آنان پیرمردهایی هستند برنا دل،آنچنان كه همپایی جوانان بر گرده خویش زنجیر می زنند،تا علم عزای حسینی در محله ها همیشه بر افراشته باشد.
آیین میدان داری را پیران مو سپید در عزای حسینی برای شور عزای جوانان،با اشتیاق انجام می دهند،تا به رسم قدیم،كاروان های عزا را هدایت كنند.
آیین میدان داری در شهرهای مختلف چهارمحال وبختیاری قدمتی دیرینه دارد و مردم این استان در عزاداری های خود، پشت سر میدان داران عزای حسینی، حركت می كنند.
همه ساله با آغاز ماه محرم و صفر، چهارمحال وبختیاری شاهد برپایی مراسم و آیین های ویژه ای در شهرهای مختلف است و پیران میدان دار، عزاداری جوانان را حمایت و هدایت می كنند.
این آیین ها ،در روزهای اول ماه محرم مردم با پوشیدن لباس سیاه متبرك كه از عتبات عالیات یا مشهد به عنوان سوغات آورده شده است،یا در امامزادگان استان متبرك شده اند،آغاز می شود.
با انجام آیین سیاه پوشی،آنان اقدام به راه اندازی هیات ها و دسته های عزاداری سینه زنی، زنجیرزنی و پخت و توزیع نذری در محله های مختلف می كنند.
پوشیدن پیراهن سیاه،رسم دیرین آیین های عزاداری چهارمحال وبختیاری است،كه میدان داران هنوز در احیا این رسم دیرین نقش مهمی دارند.
پس از سیاهپوشی ،تعزیه خوانی از زمان های قدیم در استان مرسوم بوده است و در برخی از نقاط استان به ویژه به صورت خاص برگزار می شود كه شهر' طاقانك 'بیشترین گروه تعزیه را دارد.
گروه های شبیه خوان و تعزیه خوان استان هر روز در دهه اول این ماه با حضور در تكایا و حسینیه ها و برپایی تعزیه امام حسین علیه السلام، حر، ابوالفضل عباس، ظهرعاشورا، و اسارت زینب(س)،مصیبت این روزها را برای مردم بازگو می كنند و پیران میدان دار، نقش امام حسین علیه السلام را ایفا می كنند.
برافراشتن علم و علامت و كتل در روزهای هفتم و هشتم در كوچه و محله های برخی مناطق شهرستان شهركرد همراه با جمع آوری آرد و نذورات مردم از دیگر ایین های این دیار است.
در این روزها ،مردم با حضور در كنار حسینیه ها و گلزار شهدا به یاد زندگی امام حسین علیه السلام و قیام عاشورا خیمه های سفید و سبز را برپا و به یاد آنها روزه خوانی می كنند كه برخی از این خیمه ها به دست میدان داران كه سید می باشند ، برپا می شود.
در آیین عزای روز عاشورا،عزاداران حسینی به یاد قافله سالار خاندان آل عبا در صحرای كربلا، با راه انداختن كاروان، اقدام به آتش كشیدن نمادین خیمه های برافراشته می كنند.
همچنین گروهی به صورت نمادین به عنوان اسرای كربلا در كنار این خیمه های در حالت سوختن،جمع می شوند و عزاداری و شیون و ماتم می كنند.
آیین سنتی 'چك چكو ' نیز در برخی نقاط استان برگزار می شود ،كه در این روز تاسوعا،مردم با زدن سنگ و چوب های صیقل داده شده، آیین سنگ زنی را برگزار می كنند.
پیران میدان دار مانند آیین زنجیر زنی و سینه زنی در صف های جلو می ایستند و جوانان پشت سر پیرمردها حركت می كنند.
شب تاسوعای حسینی در بین برخی از ساكنان چهارمحال و بختیاری به شب' چوب و دهل ' معروف است و روز عاشورا را روز ' تیغ ' می نامند.
آیین های ویژه تاسوعا و عاشورا در نقاط مختلف چهارمحال و بختیاری در اصل یكی است، ولی در نوع اجرا، این آیین ها تفاوت هایی با یكدیگر دارد.
