بازار حراج تهران هنوز هم داغ است

به گزارش روز سه شنبه خبرنگار هنرهای تجسمی ایرنا، حراج آثار هنری مدرن و معاصر ایرانی كه به حراج تهران معروف است جمعه هشتم خرداد ماه در هتل آزادی تهران برگزار شد.

گران‌ترین اثر فروخته شده در این حراج تابلویی از سهراب سپهری بود كه با قیمت 2 میلیارد و 800 میلیون تومان ركورد زد. این حراج امسال واكنش رسانه‌های خارجی همچون فایننشیال تایمز و گاردین را هم برانگیخت. هنرمندان و كارشناسان ما نیز نظرات متفاوتی را درباره این حراج اظهار كرده‌اند كه برخی از آن‌ها جالب توجه است.

احمد وكیلی، هنرمند نقاش در گفت وگو با ایرنا با تشبیه حراج تهران به دو روی سكه، این حراج را از دو منظر مثبت و منفی مورد توجه قرار داد و گفت: این حراج از یك سو ارزش برخی از آثار هنری را برای ما روشن می‌سازد و قیمت این آثار كه در آن‌ها فرهنگ و هنر كشورمان مستتر است، افزایش پیدا می‌كند؛ از سوی دیگر، منجر به ایجاد بازاری كاذب می‌شود كه همه چیز را به هم می‌ریزد؛ اینكه در حراج تهران مبنا «هنر» است ما را متضرر می‌كند؛ به این معنا كه همه این گونه تصور می‌كنند هر اثری كه در آنجا به فروش برسد، حتماً ارزش هنری دارد؛ در حالی كه این گونه نیست.

وكیلی ادامه داد: در كشورهای پیشرفته ما شاهد آن هستیم كه «حراج» و «جریانات هنری» دو مقوله جدا از هم هستند؛ اما در كشور ما هنوز برای چنین فرهنگی بسترسازی نشده است.

برخی هنرمندان همچون ایرج اسكندری - نقاش و رئیس دانشكده هنرهای تجسمی دانشگاه هنر- بر این اعتقاد بودند كه بحث اقتصاد هنر به عنوان یك مقوله عام در حراج تهران مطرح است و اگر معادلات مربوط به مسائل اقتصادی در این حراج در نظر گرفته نشود، با شكست مواجه خواهیم شد.

وكیلی نیز با تأكید بر اینكه تخصصی در زمینه اقتصاد هنر ندارد، این اعتقاد را مرتبط دانست و به عنوان هنرمند نقاشی كه از بیرون به این حراج نگاه می‌كند، مهر تأیید بر آن گذاشت.

این هنرمند به علاوه درباره اینكه چرا برخی هنرمندان برای شركت در این حراج دعوت نشده بودند، معتقد بود: دعوت هنرمندان به این حراج، امری سلیقه‌ای است؛ چرا كه این حراج بیشتر جنبه تجاری دارد و در دنیای تجارت، برگزاركنندگان حراج، آزادی انتخاب دارند.

این در حالی بود كه ناصر آراسته، عضو افتخاری انجمن نقاشان ایران، از فقدان اطلاع‌رسانی درست برگزاركنندگان این حراج و انتخاب و دعوت هنرمندان اظهار نارضایتی كرد و به خبرنگار فرهنگی گفت: از آنجایی كه این حراج به طور شخصی برگزار شد، تنها از هنرمندان خاصی دعوت و به نفع عده‌ای خاص برگزار شد.

آراسته كه در سال 1349 در رشته نقاشی با درجه ممتاز از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و هم‌اكنون عضو هیئت علمی گروه نقاشی دانشگاه آزاد است، افزود: برای برگزاری چنین حراج مهمی اطلاع‌رسانی جامعی لازم است.

این هنرمند نقاش كه تاكنون آثارش در كشورهای بسیاری همچون فرانسه، اسپانیا، آمریكا، یونان، ایتالیا، لبنان، فلسطین، بنگلادش و انگلیس در معرض نمایش گذاشته شده است، عنوان كرد : این درست است كه هنرمندانی چون كمال‌الملك یا سهراب سپهری برای ما ارزشمند هستند؛ اما هنرمندانی كه در قید حیات هستند بیشتر به حمایت و فروش آثارشان نیاز دارند.

مجید ملانوروزی، مدیركل مركز هنرهای تجسمی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز از دیگر كسانی بود كه برای تهیه این گزارش به سراغ وی رفتیم؛ وی درباره ارزیابی خود از برگزاری چهارمین حراج تهران به خبرنگار فرهنگی اظهار كرد: حراج‌ها به عنوان بخشی از فروش آثار هنری در همه جای دنیا شناخته‌شده و ارزشمند هستند؛ چرا كه بسیاری از آثار هنری كه زمینه حضور و فروششان در نگارخانه‌ها فراهم نباشد، در حراج‌ها دیده می‌شوند.

