به گزارش ايرنا، در اين مراسم كه شب هاي سوم، چهاردهم و بيست و هفتم ماه مبارك رمضان برگزار مي شود، جوانان با ذوق و اهل شعر تركمن بعد از افطار دور هم جمع شده و
و به زبان تركمني به شعرخواني در وصف ماه مبارك رمضان و روزه داري مي پردازند.
يك پژوهشگر در فرهنگ عامه قوم تركمن خراسان شمالي مي گويد: در ادبيات تركمني شاعراني همچون مختومقلي فراغي اشعار زيادي در مورد فضليت ماه رمضان سروده اند.
ناصر رهنما مي افزايد: در اين شب ها جوانان با تعيين يك نفر به عنوان سرگروه، در حضور ديگر علاقه مندان و روزه داران مشتاق شعرهاي شاعران در خصوص ماه رمضان را قرائت كرده و به اين وسيله به تكريم ماه مهماني خدا مي پردازند.
وي گفت: جواناني كه در اين مراسم شركت داشته اند از سوي ديگر حضار هدايايي دريافت مي كنند كه در پايان سه شب برگزاري اين آيين، آنرا بين هم تقسيم كرده و يا آن را براي تدارك يك افطار و يا سحري دسته جمعي استفاده مي كنند.
وي افزود: عمده مضمون اشعار تركمني قرآئت شده در اين شبها تاكيد بر رعايت تقوا توسط روزه داران و ذكر ديگر فضايل ماه مبارك رمضان است.
وي اظهار كرد: در اين هم نشيني بيشتر اشعاري كه قرائت مي شود در قالب دوبيتي و رباعي است.
* جمع آوري كمك براي نيازمندان
اين پژوهشگر فرهنگ تركمن، كمك به نيازمندان را يكي از باشكوه‌ترين آيين ها نزد قوم تركمن هاي خراسان شمالي دانست كه بعد از پايان نماز انجام مي شود كه نمونه‌اي از احسان، نيكوكاري و كمك دسته جمعي مردم به نيازمندان هر محل است.
رهنما افزود: در اين آيين بعد از برپايي نماز تراويح در شبهاي ماه رمضان، مي خوانند مبارك ، تعدادي از نمازگزاران، كه اغلب جوان هستند، بطور دسته جمعي به‌طرف منازل ساكنان محل به راه مي‌افتند و يكي از آنان شعري مي‌خواند و بقيه به طور دسته جمعي در آخر هر بيت واژه 'الله' را بلند مي‌گويند.
وي گفت: اين افراد به مقابل هر خانه كه مي‌رسند، ايستاده و شعرخواني مي كنند كه اهالي خانه بيرون آمده و هداياي خود را كه اغلب مواد غذايي مثل آرد، برنج، نان، كشمش ، قند، گندم و يا وجه نقد است به اين جوانان هديه مي دهند.
وي افزود: افرادي كه كيسه‌هاي هدايا را در اختيار دارند، به مسجد محل رفته و هدايا را به امام جماعت و چند نفر از ريش سفيدان تحويل مي‌دهند تا آنها اين هدايا را بين نيازمندان تقسيم كنند.
* سحرخواني
اين محقق تركمن اظهار كرد: تا چند سال پيش آيين سحرخواني نيز در بين تركمن‌ها رواج بسياري داشت كه هر آبادي براي خود افرادي به عنوان سحرخوان داشت.
رهنما افزود: در اين آيين، سحرخوان محل هنگام سحر از خانه خود بيرون مي‌آمد و در محلات مختلف روستا، سحرخواني مي‌كرد و گاهي هم تعدادي ديگر از افراد محلي او را همراهي مي‌كردند و غزل آمدن سحر را مي‌خواندند و با صداي اين فرد كه اغلب خوش صدا هم بود، اهالي از خواب بيدار مي‌شدند.
* استهلال هلال شوال
يكي از تركمن هاي شهرستان راز و جرگلان خراسان شمالي در مورد آداب و سنن عيد فطر در ميان اين اهالي گفت: در بين تركمن هاي اهل سنت تلاش براي رؤيت هلال ماه از اهميت زيادي برخوردار است.
محمد درخشان افزود: به اين منظور حتي كهنسالان به پشت بام ها رفته و سعي در رؤيت هلال ماه مي كنند.
وي گفت: يكي از رسوم تركمن هاي خراسان شمالي پيش از رؤيت هلال ماه شوال و فرا رسيدن عيد فطر تكبير گفتن است.
وي افزود: با رؤيت هلال ماه شوال و اعلام عيد فطر تركمن هاي خراسان شمالي در ابتدا زكات فطريه خود را آماده كرده و آن گاه لباس هاي نو و پاكيزه خود را پوشيده و به ملاقات اقوام و برادران خود مي روند تا با يكديگر براي برپايي نماز عيد فطر به عيدگاه بروند.
