پاییز 93 یك نقطه عطف تاریخی برای بیمارستانهای ایران به خصوص 540 بیمارستان دولتی بود، فاز سوم طرح تحول سلامت كلید خورد، كتاب ارزشهای نسبی خدمات سلامت اصلاح شد و مسوولان اعلام كردند كه تعرفه های پزشكی به طور متوسط 120 درصد افزایش یافته است و این یعنی خروج بیمارستانها از بحران، افزایش درآمد اختصاصی مراكز درمانی و بهبود كیفیت خدمات.
حالا اما نزدیك به یكسال از آن زمان می‌گذرد و بیمارستانها باز هم در فشارند، علت هم تاخیر بیمه‌ها در پرداخت مطالبات بیمارستانهاست كه به گفته مسوولان وزارت بهداشت حدود چهار هزار میلیارد تومان بدهی معوقه روی دستشان گذاشته و هزاران سند مالی بیمارستانی كه در دو سازمان بزرگ بیمه‌ای یعنی سازمان تامین اجتماعی و سازمان بیمه سلامت ایرانیان منتظر تامین بودجه است.
تعرفه‌های پزشكی و واقعی نبودن قیمت آن، از بحثهای قدیمی نظام سلامت ایران است، مشكلی كه به گفته كارشناسان این حوزه از حداقل 20 سال پیش ترجیع بند نشستهای كارشناسی، محفل‌های پزشكی و جلسات رسمی در دولت و مجلس است، پزشكان از واقعی نبودن تعرفه‌ها و پرداخت یارانه سلامت مردم از جیبشان سخن می‌گویند و بیمه‌ها از محدود بودن منابع و برنامه‌ریزی بر اساس اعتبارات واقعی.
پاییز 93 اما وزارت بهداشت در یك اقدام انقلابی تعرفه‌های پزشكی را اصلاح كرد و گر چه همان زمان و بعد از آن نیز بارها اعلام شد كه با وجود افزایش نسبی تعرفه خدمات،هنوز با قیمت تمام شده خدمات پزشكی فاصله داریم اما همین گام كه به گفته مسوولان وزارت بهداشت با تأخیر 10 ساله برداشته شد، امیدهای زیادی را برای جبران عقب ماندگی و حركت به سوی بهبود كیفیت خدمات درمانی در بیمارستانهای دولتی رقم زد.
** درمان دولتی ارزان شد
از حق هم نباید گذشت، اجرای طرح تحول سلامت با حمایت دولت و بودجه حدود 6800 میلیارد تومانی هدفمندی یارانه‌ها و مالیات بر ارزش افزوده توانست سهم مردم از هزینه های درمانی را در بیمارستانهای دولتی و هزینه های كمرشكن را كم كند و به گفته حسن هاشمی، وزیر بهداشت، سهم پرداختی مردم (فرانشیز) در بیمارستانهای دولتی از 37 درصد به شش درصد برای شهری ها و سه درصد برای روستایی ها كاهش یافت و این یك تغییر محسوس بود.
اما همه ماجرا به این جا ختم نشد، از همان ابتدا معلوم بود كه اشكالاتی هم وجود دارد، مهمترین اشكال شاید در این بود كه افزایش متوسط 120 درصدی رقم تعرفه‌ها كه در افزایش درآمد اختصاصی بیمارستانها نمود پیدا می‌كند و باید از صندوق بیمه‌ها پرداخت شود با افزایش حدود 13 درصدی اعتبار بیمه‌ها در سال 94 نمی‌خواند و این مساله‌ای بود كه اكنون آثار آن در تاخیر پرداخت بیمه‌ها و بدهكاری بیمارستانها خودنمایی می‌كند و بیمارستانها را آزار می‌دهد.
احمدرضا سروش، رییس بیماستان شریعتی تهران می‌گوید: حساب و كتاب بیمارستانهای دولتی بیشتر با دو بیمه پایه تامین اجتماعی و بیمه خدمات سلامت ایرانیان است و اكنون با تاخیر شش تا هشت ماهه در پرداخت اسناد بیمارستانها در این دو سازمان مواجه هستیم و به عنوان مثال بیمارستان شریعتی اكنون 30 میلیارد تومان طلب معوقه از این دو بیمه دارد كه از زمستان سال گذشته پرداخت نشده است.
** توقعات مردم بالا رفته است
وی می افزاید: بعد از اجرای طرح تحول سلامت توقعات مردم از بیمارستانهای دولتی افزایش یافته است و تلاش شده كیفیت و كمیت خدمات هم افزایش یابد و بیمارستانهای دولتی پاسخگوی مردم باشند، اكنون بیمارستانهای دولتی به تعهدات خود عمل می كنند و تلاش شده این مشكل روی خدمات تاثیر نگذارد اما تاخیر بیمه ها در پرداخت مطالبات، زنجیره ارائه خدمت را معیوب می‌كند و اكنون مهمترین تاثیر این مشكل دیركرد و تاخیر در پرداخت كارانه و مطالبات پرسنلی خودنمایی می‌كند.
**بیمارستانهای شرمنده
رییس بیمارستان شریعتی اضافه می‌كند: بیماران به بیمارستان مراجعه می‌كنند، خدمت می‌گیرند و با سهم (فرانشیز) سه یا شش درصدی مرخص می‌شوند و مشكلات را احساس نمی‌كنند اما بیمارستان می‌ماند و بدهی‌هایی كه به شركتهای طرف قرارداد دارد، به خصوص شركتهای تجهیزات پزشكی و دارویی كه اكنون شرمنده آنها هستیم.
