گنبد عالي ابركوه آماده پذيرائي از مسافران نوروزي است

محمد علی اكرمی روز پنج شنبه درگفتگو باخبرنگارایرنا اظهارداشت : گنبد عالی ابركوه یكی ازبناهای سنگی دوره دیلمیان ویكی ازنفایس هنر معماری ایران میباشد كه روی تپه ای مشرف برجاده ابركوه به بخش بهمن واقع گرددیده است

وی ادامه داد : مقبره مذكور ازنمونه های جالب معماری درنوع خود محسوب می شود این گنبد بصورت 8 ضلعی ازسنگ و ساروج بنا گردیده كه درپایه گلوی گنبد بصورت مدور درمی آید وگنبد برفراز آن قرار دارد. پایة آن 8 گوش اضلاع كوچكتر4/5 متر واضلاع بزرگتر6/8 متر وضلع بین این دو 2/3 متراست.

وی افزود: درپای گلوی گنبد ازخارج دورادور كتیبه ای به خط كوفی بنائی دیده می شود كه حروف آن را باآجرتراشیده ودرداخل متن كتیبه كار گذاشته اند. درداخل گنبد سرداب وسیعی دیده می شود كه مدخل ورودی آن نیزدرداخل گنبد قراردارد .اكرمی بااشاره به اینكه این مقبره مدفن عمیدالدین شمس الدوله نوه نصربن حسن بن فیروزان دیلمی است كه دردوره حكومت سلجوقیان به حكومت ابركوه منسوب شده بودافزود :‌ ازنظر طرح بنای مذكورشبیه بناهای قرون سوم و چهارم هجری شمال ایران آن است كه این بقعه بوسیله عمید الدین شمس الدوله بنا گردید كه وی نیز ازدودمان دیلمیان بوده است. به گفته وی ، جالب ترین اثربقعه مذكوركتیبه زیبای آجری پای گلوی گنبد می باشد كه چنین خوانده میشود:

ِبسمِ الله الرَحمنِ الرَحیم هذِه التٌربَه الاَمیرِالاَجَل اَلسَید السَعید اَلماضی عَمیدالدین شَمسُ الدوُلَه اِبنِ عَلی هِزارسَپ بنِ سیفُ الدوُلَه الحَسَن نَصرِبنِ الحَسَنِ فیروزان اَللهُ كبرهُماوَغَفرَلَهُما ِممااَمریینائِهِ اِبنِه الفیرُوزان فی سِنَه ثَمانِ وَاَربَعینَ وَاَربَعَ مِائه حَسناالله 448. درداخل مقبره یك سرداب قراردارد كه مدخل ورودی آن روبروی درورودی گنبد قراردارد. پایه اصلی گنبد ازداخل 8 گوش و16 طاقنمای كم عمق در8 گوش بنا دیده می شود ارتفاع طاقنماها 6/1 ودر8 گوش 8 ترنبه تعبیه وپایه 8 گوش تبدیل بدایره می گردد وگنبد كروی كامل بصورت دورچین برفراز آن قراردارد. مصالح ساختمانی بنا سنگهای طبیعی كوهستان و ساروج است این بنای جالب برفراز صخره های طبیعی كوهستان بنا گردیده و به همین جهت با وجود زلزله های پی درپی كه درابركوه به وقوع پیوست كوچكترین خللی دراركان آن بوجود نیامد. یك مدخل درضلع شمالی گنبد قراردارد كه برسرداب زیرین مقبره راه دارد .وی اضافه نمود: دراین بنا سه ردیف مقرنس زیرپایه گنبد ودورشته كتیبه به خط كوفی بنائی ازآجربرجسته كه یكی زیرمقرنس ها ودیگری بربالای ورودی قرارگرفته است. درورودی دربالای سردر دارای كتیبه ای ازآجر با خط بنائی است كه چنین خوانده می شود:

وَبِوالِدَتِه السَبیدُه الجَلیلَه ….رَحمَه الله عَلیهِما ونُو‏رُاللهِ قَبرُهُما. وبه این ترتیب گنبدرا، علی فیروزان برای پدرخود عمیدالدین شمس الدوله ساخته است وكتیبه سردرورودی را بعداً درموقعی كه مادرش فوت نموده نصب نموده اند و چون دراخر كتیبه ذكر می شود نورالله قَبرَهُما وازطرفی كلمه والدتِه السَیِده دركتیبه ذكرشده است. بنای مذكورآرامگاه امیرعمید الدین شمس الدوله دیلمی ومادرش ازطایفه هزاراسب بوده كه بدستورفرزندش فیروزان به سال 448 هـ ساخته شده است .

گنبد عالی در سال 1312 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید .ك4

7539/1968