جوانان، بیشتر در هیات های عزاداری به زنجیرزنی می پردازند و پیران میدان دار به عنوان پیشاهنگان دسته های عزاداری،در دسته های سینه زنی شركت می كنند.
در برخی از روستاها و شهرهای حاشیه زاینده رود كه بیشتر با گویش تركی صحبت می كنند، عزاداران زنجیر سه ضرب می زنند.
مداحان با دو گویش فارسی و تركی قشقایی مداحی می كنند و طبالان و سنج زنان نیز ریتم عزایشان سه ضربی است.
در روزهای نخست دهه اول محرم،پیران میدان دار مداحی
می كنند، تا در روزهای تاسوعا و عاشورا مداحان جوان خوش لحن،به این آیین ها شور بیشتری بدهند.
در برخی از این هیاتهای عزاداری امام حسین علیه السلام در مناطق ترك نشین استان، نیز زنجیرزنی و مداحی به صورت تك زنجیر و پنج ضرب و هفت ضرب نیز وجود دارد، كه این شیوه در بین جوانان كمی كمرنگ تر شده است.
هیات های عزاداری در شهركرد، زنجیرزنی به صورت جفت و تك ضربی است و مداحان و طبالان نیز ضربه های را هماهنگ با زنجیرزنی، سنگین و تك می زنند.
در برخی از مساجد قدیمی شهركرد،پیرمردها در ابتدایی صف زنجیر زنی می ایستند و میدان داری می كنند.
در دسته های عزاداری شهركرد كه در ستون سه و دو ستون موازی در خیابان حركت می كنند،نیز بزرگان هیاتها در رده نخست ستون ها قرار می گیرند و به هنگام ' دم دادن ' و جواب نوحه خوانها ، زنجیرزنی تك ضرب خواهد شد.
عزاداران در شهركرد ابتدا برای حضور مردم و گرم شدن مجالس عزاداری اقدام به برپایی آیین های سینه زنی كه به صورت جفت و با دو دست انجام می شود، می كنند و پس از آن دسته های رنجیززن راه می افتند، كه پایان این عزاداری به صورت سه ضربی انجام می شود و عزاداران دعای شفا و قبولی سوگواری را از خداوند طلب می كنند.
'علامت گردانی'و بستن حمایل های علامت گردانی به رسم دیرین و براساس پاسداشت علمدار دشت كربلا در بین جوانان شهرهای شهركرد،فرخشهر، كیان و دیگر شهرهای شهرستان شهركرد جایگاه خاص خود را دارد.
در این بین، پیرمردها و میدان داران در مقابل دسته عزاداری هر هیات،یك علامت را نگاه داشته اند و با حركت علامت نخستین، دسته عزاداری در خیابان ها به راه می افتد.
در این برنامه نیز میدان داران دسته های عزاداری،علامت های سیزده فنره را بلند می كنند و جوانان و تازه كارها نیز اقدام به بلند كردن و گردانند علامتهای هفت فنره یا پنج فنره می كنند.
كسانی كه می خواهند علامت سیزده فنره را بلند كنند باید یكی از بزرگان و میدان داران، معرف او به سردسته علامت گردانها باشد و یا بزرگ علامت گردانها،حمایل او را بسته باشد.
همچنین علامت ها پیشاپیش دسته های عزاداری حركت می كنند و بزرگ علامت گردان های هیات، در چهارراه و یا یكی از میدانهای شلوغ شهرها،با تعظیم دادن علامت اقدام به دادن ' سلام ' به دیگر عزاداران می كند.
در برخی از شهرهای استان مانند نافچ نیز كه به شهر ' حسینیه ها' چهارمحال و بختیاری معروف است، آیین های سینه زنی به صورت چرخشی و مدور سه ضربی انجام می گیرد و حلقه نخست این عزاداری را پیران و میدان داران تشكیل می دهند.
