گنجینه مردم شناسی کردستان نمادی از هویت فرهنگی کردها
#
سنندج ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 06/01/85
داخلی.فرهنگی.میراث فرهنگی.
عمارت آصف یا خانه کرد ( گنجینه مردم شناسی ) سنندج به عنوان نمادی از
هویت فرهنگی قوم کرد یکی از با ارزشترین آثار فرهنگی و تاریخی کردستان
است
این گنجینه در ایام تعطیلات نوروزی مورد توجه مسافران نوروزی قرار گرفته
است به نحوی که روزانه هزاران نفر از اقصی نقاط کشور از آن دیدن می کنند.
عمارت آصف که امروز در برگیرنده بخشی از پروژه فرهنگی خانه کرد،
شامل فضاها و غرفه های نمایشی موزه می باشد یکی از قدیمی ترین بناهای شهر
سنندج مرکز کردستان است که بر اساس شواهد و شیوه معماری زمان احداث بنای
اولیه آن یعنی ضلع شمالی عبارت مربوط به دوره صفویه می باشد.
مرحله نخست پروژه خانه کرد که عمارت آصف را به خود اختصاص داده شامل،
نگارخانه و حیات ورودی، حمام، غرفه های زندگی شهری، مکتب خانه، قلاب بافی،
زیورآلات، بخش کشاورزی، مشاغل و فنون، بخش اسناد و عکسهای تاریخی، اتاق
خان، بخش پوشاک، غرفه شکار، غرفه صنایع دستی، غرفه بخش مطبخ زندگی
روستایی، کتابخانه و مرکز اسناد می باشد.
شکل گیری عمارت آصف به چهار دوره تقسیم می شود که دوره اول آن مربوط به
بخش شمالی شامل تالار تشریفات، اتاقها و راهروهای طرفین و قسمتی از فضاهای
بخش شرقی مربوط به دوره صفوی است.
دوره دوم شکل گیری عمارت آصف مربوط به نیمه نخست دوره قاجار می باشد، در
این دوره ضلعهای شرقی و غربی حیاط بیرونی و حمام عمارت ساخته شده است.
دوره سوم که شامل احداث فضاهای اندرونی، سردر ورودی نیم هشتی و بازسازی
بخش غربی تالار تشریفات می باشد مربوط به سالهای 1312 تا 1316 هجری شمسی
است.
دوره چهارم شکل گیری عمارت آصف مربوط به سالهای 1378 تا 1382 می باشد که
شامل مرمت کلیه قسمتهای عمارت، تعویض سنگفرش کف حیاط، ساخت دوباره حیاط
مستخدمان به شکل امروزی است.
مجموعه عمارت آصف که حدود چهار هزار متر مربع عرصه و اعیانی دارد و در
زمره خانه های اعیانی مسکونی مورد توجه در معماری مسکن می باشد، در سال
1375 به شماره 1822 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
این بنا علاوه بر سر در نیم هشتی، دالان ورودی و اتاق تقسیم آب دارای
چهار حیاط بیرونی، اندرونی، مستخدمین و مطبخ است.
حیاط بیرونی ( اصلی ) این بنا دارای پلانی مستطیل شکل و دو ایوان و آب
نما و باغچه با طرح چهار باغ است و در ضلع شمالی آن تالار اصلی با تزیینات
منحصر بفرد شامل گچبریها، مقرنس کاری و اورسی زیبا و پرکاری با نقوش
هندسی می باشد، قرار دارد.
در ضلع شرقی حیاط بیرونی فضاهایی شامل راهروهای ارتباطی و دو سه دری و
یک چهار دری و دو اتاق وجود دارد و در ضلع غربی آن ایوانی سراسری با
ستونهای آجری واقع شده و در پشت این ایوان یک تالار با اورسی بسیار زیبا
که دارای طرح اسلیمی است و دو اتاق در طرفین آن قرار دارد.
از قسمتهای مهم حیاط بیرونی حمام عمارت است که زیباترین حمام تاریخی
سنندج بوده و دارای ستونهای سنگی حجاری شده و تزیینات آهک بری و کاشی
کاری است.
حیاط اندرونی در ضلع شمالی عمارت واقع شده و در اوایل دوره پهلوی و بر
اساس معماری بومی ساخته شده است.
فضاهای حیاط اندرونی به صورت دو اشکوبه، با یک طبقه زیر زمین و ایوانی
با شش ستون چوبی و تزیینان گچبری ساخته شده و دارای اب نمایی لوزی شکل با
باغچه هایی در اطراف است.
حیاط مستخدمین در ضلع جنوبی مجموعه و در کنار دالان ورودی واقع شده است
فضاهای معماری این بخش در سالهای گذشته به طور کلی تخریب شده بود و
آثاری که نمایانگر شیوه ساخت و ساز آن باشد باقی نمانده بود و به همین
دلیل بازسازی حیاط مستخدمین بر اساس طرحی جدید منطبق با اصول معماری سنتی
بوده که شامل حیاطی مرکزی با رواقهای پیرامون، نگارخانه، سرویس بهداشتی و
فضاهای تاسیساتی است.
در گوشه ضلع جنوبی عمارت، حیاط کوچکی قرار دارد که به حیاط مطبخ معروف
است و دارای آب نمایی سنگی است و در مطبخ که فضایی است مسقف، با طاق و
تویزه به این حیاط باز می شود.
آب مورد نیاز مجموعه عمارت آصف از یک رشته قنات که از غرب شهر سنندج
توسط تنبوشه های سفالی و لوله های فلزی جدید جاری است تامین می شود.
برای تنظیم و تقسیم مناسب آب، فضایی در کنار دالان ورودی ساخته شده که
به اتاق تقسیم آب معروف است و اکنون آب آبنمای مقابل تالار، حوض حیاطهای
مستخدمین، مطبخ و اندرونی از آن تامین می شود.
567/533/566