وي گفت: پس از افطار، تركمن ها در دسته هاي چند نفري به سوي عيدگاه كه زميني صاف در طبيعت است مي روند تا در آنجا نماز بگذارند كه رفت و برگشت به عيدگاه نيز خود داراي آدابي است.
وي اظهار كرد: افطاري دادن در ماه مبارك رمضان نزد تركمن هاي اهل سنت خراسان شمالي يك افتخار بزرگ به شمار مي رود و به همين دليل در اين ماه هر كس با هر بضاعتي، سعي مي كند به اين آيين عمل كند.
وي افزود: از سويي در مساجد تركمن هاي اهل سنت همواره به روي افراد مستمند و تنگدست براي صرف افطاري باز است.
وي گفت: افطاري دادن نوعي سنت حسنه از حضرت رسول اكرم(ص) نزد اهل سنت محسوب مي شود و به همين دليل هر كس دوست دارد در اين سنت حسنه نقشي هرچند كوچك ايفا كند.
وي اظهار كرد: اداي فطريه در ميان اهل سنت رسم ديگري است كه در ماه مبارك رمضان و معمولا در چند روز آخر ماه رمضان، قبل از نماز عيد سعيد فطر انجام مي شود.
وي گفت: اداي فطريه اهميت خاصي در بين تركمن ها دارد، طبق اعلام نظر روحانيان تركمن براي هر فرد خانواده، مبلغي تعيين و به افراد نيازمند پرداخت مي شود و در فقه اهل سنت پرداخت فطريه واجب است.
وي اظهار كرد: شهروندان تركمن اهل سنت خراسان شمالي در روزهاي پاياني ماه مبارك رمضان پس از يك ماه عبادت و روزه داري با انجام آيين هاي ويژه اين ماه پر بركت، خريد لباس نو و تهيه انواع شيريني به استقبال عيد فطر مي روند.
وي افزود: با فرارسيدن روز عيد، مردان پير و جوان گروه گروه با در دست داشتن سجاده عازم عيدگاه هر شهر شده و با حضور در اجتماع روزه داران با گوش سپردن به مواعظ علما و بهره مندي از ارشادات ديني و مذهبي، نماز عيد فطر را بجا مي آورند.
* آشتي كنان
اين شهروند تركمن گفت: يكي از سنت هاي حسنه تركمن هاي خراسان شمالي در آستانه ماه مبارك رمضان، آيين آشتي كنان است.
وي افزود: در اين آيين ريش سفيدان هر محله و يا خانواده، افرادي را كه با هم كدورتي دارند، بدون اطلاع از همديگر براي صرف چاي به خانه اي دعوت مي كنند و آنها را با هم روبه رو كرده و آشتي مي دهند.
وي گفت: تركمن ها عقيده دارند كه ماه رمضان آنقدر عزيز و گرامي است كه كسي نبايد در حالي كه كدورتي از برادر و خواهر مومن خود در دل دارد، وارد آن شود.
امام جمعه اهل تسنن شهرستان مرزي راز و جرگلان مي گويد: ماه مبارك رمضان، ماه نزول قرآن، رحمت، بركت و از شريف ترين ماه هاي سال براي عموم اهل سنت است.
آخوند رحيم صمدي در گفت و گو با ايرنا اظهار كرد: مهم ترين وظيفه اهل سنت در اين ماه صدقه دادن به فقيران، احترام به سال خوردگان، مهرباني با يتيمان، عبادت و فرستادن صلوات است.
وي برگزاري كلاس هاي آموزشي قرائت و تلاوت قرآن توسط روحانيون اهل سنت را از ديگر آداب اهل سنت اين منطقه دانست و افزود: برگزاري كلاس هاي آموزش قرآن براي اقشار مختلف مردم از ديگر آدابي است كه در اين ماه انجام مي شود.
امام جمعه اهل سنت شهرستان راز و جرگلان گفت: نماز تراويح از ديگر آداب اهل تسنن است كه بعد از نماز عشا خوانده مي شوند و تركمنان علاقه مند در ماه مبارك رمضان همراه با اين نماز چندين مرتبه قرآن را ختم مي كنند.
در طول ماه مبارك رمضان، عمده مساجد تركمن ها پر از جمعيت شده و حال و هوايي ديگر دارد.
به گزارش خبرنگار ايرنا اگر در شب هاي ماه مبارك رمضان در مناطق تركمن نشين باشي و از گلدسته هاي مساجد صداي اذان را براي برپايي نماز عشا بشنوي، پير و جوان و حتي كودكان را خواهي ديد كه گروه گروه به سمت مساجد در حركتند.
