نوروزی مشابه در سرزمین اسلاوها/
جشن ماسلنیتسا در روسیه - استقبال از بهار وداع با زمستان
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 90/01/04
فرهنگی.جشن ماسلنیتسا.شباهت ها با نوروز
مسکو - ماسلنیتسا، جشن مذهبی و عامیانه ای است که در گستره جمهوری های
اسلاونژاد شوروی سابق از قبیل روسیه، اکراین و بلاروس برگزار می شود و نماد
وداع با زمستان و استقبال از بهار در این کشورها است.
به گزارش ایرنا، این جشن بزرگ که معمولا بین 28 فوریه تا 6 مارس هر سال در
روسیه و دیگر کشورهای اسلاونژاد شرق اروپا جشن گرفته می شود ، همانند
نوروز، آیینی برای بدرقه سرمای زمستان و خوشامدگویی به آغاز بهار و فصل
گرما است.
ماسلنیتسا در ادبیات عامه ، نام محاوره ای هفته پنیر می باشد که یک هفته
پیش از ایام روزه داری در روسیه که 40 روز به طول می انجامد، آغاز می
شود و مردم مومن بعد از این جشن و در دوران روزه داری، از خوردن گوشت و
فرآورده های حیوانی خودداری می کنند.
همانند پیشواز جشن نوروز ایرانی، در جشن ماسلنیتسا نیز آدمک چوبی به همین
نام آتش زده می شود تا از راه رسیدن گرما به عنوان انرژی حیات بخش به
همگان اعلام شود.
یکی دیگر از شباهت های ریشه ای جشن های ماسلنیتسا و نوروز را می توان در
قدمت تاریخی آنها دانست ؟ به این معنا که هر دو جشن از دوران های قدیم
باقیمانده و پس از رواج دین های اسلام و مسیحیت در این ادیان آسمانی جذب،
نکات منفی شان زدوده شده و نقاط قوت آنها از منظر آموزه های دینی تقویت
شده است.
در جشن ماسلنیتسا نیز همانند جشن نوروز، دید و بازدید و سر زدن به بزرگان
و زعمای قوم جایگاه خاصی دارد و در یکی از روزهای این جشن، جوان ها به
دیدار پدر و مادر خود و خانواده همسرشان می روند.
برخی از کارشناسان مسایل فرهنگی و دیرینه شناسان بر این باورند که جشن
های مردم مناطق مختلف مجاور هم در زمان های قدیم دارای اصالتی همانند با
شکل متفاوت بوده و شباهت های نوروز و ماسلنیتسا را نیز در همین چارچوب
تبیین و توجیه می کنند.
صرف غذا از جذاب ترین بخش های این جشن اسلاوی محسوب می شود و شیرینی ویژه
آن بلینی نامیده می شود که کلمه فرانسوی کرپ آن بیشتر در ایران رایج است
در روزهای جشن، انبوهی از این کیک بسیار شیرین و خوشمزه در طعم های مختلف
پخته و عرضه می شود که عموما به دلیل گرد و طلایی بودن، نماد خورشید
محسوب می گردد.
اما در اسطوره شناسی اسلاو ها، ماسلنتیسا ،جشن بر آمدن آفتاب پس از ماه ها
تحمل سرما و هوای ابری و مه آلود است که در آن قریب الوقوع بودن پایان
زمستان نیز جشن گرفته می شود.
افزون بر این، جشن ماسلنیتسا با توجه به نام آن دربرگیرنده آیین های
متنوعی از قبیل ماسک زنی، تفریحات برفی، سورتمه سواری و وسایل نقلیه
کشیدنی بر روی برف می باشد که همگی به نوعی با برف و زمستان گره خورده و
فلسفه برگزاری این جشن را به زبانی ساده و همه فهم بیان می کنند.
از منظر اسطوره شناسی، در آتش انداختن آدمک ماسلنیتسا، اقدامی نمادین
برای دور ریختن و پشت پا زدن به خاطرات و تجربیات تلخ گذشته و پذیرفتن
اندیشه و کردارهای خوب و زه است.
در این جشن مردمی، رقابت جوان ها برای تصرف دژ برفی نیز نماد مبارزه با
سختی های زندگی و تلاش برای فراهم کردن امکانات زندگی جدید است.
*** آیین های ویژه هفته ماسلنیتسا
در برخی از مناطقی که جشن ماسلنتیسا برگزار می شود ، هر یک از روزهای آن
دارای آیین مخصوص است. به عنوان مثال یک روز ویژه سورتمه سواری، روز دیگر
مخصوص سر زدن داماد به والدین همسرش و یک روز هم برای دید و بازدید با
والدین تعمیدی.
هر یک از هفت روز جشن ماسلنیتسا نام و آداب خاصی دارد ، به طوری که
دوشنبه به عنوان روز آغازین جشن ، ویژه دید و بازدید با خویشاوندان و
نزدیکان بوده و کیک خاص جشن نیز در این روز به فقرا و کسان نزدیک از دست
داده، اهدا می شود.
در روز دوم جشن نیز آیین ویژه معرفی دوشیزگان به تازه دامادها برگزار
شده و در روز سوم که مصادف با چهارشنبه است، دامادها به میهمانی مادر
خانم ها می روند و کیک بلینی می خورند.