همچنین در مناطق دیگر استان نظیر شهرستان فارسان نیز آیین های سینه زنی در بین جوانان به صورت 'واحد ' و یا سینه زنی' خرمشهری ' برگزار می شود.
میدان داران عزاداری در شهرستان فارسان هر شب با حضور در حسینیه ها و تكایا اقدام به سینه زنی تك ضرب به صورت چرخشی و مدور می كنند و در روز تاسوعا و عاشورا نیز در آیینهای زنجیرزنی كه به صورت تك ضرب و تك زنجیر است، شركت می كنند.
در برخی از دسته های عزاداری نیز نوازندگان' سرنا' و دهل ' با نواختن ساز چپ و نوای عزا، پیشاپیش عزاداران حركت می كنند و برخی از عزاداری ها نیز با حركت دادن نمادین كاروان اسرای كربلا همراه است.
شهر ' طاقانك ' در روز عاشورا و شب تاسوعا نیز شاهد خیمه سوزی است و پس از آتش كشیده شدن خیمه ها، مردم برای تبرك، قسمتی از این خیمه های سوخته را همراه خود می برند و میدان داری آیین خیمه سوزان طاقانك را پیرمردها برعهده دارند.
همچنین در این شهر برهم زدن چوب های كوچك 'چك چكو' نیز متداول است و این آیین نیز مانند سنج به صورت پنج ضربی و هفت ضرب صورت می گیرد.
در شهر' بن ' نیز عزاداران علامتهای چوبی هیاتها را به مدت یك شب در آب گرداب بن می گذارند و در روز عاشورا، به حركت دادن علم ها كه به صورت تنه درخت ارتفاع دار و با پارچه های سیاه پوشانده شده،اقدام می كنند.
میدان داران بنی نخستین كسانی می باشند كه در روز عاشورا اقدام به حركت دادن این علم ها می كنند.
اما آنچه در همه شهرها و روستاها به صورت یكسان انجام می شود،'حسینیه' و' عباسیه ' شدن خانه های مردم در روز تاسوعا و عاشوراست كه میدان داران عزاداری ها ،اقدام به این كار می كنند.
براساس رسم دیرین ،میدان داران از شب اول محرم هر شب هیات ها را به خانه های خود دعوت می كنند تا پس از اقامه عزای حسینی از آنان پذیرایی كنند.
در این آیین، بنا بر نذر خانواده ها، اهالی كوچه ها با سیاه پوش كردن سر درب منازل و اماكن، اقدام به برگزاری آیین های روضه خوانی، مقتل و سلام، تعزیه و برپایی زیارت عاشورا می كنند.
همچنین میدان دارانی كه تمكن مالی بیشتری دارند ' سفره ابوالفضل ' پهن می كنند و به اطعام عزاداران می پردازند.
این شهروندان با فراخواندن بزرگان فامیل و قوم خود، اقدام به پخت نذری های گوناگون و تقسیم آن در بین همسایگان و عزاداران در مساجد، تكایا، امامزاده ها و حسینیه ها می كنند.
مردم چهارمحال و بختیاری در پایان عزاداری خود در روز عاشورا، شب هنگام،با حضور در گلزار شهدا و امامزادگان با بر افروختن شمع آیین 'شام غربیان' برگزار و با دهه نخست محرم وداع می كنند.
به گزارش ایرنا ، استان چهارمحال و بختیاری بیش از 28 شهر، 990 روستا و 868 هزار نفر جمعیت دارد و در روزهای تاسوعا و عاشورا غرق ماتم و عزا می شود.
برخی آیین های سوگواری و آداب و رسوم این خطه از 120 سال پیش در چهارمحال و بختیاری مرسوم است.
آیینهای عزاداری توسط هیات های مذهبی، 114 گروه تعزیه و در 700 مسجد و اماكن متبركه چهارمحال و بختیاری در حال برگزاری است.
گزارش از محمود رییسی
7359
شهركرد-به رسم سياه پوشي ،آيين گريه ها را پيش مي كشند تا دريايي ،گوشه چشم شان آويخته باشند.
