به گزارش ایرنا، در شرایطی كه پس از امضای توافقنامه مینسك میان پوتین با سران فرانسه، آلمان و اوكراین در هفته گذشته انتظار می رفت گشایشی در بحران مناسبات مسكو با پایتخت های اروپایی حاصل شود، انتشار خبر تشدید تحریم های ضدروسی بروكسل، امیدها را نقش بر آب كرد.
انتشار این خبر در رسانه های جمعی جهان بازتاب گسترده ای داشت و موجب شد تحلیلگران مسایل سیاسی از شعله ور شدن آتش زیرخاكستر جنگ سرد میان شوروی سابق و غرب در مقطع فعلی سخن بگویند.
بروز این وضعیت همچنین بارقه های امید به ترمیم مناسبات شكننده میان مسكو و غرب را كم سو و از شروع دور جدید تشدید تنش در ساختار سست روابط دو طرف در معادلات بین المللی حكایت می كند.
در همین راستا 'مایا كوكی یانكیك' سخنگوی سیاست خارجی كمیسیون اروپا جمعه گذشته اعلام كرد اتحادیه اروپا دور تازه تحریم های خود علیه موسسات و افراد روسی و غیر روسی را اعمال خواهد كرد.
خبرگزاری اسپوتنیك روسیه با انتشار این مطلب به نقل از یانكیك اعلام كرد 'اتحادیه اروپا روز دوشنبه این هفته اسامی 19 فرد و 9 موسسه جدید را كه بیشتر آنها روسی هستند، به فهرست تحریم های خود اضافه می كند.'
تصمیم به تشدید تحریم های ضدروسی بروكسل در حالی اتخاذ شده است كه ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه پنج شنبه گذشته همراه با سران كشورهای آلمان، فرانسه و اوكراین پس از نشستی در شهر مینسك بلاروس، اعلام كرد استقلال طلبان اوكراین به یك توافق آتش بس با دولت این كشور دست یافته اند.
البته اظهارنظر دو روز قبل 'پترو پوروشنكو' رییس جمهوری اوكراین مبنی بر اینكه 'توافقنامه جدید مینسك بر سر بحران اوكراین امیدوار كننده است اما هیچ تضمینی برای اجرای كامل مفاد آن وجود ندارد'، نیز به خوبی مبین این واقعیت است كه كی یف به خوبی از غیرقابل برگشت بودن مسیر حمایت مسكو از روس های شرق اوكراین آگاه می باشد و به همین دلیل نیز بر پیشبرد سیاست فشار بر روسیه با تكیه بر غرب می كوشد.
برآیند این وضعیت و جنگ تركیبی روسیه و غرب در چارچوب تهدیدهای نظامی و تحریم های اقتصادی، نشانگر دامنه دار بودن رویارویی دو طرف در ابعاد دوجانبه، منطقه ای و بین المللی است كه بحران اوكراین به نماد عینی آن در زمان حاضر تبدیل شده است.
نگاهی گذرا به بحران اوكراین از آغاز آن در اواخر سال 2013 میلادی تاكنون كه در اوج خود به الحاق شبه جزیره كریمه به عنوان محل استقرار ناوگان دریای سیاه روسیه به خاك این كشور منجر شده است، بیان كننده چندلایه و مرحله ای بودن تحریم های ضدروسی غرب علیه مسكو می باشد.
بحران اوكراین شماری از دولت ها را به اعمال تحریم علیه اشخاص و بازرگانان روس و اوكراینی از 14 مارس 2014 ترغیب كرد كه این اقدام از سوی آمریكا، اتحادیه اروپا و برخی سازمان های بین المللی دنبال شد.
بدیهی است كه روس ها نیز در مقابل تحریم های غرب علیه مسكو ساكت ننشستند و در اقدامی متقابل، واردات میوه و مواد غذایی را از آمریكا، اتحادیه اروپا، نروژ، كانادا و استرالیا ممنوع كردند.
با توجه به بزرگی اقتصاد كشورهای غربی حامی تحریم های ضدروسی، تحریم های ضدغربی مسكو و ادامه تنش در مناسبات اقتصادی دو طرف به كاهش 100 درصدی نرخ ارز ملی روسیه در اواخر سال 2014 و بروز نشانه های بحران اقتصادی در این كشور اوراسیایی منجر شد.
به موازات تشدید ناآرامی ها و گسترش دامنه آن به شرق و جنوب اوكراین به شكل جنگ در منطقه دونباس، محور تحریم های ضدروسی غرب به سمت شخصیت های حقوقی و سیاسی و دولتمردان روس متمایل شد.