ملانوروزی كه رئیس موزه هنرهای معاصر تهران نیز هست با انتقاد از حضور آثار هنرمندان جوان در حراج تهران، افزود: بهتر است آثار جوانان در نگارخانه‌ها به حراج گذاشته شود؛ چرا كه برخی قیمت‌های این آثار در كنار آثار هنرمندان پیشكسوت واقعی به نظر نمی‌رسد.

وی همچنین اظهار كرد: معمولاً در حراج‌های دنیا كارهای مهم به فروش می‌رسد؛ كارهایی كه شاید زمینه فروش آن‌ها در نگارخانه‌ها فراهم نباشد؛ امكان فروش آثار پیشگامانی چون حسین زنده‌رودی، كمال‌الملك و سهراب سپهری در نگارخانه‌ها با ارزش واقعی امكان‌پذیر نیست.

مدیركل مركز هنرهای تجسمی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره اینكه چرا متولیان این حراج برخی هنرمندان پیشكسوت را برای فروش آثارشان دعوت نكرده بودند، گفت: این حراج شخصی و متعلق به بخش خصوصی است؛ بخش خصوصی در انتخاب هنرمندان مختار است؛ در نتیجه برخی هنرمندانی كه به این حراج دعوت نشده‌اند از برگزاری آن ناراضی اند و از نحوه انتخاب و دعوت هنرمندان انتقاد می‌كنند.

وی افزود: از سویی حراج‌ها نگاهی اقتصادی به هنر دارند و یك جریان فعال فرهنگی محسوب نمی‌شوند؛ نباید این گونه تصور كرد كه حراج تهران جریانی فرهنگی است و هر هنرمندی كه اثرش در این حراج با قیمتی بالا به فروش رسیده به معنای آن است كه اثر وی ارزشمند‌تر از سایر هنرمندان بوده است؛ ارزیابی آثار از نظر هنری در موزه‌ها یا بی‌ینال‌ها برآورد می‌شود. حراج جایی است كه اقتصاد حرف اول را می‌زند.

ملانوروزی تصریح كرد: هنرمندانی هم هستند كه آثارشان در حراج شركت داده نشده است، اما ارزش هنری آثار آنان بیشتر از آثار برخی هنرمندانی است كه آثارشان در حراج شركت داده شده و فروخته شده‌اند.

وی توجه به آثار این دست از هنرمندان را وظیفه موزه‌ها و دولت دانست و معتقد بود كه باید در جریانات هنری آثار آنان را معرفی كنند.

مدیركل مركز هنرهای تجسمی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به اینكه آیا حراج تهران در دراز مدت به اقتصاد هنر ضربه وارد نخواهد كرد، گفت: به طور یقین این گونه خواهد بود؛ چرا كه حراج‌ها بنگاه‌های اقتصادی هستند و آثاری را به حراج می‌گذارند كه بتوانند آن‌ها را با قیمت بالاتری به فروش برسانند.

ملانوروزی همچنین افزود: ما از همه جریان‌هایی كه به ارائه آثار هنرهای تجسمی كمك كنند، حمایت می‌كنیم؛ حراج تهران یك جریان اقتصادی است كه به معرفی و فروش آثار برخی از هنرمندان كمك می‌كند؛ این حراج را در همین حد باید مورد نقد و بررسی قرار دهیم.

برگزاركنندگان حراج تهران بیشتر جنبه اقتصادی این حراج را در نظر گرفته‌اند؛ از سویی شاهد آن بوده‌ایم كه متولیان این حراج به بسیاری از هنرمندان پیشكسوت كم‌‌لطفی كرده و آنان را دعوت نكرده بودند؛ كه به گفته برخی كارشناسان نحوه انتخاب و دعوت هنرمندان نیز به خصوصی بودن حراج بازمی‌گردد؛ از طرف دیگر با وجود اینكه این حراج چهارمین مرحله خود را پشت سر گذاشته و در هر چهار مرحله موفق ظاهر شده است، اما این تضمینی برای موفقیت‌های بعدی آن در بلندمدت نخواهد بود؛ چرا كه در این حراج بخش كوچكی از فروش آثار به خالق آن‌ها داده می‌شود و بیشتر آن در اختیار گروهی قرار می‌گیرد كه حراج را در انحصار خود دارند و این مسئله اقتصاد هنر را دچار خدشه می‌كند؛ با وجود آنكه این حراج یك بنگاه اقتصادی است اما اینگونه به نظر می‌رسد در زمینه اقتصاد هنر آنطور كه باید منطقی برخورد نكرده و باید بیش از این به این موضوع توجه كند.

از : آذین آقاجانی

فراهنگ**9362**1601**