روز چهارم جشن ماسلنیتسا که شیرین ترین و خاطره انگیزترین بخش از این جشن
مردمی محسوب می شود ، آغاز جشن های عمومی و گردش های دسته جمعی و حل
اختلافات بین مردم بوده و در این روز همه برای تخلیه انرژی منغی جمع شده
از سال قبل تلاش می کنند.
جمعه پنجمین روز اختصاص به دیدار مادر خانم از خانه داماد و دخترش دارد و
در آن روز دامادها برای نمایش علاقه مندی شان به مادر خانم کیک ویژه ای
می پزند و روز ششم نیز عروس ها به خویشاوندان داماد هدیه می دهند.
یکشنبه به عنوان آخرین روز، نقطه عطف جشن ماسلنیتسا بوده که همه همدیگر
را بخشیده و به یاد رفتگان در کلیسا به دعا و نیایش می پردازند.
جشن ماسلنیتسا روز یکشنبه به اوج خود می رسد و عصر این روز زیور آلات بانو
ماسلنتیسا کنده شده و وی در میان شعله های آتش برافروخته انداخته می شود
در واقع ماسلنیتسا که در روسی ( نام قدیم روسیه ) یک جشن شاد و مبارک
محسوب می شد، برای مردمی که در سطح گسترده ای از اروپای شرقی و آسیا این
آیین را جشن می گیرند، یادآور روزهای شاد زمستانی سرشار از شور و شوق
بسیار، بوی خوش بلینی ، زنگ ناقوس کلیساها، سماورهای برنجی، کارناوال های
شادی و نوشیدن چای در پای غرفه های رنگارنگ می باشد.
البته هر یک از آیین های هفته ماسلنیتسا با ترتیب خاصی برگزار شده و به
مناسبت هر یک نیز ترانه های محلی ویژه ای خوانده می شود که به دلیل
گستردگی جغرافیایی روسیه ، تعداد آنها بی شمار است.
شرکت در جشن ماسلنیتسا برای همه مردم آزاد بوده و هیچ محدویتی برای این
کار از نظر طبقات اجتماعی، جنیسیت و سن وجود ندارد.
از یک منظر می توان جشن ماسلنتیسا در روسیه و دیگر کشورهای اسلاونژاد را
فضایی برای تجلی اصالت ذات انسانی و دور انداختن پیرایش ها و آرایه ناشی
از زندگی ماشینی در عصر فناوری تلقی کرد.
نظر قربانی جشن ماسلنیتسا نیز به طور معمول آدمک حصیری بانو ماسلنیتسا
است که لباس های براقی به آن پوشانده می شود و کوسترومو نامیده می شود
که برگرفته از نام منطقه ای در شمال روسیه می باشد.
*** تعامل کلیسای ارتدوکس با جشن ماسلنیتسا
اما از منظر مذهبی می توان گفت که ماسلنیتسا، جشن کهن اسلاوها به شمار می
آید که از فرهنگ و دوران قبل از ورود مذاهب تاکنون حفظ شده و پس از
گروییدن اسلاوها به دین مسیحیت، کلیسای ارتدوکس نیز این آیین را به جشن
های مذهبی خود اضافه کرده و آن را هفته ماسلنیتسا، نام گذاشته است.
در ایام قدیم ، دعا و نیایش برای حاصلخیزی و پربار شدن محصولات کشاورزی
هسته اصلی جشن ماسلنیتسا را تشکیل می داد و شرکت کنندگان همگی برای دفع
نیروهای شر از زندگی فردی و گروهی خود نیت می کردند.
اما از اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی به این طرف ، جشن
ماسلنیتسا علائم و نمادهای رسمی مذهبی و ترس از طبیعت را از دست داد و به
آیینی صرفا تفریحی و شادی بخش تبدیل شد.
بعضی از دیرینه شناسان بر این عقیده اند که در دوره قدیم، جشن ماسلنیتسا
با آغاز سال نوی شمسی همزمان بوده و بیست و یکم مارس هر سال، روز در آمدن
خورشید تابستانی ، برگزار می شد.
با گرویدن مردم روسیه به دین مسیحیت در سال 998 میلادی ، زمان برگزاری جشن
ماسلنیتسا نیز به پیش از آغاز ایام روزه بزرگ تغییر یافت و زمان برپایی
آن تابع زمان شروع روزه داری شد.
البته همزمانی برگزاری ماسلنیتسا با نوروز ایرانی تا قرن 14 میلادی نیز
ادامه داشت
، اما به تدریج با جذب آیین های جشن ماسلنیتسا در مسیحیت، زمان برگزاری
آن به هفته آخر فوریه تا هفته اول مارس دگرگون شد.
می توان گفت که ماسلنیتسا ، جشنی با ویژگی های مخصوص به خود و شبیه جشن
نوروز ایرانی است که یادآور شادی های زمستانی سپری شده از یک سو و
نویدبخش آغاز بهار از سوی دیگر است که انسان ها را به آینده و چرخیدن چرخ
فلک نوید می دهد.
اروپام1516**518**/2240
شماره 077 ساعت 16:55 تمام
