روانشناسان 'پرخاشگري' را نوعي رفتار تعريف مي كنند كه آن را واكنشي براي صدمه زدن به خود يا ديگري مي توان تلقي كرد كه قصد و نيت فرد در اين موضوع مهم است.
همچنين روانشناسان در تعريف 'خشم'مي گويند: خشم حالت برانگيختگي وهيجاني شديد در هنگام روبرو شدن با محرك هاي نامناسب محيطي و احساسي است كه اكثر نوجوانان به نوعي اين حالت را تجربه مي كنند.
شدت و عوامل ايجاد خشم و عصبانيت به محرك ها و چگونگي احساس فكر كردن در مورد محرك بستگي دارد.
نوجواني مرحله اي از زندگي است كه مي توان آن را گذر از دوران كودكي به بزرگسالي دانست و در اين مرحله از زندگي، گاها نوجوانان تحت يكسري از محرك ها و رفتارهاي خشونت آميز قرار مي گيرند كه بايد با شيوه آموزش رفتاري صحيح والدين در خانواده و همچنين جامعه، كنترل شوند.
نوجواني دوران 'سن بحراني' است كه نوجوان از خانواده كم كم فاصله مي گيرد و به گروه همسالان خود گرايش پيدا مي كند و براي وارد شدن در گروه همسالان خود مجبور است يكسري از رفتارها را بپذيرد كه در بعضي مواقع باعث بوجود آمدن واكنش هاي پرخاشگرانه و خشونت آميز مي شود.
* انواع پرخاشگري
معاون بهزيستي شهرستان دماوند در اين باره معتقد است: پرخاشگري نوع رفتاري است كه از خشم و عصبانيت نشأت مي گيرد و به دو نوع پرخاشگري خصمانه و پرخاشگري وسيله اي تقسيم بندي مي شود.
دكتر 'منيره بيگلربيگي' افزود: 'پرخاشگري خصمانه' رفتاري است كه به منظور صدمه و آزار رساندن به ديگران رخ مي دهد، مانند رفتارهاي خشونت آميز دانش آموزان در زنگ تفريح مدارس و همچنين 'پرخاشگري وسيله اي' به رفتاري گفته مي شود كه فرد به وسيله آن خواستار تحقق هدفي ديگر بدون قصد آزار و اذيت ديگران است. مانند زماني كه نوجوان تن به خطا مي دهد تا مورد تشويق و تأييد همسالان خود قرار گيرد.
وي گفت: گاهي اوقات پرخاشگري ممكن است جنبه تلافي جويانه نيز داشته باشد كه بايد تمامي اين رفتارها مورد توجه قرار گيرد.
علل پرخاشگري نوجوانان
روانشناسان علل پيدايش پرخاشگري در بين نوجوانان را عوامل متعددي همچون 'الگو برداري نامناسب از ديگران، مقابله با تهديد هاي جسمي و رواني، نياز به قدرت، جلب توجه والدين، شيوه هاي نا صحيح تربيت خانوادگي، رسيدن به هدف و...' عنوان مي كنند.
دكتر بيگلربيگي گفت: يكي از عوامل مهم ايجاد پرخاشگري در نوجوانان پسر ، زمان بلوغ و رشد فيزيكي بدن است كه افزايش ترشح 'هورمون تستوسترون (معروف به هورمون پرخاشگري) سبب ايجاد برانگيختگي و رفتارهاي پر خاشگرانه مي شود.
استاد دانشگاه تهران افزود: علت تفاوت پرخاشگري نوجوانان در محيط خانه و بيرون از خانه اين است كه نوجوانان در محيط هايي كه آزادتر هستند، رفتارها و حالات خود را بيشتر بروز مي دهند و بطور كلي در جاهايي كه حاكميت برقرار است كمتر رفتارهاي خشونت آميز و پرخاشگري را نشان مي دهند.
وي از ديگر دلايل پرخاشگري را اعمال شيوه هاي تربيتي غير اصولي در خانواده از بدو تولد بيان كرد.
دكتر بيگربيگي گفت: بررسي هاي صورت گرفته در اين زمينه بيانگر كمرنگ شدن روابط صميمانه بين اعضاي خانواده است كه نوجوان احساس امنيت، علاقه و محبت خود را به صورت كلامي يا غير كلامي به ديگران بروز نمي دهد و در نتيجه تا حد زيادي رفتارهاي پرخاشگرانه را افزايش مي دهد.
