستعلیق خلق می‌شود، با بهره‌گیری از مضامین عزاداری از جمله شعر شاعران آئینی، فضای معنوی ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: هنر خوشنویسی یکی از راه‌های مهم ارتباط واُنس مسلمانان از جمله ایرانیان با اسلام است که در مذهب شیعه نیز کاربرد بسیاری دارد و یکی از مصادیق آن پارچه‌نوشته‌های محرم است.
وی افزود: کتیبه‌های عاشورایی از دو جنبه تصویری (شکل ظاهری) و محتوا و متن، دارای اهمیت هستند و در این شهر حسینی به نحو احسن توسط هنرمندان اجرا می‌شود.
«دانش مراغی» اظهار کرد: ماهیت و زیبایی این کتیبه‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد و متن و محتوا، نوع خط، ترکیب و تناسب، نوع مواد و مصالح، اجرای دقیق و ظریف از جمله این عوامل است.
به گفته وی این کتیبه‌ها به خط زیبای نستعلیق به عنوان خطی ایرانی که قدمت بالایی در کتیبه‌های مذهبی مساجد و حسینیه‌ها دارد، مزین می‌شود و شاهکارهایی از این نمونه‌ها را در دوره صفوی و قاجار شاهد هستیم.
برگزیده جشنواره‌های خوشنویسی افزود: اصل دور و چرخش که بیانگر نوعی طواف و تسبیح است و نیز نوعی ازلیت و ابدیت را می‌سازند، در این کتیبه‌های عاشورایی به خطوط نستعلیق و ثلث، زیبایی می‌بخشد.
«دانش مراغی» این را هم بیان کرد که هریک از این خطوط یکی از اقلام مهم خوشنویسی در هنر ایرانی و اسلامی است و جایگاه ویژه‌ای دارد.
به گفته وی اهمیت خط ثلث در دوره‌ی قاجار کاهش یافت و خط نستعلیق توسعه چشمگیری پیداکرد؛ برهمین اساس کتیبه‌های ثلث دوره‌ی صفوی به جهت مصالح متنوع و از جهت اجرا، از استحکام خوبی برخوردار است.
کتیبه‌هایی که چون نور می‌درخشد
در میان همه پارچه‌نوشته‌های فاخر و گاهی بزرگی که در مراغه به رشته تحریر درآمده و به شهرستان‌های مختلف کشور ارسال می‌شود، کتیبه‌های اکریلیک با نقش برجسته استاد «منصور افشاری» نیز در سطح کشور بی‌نظیر است؛ کتیبه‌هایی که برای معرفی هیئت عزاداری حمل می‌شود و در مقابل نور آفتاب می‌درخشد.
به گفته استاد افشاری این تابلوهای نقش برجسته اکریلیک قابل شست‌وشو هستند و تا زمانی که پارچه زیرین آن پاره نشود، در مقابل نور آفتاب می‌درخشد و سرزندگی خاصی دارد.
وی که تاکنون کتیبه‌های متعددی را خلق و به تبریز، تهران، زنجان و آذرشهر ارسال کرده، ادامه می‌دهد: خلق این کتیبه‌ها تلفیقی از عشق به اباعبدالله‌الحسین (ع) و هنر قدسی خوشنویسی است.
مولف کتاب عزاداری و مراغه نیز با اشاره به اینکه اقامه عزا در مصائب جانسوز اهل بیت عصمت و طهارت همواره مورد تأکید و سفارش قرار دارد، بیان کرد: پارچه‌نوشته‌های هنرمندان مراغه چند روز قبل از آغاز ماه محرم در معابر، حسینیه‌ها و تکایا نصب می‌شود و فضا را برای اقامه عزا فراهم می‌کند.
مهدی پولادی افزود: نصب این پارچه‌نوشته‌ها، فضای معنوی به شهر می‌بخشد و محتوایی جذاب را در قالب هنر به اهالی ارزانی می‌دارد تا شور و شعور حسینی در سطح شهر تقویت شود.
به گزارش مراغه آیین های عزاداری ماه محرم در مراغه با شور و شعور مثال‌زدنی برگزار می‌شود و سالانه گردشگران بسیاری برای حضور در این عزاداری‌ها به این شهرستان سفر می‌کنند.
نظر شما