اخوان المسلمين جديد در معرض تهديدهاي تازه

مشخصه اين دوره ابداع آلترناتيوي دولتي براي اخوان و اسلام سياسي است.

يك سال و نيم پس از آنكه افسران مصري نشان رياست جمهوري را از محمد مرسي پس گرفتند و او و پيروان اخوان المسلمين را راهي محكمه ها و زندان ها كردند حال اين گروه طي يك جراحي درون سازماني با چهره اي جوان تر به صحنه بازگشته است.

محمد حسين دبيركل اخوان المسلمين مصر در دوره اي كه رياست مرسي او را هم سرمست قدرت كرده بود جوانان سازمان را حاشيه نشين كرد. گروهي از جوانان، سرخورده از بي مهري محمد حسين و بيمناك از مشت آهنين ارتش به دامن گروه هاي افراطي مانند داعش رفتند.

كادر قديمي اخوان با مشاهده اين وضعيت و زير فشار انتقادات سنگين از محمد حسين، نسبت به گريزان شدن هواداران و اعضاي جوان خود بيمناك شد. عقلاي اخواني براي حفظ جاذبه ايدئولوژي و سازمان خويش تن به تغييرات ساختاري دادند. در انتخاباتي كه دو ماه طول كشيد و در مصر، قطر، تركيه، مالزي و سودان برگزار شد هيات هاي رهبري و برنامه هاي تازه اي براي اخوان برگزيده شد.

اين سازمان در سه زمينه ميل خود به تغيير را نشان داده است: حركت به سمت تمركززدايي، توجه بيشتر به وعظ و دعوت و امور خيريه؛ و ايجاد كميته جديدي به منظور 'مديريت بحران و بسيج.'

ساختار سازماني حماس در غزه الگوي اخوان المسلمين مصر در بازسازي ساختار خود است. بر اين اساس، از اين پس نيازي نيست هر سطحي از سازمان پيش از اجراي تصميمات خود به سطوح بالاتر مراجعه كند، البته بايد قبل از آن مشاوره گرفته باشد. اين به معناي سرعت بخشيدن به اقدامات و تصميمات است.

همچنين شماري از كميته ها و كارمندان به نفع برنامه كاهش هزينه ها كنار گذاشته شده اند. مهمترين تغييري كه رخ داد تاسيس 'لجنه ادارات و الحراك' (مديريت بحران و بسيج) است كه با آرمان سرنگوني عبدالفتاح السيسي رئيس جمهوري موجوديت يافته است.

جوانان اخواني براي رسيدن به اين آرزو سعي دارند روابط با جنبش هاي مدني را كه در انقلاب 25 ژانويه در كنار آنها بودند احيا كنند. در ماه هاي گذشته تماس هايي با برخي از اين گروه ها و جنبش ها برقرار شده است. نظر به خصومت السيسي با اخوان و همچنين رويكرد براندازانه جوانان احتمال مي رود تصادم سختي ميان دو قطب رخ دهد.

حجم اقدامات سركوبگرانه السيسي عليه مخالفان با بررسي آمار 47 هزار نفري معترضاني كه به زندان افكنده شده اند مشخص مي شود. از اين رو، اخوان جوان شده در واكنش به السيسي مرتكب اقدامات انقلابي تري مي شود.

دولتي ها مي گويند اين جوانان، مشعل به دست گرفته و در مقرهاي پليس، ادارات دولتي، اتوبوس هاي عمومي و نيروگاه هاي برق آتش انداخته اند. حمله به ارتش مصر در صحراي سينا هم كه دستكم 45 كشته و 90 زخمي بر جاي گذاشت به گردن اخوان انداخته شد.

اخوان المسلمين جديد در معرض تهديدهاي تازه

پنج روز بعد حكومت بار ديگر از اخواني ها زهر چشم گرفت و دادگاهي در مصر 183 نفر را كه پيشتر به اتهام كشتن 14 مامور پليس مجرم شناخته شده بودند به اعدام محكوم كرد. در بخشي ديگر از دوئل اخوان و السيسي، اخيرا سلامه عبدالقوي سخنگوي وزارت اوقاف در دولت مرسي مجوز قتل السيسي و 'رهبران جنايتكار' را داد.

پرده ديگر تقابل اخوان و السيسي 26 ژانويه، يك روز پس از سالگرد انقلاب ضدحسني مبارك، اجرا شد كه در آن روز 23 نفر در تظاهرات حاميان و مخالفان رئيس جمهوري در قاهره كشته شدند. اين اتفاقات بهانه اي شده تا السيسي همواره اخوان را مقصر خشونت هاي گذشته و آينده معرفي كند.