** دور نخست تحریم ها
همزمان با تشدید تنش در مناسبات روسیه و غرب برسر بحران اوكراین به ویژه پس از الحاق كریمه به خاك روسیه، باراك اوباما ششم مارس 2014، فرمانی را امضا كرد كه بر اساس آن وزارت خزانه داری آمریكا با مشورت وزارت امور خارجه این كشور موظف شد سفر شخصیت های دولتی كریمه را به آمریكا ممنوع و حساب های بانكی آنان در این كشور را به بهانه تضیعف روندهای مردمسالاری در اوكراین و اقدامات خودسرانه آنها مسدود كند.
در واقع دور نخست تحریم های هدفمند علیه روسیه هفدهم مارس 2014 یك روز بعد از برگزاری همه پرسی الحاق به روسیه در شبه جزیره كریمه و چند ساعت قبل از امضای فرمان پوتین در این ارتباط توسط آمریكا، اتحادیه اروپا و كانادا اعمال شد.
این بسته از تحریم ها، گسترده ترین تحریم ها علیه فدراسیون روسیه در دوره زمانی پس از فروپاشی شوروی سابق در اوایل دهه 1990 میلادی بود كه ژاپن نیز بلافاصله به آن پیوست.
بسته نخست تحریم های ضدروسی غرب به سركردگی آمریكا و متحدانش شامل تعلیق مذاكرات در حوزه های نظامی، فضا، سرمایه گذاری و صدور روادید بود.
دامنه كشورهای تحریم كننده روسیه به زودی گسترش یافت و حتی كشورهای كوچكی چون آلبانی، مونته نگرو، ایسلند و مولداوی نیز به تبعیت از اتحادیه اروپا و آمریكا، محدودیت هایی را علیه روسیه و اوكراین(مسوولان دولت روسوفیل یانوكوویچ) اعمال كردند.
دومای روسیه نیز در واكنش به بسته نخست تحریم های ضدروسی غرب، به اتفاق آرا قطعنامه ای صادر كرد كه در آن از همه اعضای این نهاد قانونگذاری خواسته شده بود به فهرست سیاه تحریم مقام های حقیقی و حقوقی روس توسط اتحادیه اروپا و آمریكا بپیوندند.
** دور دوم تحریم های ضدروسی غرب
جنگ تحریمی غرب علیه روسیه به رغم تلاش فراگیر تصمیم سازان مجرب روس برای فرار از كمند تحریم، ادامه یافت و تنش در مناسبات مسكو و غرب بر سر بحران اوكراین بر محور اعمال تحریم وارد مرحله جدیدی شد.
با وجود اینكه مقام های روس از جمله ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه تلاش زیادی كردند با تكیه بر اصول دیپلماتیك و بهره گیری از ظرایف ادبیات این حوزه از تشدید رویارویی با واشنگتن و بروكسل و متحدانشان در مناطق دیگر جهان دوری كنند، اما این روند فایده نبخشید و غرب به سیاست تحریمی خود در قبال كرملین ادامه داد.
بر همین اساس بیست و هشتم آوریل 2014، آمریكا مبادلات تجاری با هفت مقام ارشد روس از جمله 'ایگور سچین' مدیرعامل روس نفت- غول نفتی روسیه - و نیز 17 شركت روسی را ممنوع اعلام كرد.
همان روز اتحادیه اروپا نیز ممنوعیت سفر 15 مقام ارشد دیگر روس به خاك كشورهای عضو این ساختار منطقه ای را به فهرست سیاه خود افزود.
در همان زمان اتحادیه اروپا با صدور بیانیه ای مدعی شد كه هدف از اعمال تحریم های ضدروسی، نه تنبیه كردن مسكو، بلكه تغییر رفتار و سیاست این كشور (در قبال بحران اكراین) می باشد.
اتحادیه اروپا در عین حال مدعی شد تمام تلاش های خود را برای به حداقل رساندن عواقب نامطلوب تحریم های ضدروسی خود علیه غیرنظامیان با فعالیت های مشروع به كار می بندد.
** دور سوم تحریم های ضدروسی
در شرایطی كه جنگ میان ارتش اوكراین و شبه نظامیان طرفدار روسیه در مناطق شرق و جنوبی اوكراین ادامه داشت، غرب با رویكرد تقویت دولت غربگرای پوروشنكو و ارعاب مسكو، بر شدت فشار اقتصادی خود علیه مسكو افزود و دور سوم تحریم های ضدروسی را كلید زد.
این در حالی بود كه اظهارات پوتین رییس جمهوری روسیه مبنی بر اینكه ما با اعمال تحریم های متقابل به دنبال رویارویی نیستیم، نشان می داد كه كرملین از همه توان خود برای دوری از جنگ اقتصادی با آمریكا و اتحادیه اروپا استفاده می كند.