در شب هاي ماه مبارك رمضان، جمعيت زيادي كه بيشتر آنها را جوانان، نوجوانان و حتي كودكان تشكيل مي دهند براي برپايي نماز عشا و نماز 'تراويح' كه پس از آن به جماعت اقامه مي شود، وارد مساجد مي شوند.
صمدي گفت: تراويح نمازي 20 ركعتي است كه در قالب 10 نماز دو ركعتي، پس از اقامه نماز عشاء به جماعت خوانده مي شود به اين شكل كه امام جماعت پس از خواندن حمد در هر ركعت، يك سوره از سوره هاي كوتاه قرآن مجيد را مي خواند.
اين روحاني اهل تسنن افزود: نماز تراويح در تمامي مساجد مناطق تركمن نشين برپاست اما در برخي از مساجد اصلي اهل سنت نيز 'نماز ختم' برپا مي شود.
وي افزود: در نماز ختم، امام جماعت كه معمولا حافظ قرآن است در هر ركعت از نمازهاي دو ركعتي، به جاي قرائت سوره هاي كوتاه پس از حمد، از نخستين سوره ابتداي قرآن آغاز مي كند و در هر ركعت بخشي از قرآن را مي خواند و در ركعت هاي بعدي ادامه آن را مي خواند و به اين ترتيب در طول يك هفته، قرآن را به جماعت و در قالب اين نماز، ختم مي كنند.
وي گفت: هر چند اين نمازهاي 20 ركعتي هر شب دو تا سه ساعت به طول مي انجامد، اما تركمن ها شركت در آن را مستحب دانسته و سعي مي كنند كه در آن شركت جسته و از ثواب آن بهره مند شوند.
وي افزود: اهالي تركمن در ماه مبارك رمضان به صورت دسته جمعي نيز در مساجد قرآن قرائت مي كنند و در اين ماه سه الي چهار مرتبه قرآن را ختم مي كنند.
وي اظهار كرد: در آيين ختم قرآن مجيد، تعدادي از قاريان و حافظان معروف تركمن با حضور ساير روزه داران در مدت زمان معيني در چند شب متوالي قرآن را ختم مي كنند.
آخوند صمدي گفت: هر بار ختم قرآن توسط تركمنان با مراسم ويژه اي مانند پخش ميوه و شيريني همراه است.
وي افزود: در روز عيد فطر نيز در خانه تركمن ها سفره اي پهن است و بر روي سفره ها نان هاي سنتي و شيريني و شكلات چيده مي شود.
وي گفت: روزه داران تركمن پس از برپايي نماز عيد فطر به صورت جماعت، براي ديد و بازديد به سراغ همسايگان و هم كيشان روزه دار خود مي روند.
وي در خصوص آيين شب قدر نيز گفت: تركمن ها شب قدر را، به عنوان شب نزول قرآن در شب 27 ماه رمضان برگزار مي كنند و افراد جوان و مسن، به طور دسته جمعي بعد از نماز عشاء و تراويح در يكي از خانه هاي محل جمع شده و راز و نياز مي كنند و قرآن مي خوانند تا هرچه بيشتر از ثواب اين ماه، خصوصا شب نزول قرآن فيض ببرند.
يكي از زنان تركمن ساكن در روستاي گركز از توابع بخش مرزي جرگلان نيز گفت: مردان و پسران براي خواندن نماز واجب و مستحبي و همچنين دعا و مناجات به مسجد محله مي روند اما بانوان به تنهايي و يا همراه دوستان و آشنايان در خانه به اداي واجبات مي پردازند.
صاحب جمال رحيمي افزود: زنان تركمن در ماه مبارك رمضان غذاهاي مخصوصي از جمله قايش تهيه مي كنند كه در آن خمير را برش داده و در آب جوش ريخته و بعد از پخته شدن وارد آبكش مي كنند و سپس سسي مخصوص كه مخلوطي از پياز، روغن، گوجه فرنگي، سيب زميني و ادويه مخصوص است بر روي اين خميرها مي ريزند و ميل مي كنند.
وي اظهار كرد: همچنين در اين ماه زنان تركمن آش رشته، انواع فتير و نان خانگي، كلوچه، شيريني تهيه مي كنند و بعد از صرف غذا و خوراكي به دعا و نيايش مي پردازند.
10 درصد از جمعيت 867 هزار نفري استان خراسان شمالي را تركمن هاي سني مذهب تشكيل مي دهند كه در شهرستان هاي بجنورد، راز و جرگلان و مانه و سملقان سكونت دارند.ك/4
3007/5132
بجنورد - ايرنا - آيين 'يا رمضان' از مراسم زيبا و جذاب تركمن هاي سني مذهب استان خراسان شمالي است كه به منظور تكريم ماه مبارك رمضان، در شب هاي اين ماه برگزار مي شود.
