برای اعلام ارقامی به عنوان سرانه مطالعه در ایران ، هر چند مبنا و راهكار خاصی تاكنون اعلام نشده ، اما از سوی مسوولان مختلف آمارهای متفاوتی اعلام می شود.
برخی سرانه مطالعه در ایران را 18 دقیقه، گروهی نیز 17 دقیقه و حتی مسوولی نیز این سرانه را دو دقیقه در روز اعلام كرده است.
اما هر چه هست ، این آمار پایین بودن سرانه مطالعه را در كشور نشان می دهد كه زیبنده كشوری با این همه سابقه فرهنگی و تمدنی نیست.
برای برآورد شاخص سرانه مطالعه كتاب ، لازم است كه مدت زمان مطالعه همه مردم را در طول شبانه روزجمع و بر تعداد افراد كشور تقسیم كرد، در حالی كه انجام چنین كاری قاعدتا نشدنی است.
اما اینكه مسوولان این آمار را چگونه محاسبه و اعلام می كنند، جای خود دارد، ولی آنچه كه مسلم است ، استقبال مردم از كتاب و روزنامه بسیار پایین است.
نگاهی به میزان پایین شمارگان كتاب های منتشره و نیز روزنامه ها و مجلات ثابت كننده آن است كه استقبال از این محصولات فرهنگی پایین می باشد.
اگر نگاهی به آمار اعضای كتابخانه های عمومی شهرها و روستاهای كشور نیز بیاندازیم ، باردیگر به این نتیجه می رسیم كه ظاهرا كتاب جایگاهی مناسب در زندگی بیشتر مردم ایران ندارد.
شمارگان 3تا 5 هزار جلدی كتاب های منتشره و نیز ارقام پایین شمارگان روزنامه ها و مجلات سراسری برای جمعیت 75 میلیونی كشور واقعا ناچیز هستند.
به عنوان مثال طبق گفته، مسوول نهاد كتابخانه های عمومی شهرستان گنبدكاووس در این شهرستان 325 هزار نفری فقط 3600 نفر عضو 8 كتابخانه عمومی دولتی و مشاركتی این شهرستان هستند.
تكرار آمارسرانه پایین مطالعه در سال های اخیر شاید تلنگری برای همه باشد ، اما آیا امر باعث تحولی در این خصوص نیز شده است؟
آیا برای افزایش مطالعه در جامعه ایران تاكنون اقدامی شده است و این اقدامات به چه نتایجی منجر شده است؟
معمولا كارشناسان امر در هر رشته ای برای فراگیر كردن آن موضوع به فرهنگ سازی آن معتقد هستند برای كتابخوانی كه خود پایه فرهنگ هست باید چكار كرد؟
تا آنجا كه نمایان است خانواده های ایرانی به امر تحصیل فرزندان خود بسیار علاقمند هستند وبرای رشد تحصیلی آنها تمام تلاش خود را بكار می گیرند.
به گفته یك كارشناس ارشد كتابداری در گنبدكاووس ، پدران و مادران از دیدن فرزندان خود در حال مطالعه لذت می برند و ازگذران اوقات آنها با مطالعه و یا حضور آنها در كتابخانه احساس آسودگی خاطر می كنند.
'زهرا نقی نسب' ادامه می دهد: بر اساس تحقیقات انجام شده آمار بزهكاری و اعتیاد در افرادی كه اهل مطالعه كتاب هستند بسیار پایین تراز افرادی است كه مطالعه كمتر می كنند و یا اصلا مطالعه نمی كنند.
وی الگوگیری فرزندان از والدین را مهم توصیف كرده و می گوید: از آنجا كه یادگیری در كودكی بصورت مشاهده و تقلیدی است ، مطالعه والدین و افراد نزدیك او را نیز تشویق به این موضوع می كند.
این كارشناس ، كتابخوانی والدین برای فرزندان در دوران كودكی را كه شخصیت فرزندان در حال شكل گیری است، نخستین سنگ بنای زندگی اجتماعی كودك عنوان كرد و ادامه داد: با خواندن كتاب برای كودك و گفت وگو در باره آن كودك تجربیاتی را كسب می كند و چگونه سخن گفتن و بیان نظراتش را نیز می آموزد.
** یكی از دغدغه های مسوولین فرهنگی در شرایط كنونی ، كاهش میزان كتاب در سبد خانواده هاست.
افزایش قیمت كتاب و در كنار آن افزایش قیمت دیگر مایجتاج زندگی خانواده ها سبب شده ، تا خرید كتاب از سوی خانواده ها كمترشود و به همین دلیل نشر كتب با شمارگان پایین انجام شود.
'محمدرضا داورزنی ' رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی گنبدكاووس راهكار استفاده بیشتراز كتاب را مراجعه به كتابخانه های عمومی و عضویت در آنها می داند.
وی می گوید: اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای وظایف خود ، در طول سال كتاب های فراوانی را به كتابخانه های شهر و مدارس ارائه می كند.
او ادامه می دهد، تقدیر از نویسندگان منطقه، برگزاری مسابقات متعدد كتابخوانی ، برگزاری نمایشگاه و فروشگاه كتاب از دیگر اقدامات این نهاد در جهت گسترش فرهنگ كتاب و كتابخوانی است.
داورزنی، یكی دیگر از اقدامات این اداره را پیگیری مشكلات كتابخانه ها و نیز ساخت كتابخانه ای مجهز در این شهرستان اعلام كرده و می گوید: اعتبارات ساخت یك كتابخانه مجهز در این شهرستان فراهم است، وبه شرط آن كه شهرداری و شورای شهر این شهرستان مكان مناسبی را دراختیار بگذارند، اقدامات ساخت انجام می شود.
** با آنكه میزان مطالعه در كشور پائین است، اماكن كتابخانه ای موجود نیز بسیار اندك هستند.
براساس استانداردهای موجود، برای هر 100 نفر باید 8 متر مربع فضای كتابخانه ای وجود داشته باشد كه این میزان در اغلب شهرهای ایران پایین است بطوریكه در استان گلستان این میزان به 3/1مترمربع می رسد.
همچنین شاخص عضویت در كتابخانه های عمومی 30 تا 40 درصد مردم هر شهر است كه این مقدار در شهرستان گنبدكاووس حدود یك درصد است.
بر گفته مسوول نهاد كتابخانه های عمومی گنبدكاووس، به ازای هر عضو كتابخانه باید 4تا5 كتاب وجود داشته باشد كه با وجود 70 هزار جلد كتاب در كتابخانه های عمومی این شهرستان ، آمار مناسبی در شهرستان وجود دارد.
با همه این احوال و با اعتراف همه مبنی بر كم بودن سرانه مطالعه و فضاهای كتابخانه ای ، لازم است مسوولان در جهت توسعه كتابخانه های عمومی كشور تلاش كنند.
600/ 622/
گنبدكاووس - ایرنا - همه ساله در ایامی كه به هفته كتاب و كتابخوانی موسوم است ، آماری از سوی مسوولان در مورد سرانه مطالعه در ایران مطرح می شود، كه حاكی از پایین بودن سرانه مطالعه در جامعه است.