وي افزود: گاهي اوقات والدين حوصله سر و صدا و فريادهاي نابجاي نوجوان را ندارند يا از رفتارهاي پرخاشگرانه او مي ترسند و به هنگام بروز رفتار نابهنجار فرزند خويش سريع او را به خواسته هايش مي رسانند و در نتيجه نوجوان ياد مي گيرد كه براي رسيدن به اهدافش پرخاشگري كند.
دكتر بيگربيگي عوامل محيطي، اجتماعي و خانوادگي را در بروز رفتارهاي پرخاشگرانه مؤثر دانست و گفت: خانواده به عنوان نخستين محيط اجتماعي زندگي افراد حائز اهميت است و لذا نحوه برخورد والدين با نيازهاي كودك، وجود الگوهاي نامناسب تربيتي، تأثير رفتارهاي خشونت آميزو تنبيه والدين و مربيان از جمله موارد قابل توجه و تاثيرگذار در رفتارهاي نوجوانان و جوانان است.
وي عوامل محيطي را در شدت افزايش پرخاشگري نوجوان موثر دانست و زندگي كردن در ارتفاعات خيلي بلند و تغذيه نامناسب را از ديگر عوامل هيجانات جوان عنوان كرد.
دكتر بيگلربيگي افزود: گاهي اوقات نوجوانان در محيط مدرسه نيز قرباني خشونت و پرخاشگري مي شوند كه عوامل آن عبارتند از؛ مواقعي كه دانش آموز مورد تمسخر قرار مي گيرد، قادر به دفاع از خود نيست، از مشاجره فرار و حتي گاهي به گريه متوسل مي شود، خجالتي بودن، سكوت مكرر و منزوي بودن دانش آموز در كلاس و ساير رفتارهاي ناهنجار نوجوان باعث افسردگي و افزايش پرخاشگري در اين سنين مي شود.
معاون بهزيستي شهرستان دماوند و استاد دانشگاه تهران محورهاي مبارزه با خشونت را تشريح كرد:
*آگاهي دادن به نوجوان در زمينه هاي الگوي رفتاري مناسب
*اقدام به رشد فكري و بالا بردن سطح آگاهي نوجوان از طريق بيان مسائل و حقايق كاربردي
*آشنا كردن نوجوان با حقوق ديگران
*آگاهي به زشتي امر پرخاشگري
*ايجاد محيط صميمي و دوستانه با ديگران به دور از خشم و پرخاشگري
*آموزش خانواده ها در زمينه تغيير واصلاح رفتاري و مهمتر از اين موارد، رفع نا كامي ها و محروميت ها كه نقش فوق العاده اي در تعديل پرخاشگري دارد
دكتر بيگلربيگي در خصوص درمان و نحوه مقابله با رفتارهاي پرخاشگرانه، سرگرم كردن جوان و نوجوان با مهر، محبت و دلجويي صميمانه، نشان دادن صبر و متانت در مواقع پرخاشگري و عصبانيت، اجراي عدالت در بين افراد خانواده، مساعد كردن جو آزادي هاي كنترل شده براي نوجوانان، آشنايي با نحوه رفتارهاي سازش و جوشش با ديگران، ياد دادن گذشت و رعايت قوانين در زندگي با همنوعان، آموزش راه هاي انتقاد صحيح به آنان و ايجاد آرامش دروني را برشمرد.
كودكان پس از تربيت يافتن در محيط خانوادگي و وارد شدن به سن نوجواني به محيط ناشناخته اي تحت عنوان محيط بيروني قدم مي گذارند كه لازمه حضور آنان آگاهي بخشي نسبت به مشكلات احتمالي بيروني و آموختن شيوه صحيح مقابله با مسايل گوناگون به آنان است كه بي توجهي به آن مي تواند در بي اثر كردن موارد تربيتي آموزش ديده در خانه نيز تاثيرگذار باشد.
تهرام/8128/1457/591
دماوند - تهران بزرگ - پرخاشگري شيوه رفتاري در بين برخي از نوجوانان است كه سبب بروز تضادهاي دروني و هيجانات شديد مي شود.