در مصر السيسي خبري از گسترش آزادي ها يا اصلاح قوه قضائيه و دستگاه هاي دولتي نيست. متصلب بودن شيوه رهبري السيسي بحران كشور را عميق تر كرده است. او براي بهبود اوضاع تنها يك گزينه روي ميز گذاشته است. او شرط كرده كه اگر اخوان المسلمين رياست جمهوري وي را به رسميت بشناسد و 'انقلاب 30 ژوئن' (روز بركناري مرسي) را مشروع بداند با آنان آشتي خواهد كرد.

او وعده داده است كه اگر اخوان اين شروط را بپذيرد شمار زيادي از زندانيان سياسي اين سازمان را آزاد خواهد كرد. اينك اخوان دو راه پيش رو دارد. اگر پيشنهاد السيسي را بپذيرد پايگاه خود در ميان جوانان را از دست مي دهد؛ اگر نپذيرد به اجبار به سازماني خشونتگرا تغيير ماهيت مي دهد و در نتيجه بخش بزرگي از پايگاه سنتي خود نزد مردم را منهدم مي كند.

آلترناتيو السيسي براي اسلام سياسي و اخوان

تا زماني كه اخوان سرگرم بررسي و اتخاذ تصميم، راهبرد يا تاكتيك بعدي است السيسي پروژه بزرگ خود را به پيش مي برد. حدود 9 دهه است اخوان به نام پرچمدار اصلي اسلام سياسي در مصر براي خود شناسنامه گرفته است. امروز السيسي راغب است اين پرچم و عنوان را از اخوان بربايد و اسلام را با تفاسير جديدي عرضه كند.

او در سخناني در الازهر كه به مناسبت ميلاد پيامبر اسلام(ص) و آغاز سال نو ميلادي (2015) ايراد كرد خواهان 'انقلابي ديني' شد. او براي تقدس زدايي از نصوص ديني فراخوان داد و مدعي شد 'تقدس بخشيدن به اين متون و ايده ها در سده هاي گذشته تمام دنيا را با ما دشمن كرده است.'

او افزود: 'بارها گفته ام و بار ديگر مي گويم كه ما به يك انقلاب ديني نياز داريم. ... امت از هم گسسته، رو به نابودي و در حال فناست؛ با دست هاي خود ما به فنا مي رود.

السيسي در مقابل علماي الازهر و در تلاش براي نابود كردن ميراث حسن البنا، موسس اخوان المسلمين، به ناگاه احساس مي كند كه روح كلوين و لوتر، اصلاح گران مسيحيت، در كالبد او تناسخ كرده است و بايد نسخه اي براي اسلام بپيچد. او از ياد برده كه اسلافش هر يك به نحوي در پرداختن به مسائل مربوط به اسلام ناكام ماندند.

جمال عبدالناصر در پي شكست در جنگ 6 روزه 1967 مقابل اسرائيل، از مهمترين معضلات پيش روي جهان اسلام، وادار به استعفا از رياست جمهوري شد و تا پايان عمر غم آن شكست بر شانه هايش سنگيني مي كرد. انورسادات به ضرب گلوله خالد اسلامبولي، عضو جوان گروه جهاد اسلامي مصر كه از عقد پيمان كمپ ديويد ميان مصر و اسرائيل برافروخته بود، از پاي درآمد. حسني مبارك هم در كمال ناباوري شاهد بود اسلامگراياني كه از پس از چند دهه سركوب در امان ماند از طريق انتخابات جايگزين وي شدند.

السيسي خود را مامور و معذور مي داند تا راه ناصر، سادات و مبارك در سركوب اسلامگرايان را ادامه دهد. در عين حال، او مي كوشد دوره خاص خود را آغاز كرد. مشخصه اين دوره ابداع آلترناتيوي دولتي براي اخوان و اسلام سياسي است.

اخوان صرفا با جوان سازي چهره از شبيخون السيسي در امان نمي ماند. در حالي كه السيسي انقلاب ديني را از بالا و از ميان نخبگان و علما آغاز كرده، لازم است اخواني ها انديشه هاي نو توليد كنند.

آنچه ذهن اخوان را بسته ديوارها و ميله هاي زندان است. متفكران اخواني مانند محمد خيرت الشاطر، مهدي عاكف، سعد الكتاتني و رشاد بيومي در يوغ زندانبان هاي السيسي هستند و در ميان جوانان، انديشمند خوش آتيه اي ديده نمي شود.

السيسي، داعش و سلفي ها از سه جبهه تفكرات اسلامي را تهديد مي كنند. علاوه بر اين ها، اخوان و اسلام سياسي در مصر بيش از هر چيزي بر اثر خشكيدن منابع فكري آن تهديد مي شود. در واقع، اين قوي ترين گلوله اي است كه السيسي به شقيقه اخوان المسلمين مصر شليك كرده است.

منبع/ عصر ايران

اول **