اما این رویكرد در شرایطی كه هیچ یك از طرفین مناقشه در اوكراین حاضر به عقب نشینی از خطوط قرمز خود نبودند، سودی نبخشید و غرب كه تجربه توسل به تحریم در شرایط ناكارآمدی تهدیدهای نظامی در معادلات بین المللی را در چنته داشت، دور سوم تحریم های ضدروسی را آغاز كرد.
بر این اساس، آمریكا چهاردهم جولای 2014 شركت های نفتی 'روس نفت' و 'نوواتك' و بانك های 'گازپروم بانك' و 'ونیش اكونوم بانك' را به فهرست تحریمی خود علیه روسیه افزود و جنگ تحریمی غرب و مسكو وارد مرحله تازه ای شد.
اتحادیه اروپا نیز بیست و پنجم همان ماه دامنه فهرست سیاه ضدروسی خود را گسترش داد و نام 15 شخصیت و 18 شركت روس را به آن افزود و سی ام جولای نیز بار دیگر اسامی هشت شخصیت و سه شركت جدید را به این فهرست اضافه كرد.
تشدید تحریم های ضدروسی توسط كشورهای غربی و متحدان آنها به شكلی زنجیره ای ادامه یافت، به طوری كه استرالیا نیز نوزدهم مارس 2014 به تحریم تجاری مسافرتی شخصیت ها و شركت های روسی پیوست و این رویكرد توسط كانادا به عنوان دیگر متحد آمریكا بیست و چهارم مارس 2014 دنبال شد.
نروژ نیز با وجود عدم عضویت در اتحادیه اروپا، دوازدهم اوت 2014 به تحریم های ضدروسی آمریكا و بروكسل پیوست و 'بورگه برنده' وزیر امور خارجه این كشور اسكاندیناوی اعلام كرد كشورش اعطای وام بلند و میان مدت به بانك های روسی و همچنین صادرات سلاح به این كشور را ممنوع می كند.
سوییس دیگر كشور اروپایی بود كه چهاردهم اوت سال گذشته میلادی تحریم های ضدروسی خود را به دلیل الحاق كریمه به خاك روسیه گسترش داد و اسامی 26 روس و اوكراینی طرفدار روسیه را در فهرست سیاه خود جای داد.
بدیهی است كه در این بین رویارویی میان مسكو و كی یف نیز با قوت تمام ادامه داشت و دولت اوكراین چهاردهم اوت 2014، قانونی را از تصویب مجلس گذراند كه به موجب آن 172 شخصیت و 65 شركت روس در روسیه و دیگر كشورها به دلیل حمایت از تروریسم در اوكراین تحریم شدند.
باراك اوباما رییس جمهوری آمریكا، 11سپتامبر 2014 اعلام كرد كه كشورش در اعمال تحریم های شدیدتر علیه روسیه در بخش های مالی، انرژی و دفاعی از اتحادیه اروپا حمایت می كند. به دنبال این اقدام، 'اسبربانك' به عنوان بزرگ ترین بانك روسیه و نیز شركت های بزرگ نفتی روسیه مانند روس نفت، گازپروم و گازپروم نفت از سوی واشنگتن تحریم شدند.
مذاكرات مقام های ارشد روس با همتایان اروپایی و آمریكایی برای كاستن از فشار تحریم ها از آغاز بحران اوكراین تاكنون نتیجه بخش نبوده و تغییر سال میلادی نیز تاثیری بر روند رو به تشدید تنش میان دو طرف نداشته است.
گسترش دامنه تحریم های ضدروسی در این مدت حتی یونان را كه به دلیل تشابه مذهبی از متحدان سنتی روسیه محسوب می شود، ناگزیر از پیروی از سیاست های تحریمی بروكسل كرد و 27 ژانویه 2015 دولت جدید یونان كه برای خروج از اتحادیه اروپا و لغو تحریم ها علیه مسكو آماده می شد، اعلام كرد كه از این اقدام صرف نظر می كند.
در نهایت می توان گفت كه دور جدید تنش در روابط فدراسیون روسیه با غرب كه از آن به عنوان 'جنگ سرد نوین' یاد می شود، به دلیل توان بازدارندگی نظامی بالای مسكو به جنگ اقتصادی و تحریمی تغییر شكل داده است و مناسبات دو طرف بر مدار تحریم پیش می رود كه در كوتاه مدت برون رفتی برای آن متصور نیست.
اروپام/518**1485** 1337
تهران- ایرنا- اقدام جدید اتحادیه اروپا در تشدید تحریم های ضدروسی پس از مذاكرات مینسك، نشان می دهد چرخ رویارویی دو طرف بر سر بحران اوكراین همچنان بر مدار تحریم می چرخد.