سروش می گوید: شركتهای تجهیزات پزشكی هستند كه دستگاههای 400 میلیون تومانی را بدون اینكه هزینه آن را دریافت كنند در بیمارستان نصب و راه‌اندازی كرده‌اند اما هنوز هم با وجود بدهی، اعتماد می كنند و خدمات خود را به بیمارستان قطع نمی‌كنند زیرا می‌دانند كه اینجا با جان مردم سر و كار داریم و هر گونه اختلالی در خدمت رسانی می تواند به مرگ یك بیمار منتهی شود.
وی می‌افزاید: بیمه‌ها هم البته مشكلاتی دارند و می‌گویند نقدینگی آنها پایین است و طلب‌های خود را از دولت دریافت نكرده‌اند و نیازمند حمایت بیشتر دولت هستند.همه می دانیم كه كشور در شرایط خاص تحریم و قیمت پایین نفت است و اكثر دستگاهها مشكل دارند.
«مسوولان دو وزارتخانه بهداشت و رفاه نیز در سطح كلان برای رفع این مشكل جلسه مستمر دارند، به همین علت صبر می‌كنیم تا بیمه‌ها بتوانند مشكلات مالی و اعتباری خود را در آرامش حل كنند اما نمی‌شود بیشتر از این وقت را تلف كرد، چون جان و سلامت مردم شوخی بردار نیست.»
سروش در پاسخ به این پرسش ایرنا كه آیا این مشكلات باعث نشده، پزشكان بیماران را به بخش خصوصی سوق دهند می گوید: نه چنین اتفاقی نمی‌‌افتد مگر اینكه خود بیمار بخواهد.
مراد هاشم زهی، عضو كمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز می‌گوید: مشكلات تأخیر بیمه‌ها در پرداخت مطالبات بیمارستانها و مراكز درمانی یك مشكل قدیمی است كه از دیرباز وجود داشته است، در سال 93 به علت حمایت دولت و مجلس از نظام سلامت تا حدی این مشكلات كاهش پیدا كرد و حتی در مواردی شاهد تسویه حساب تمام مطالبات قبلی و صفر شدن بدهی‌ها بودیم.
وی می افزاید: این مشكل در گذشته گاهی آن قدر شدت می‌یافت كه برخی بیمارستانها یا داروخانه ها زمزمه نپذیرفتن دفترچه بیمه را سر می‌دادند كه در دولت یازدهم با حمایت دولت و مجلس از بخش سلامت تا حد زیادی این مشكلات رفع شد.
هاشم زهی ادامه می دهد: اكنون اما از گوشه كنار صحبتهایی از بروز مجدد این مشكل به گوش می‌رسد اما هنوز گزارش رسمی از طرف مسوولان دولتی به مجلس ارانه نشده است. راه حل فعلی این است كه دولت از بیمه‌ها حمایت كند و اجازه ندهد سایه این مشكلات بر خدمات مناسبی كه مردم از بیمارستانهای دولتی دریافت می‌كنند، سنگینی كند.
وی می‌گوید: وزارت بهداشت برای ارائه خدمات مناسب به مردم در بیمارستانها باید درآمد اختصاصی خود را از محل ارائه خدمت دریافت كند تا بتواند مطالبات پرسنل خود را به موقع پرداخت كند و پزشكان، پرستاران و كادر بیمارستانی نیز با تمام انرژی به مردم خدمت رسانی كنند.
وی می افزاید: مشكل نقدینگی بیمه‌های سلامت در اكثر كشورهای دنیا حتی آمریكا نیز وجود دارد ولی كشورهای موفقی هستند كه با تقویت صنعت بیمه و واقعی كردن درآمدهای بیمه‌ها از یك طرف و حذف رابطه مالی بین پزشك و بیمار از طرف دیگر توانسته‌اند این مشكل را مدیریت كنند و در كشور ایران نیز مسوولان باید از تجارب جهانی استفاده كنند.
مسعود پزشكیان، عضو دیگر كمیسیون بهداشت و درمان مجلس و وزیر اسبق بهداشت، ریشه این مشكلات را در افزایش ناگهانی تعرفه‌های خدمات پزشكی بدون در نظر گرفتن اعتبارات آن در صندوق بیمه‌ها می داند و معتقد است، ناهماهنگی بین افزایش تعرفه ها و افزایش اعتبارات بیمه‌ها، سازمانهای بیمه‌گر را دچار مشكلات اساسی كرده به طوری كه مجبور شده‌اند، 350 میلیارد تومان از بانكها قرض بگیرند تا بتوانند تعهدات خود را اجرا كنند.
** هشت ماه تاخیر، 3700 میلیارد بدهی
ایرج حریرچی، قائم مقام وزیر بهداشت و معاون كل این وزارتخانه نیز به خبرنگار ایرنا می گوید: بیمه‌ها از حدود هشت ماه پیش مطالبات اكثر بیمارستانها و مراكز درمانی را پرداخت نكرده‌اند و اكنون وزارت بهداشت سه هزار و 766 میلیارد تومان از سازمانهای بیمه‌گر مطالبات معوقه پرداخت نشده دارد كه مهمترین اثر آن دیركرد پرداخت كارانه و اضافه كار كاركنان بیمارستانهاست كه نارضایی آنها را به همراه داشته است.
وی اضافه می‌كند: شرایط بیمارستانهای دولتی نگران كننده است و اكنون به وضعیت قبل از اجرای طرح تحول سلامت در سال 92 بازگشته‌ایم در حالی كه مطابق قانون بیمه‌ها باید 60 درصد اسناد مالی بیمارستانها را به صورت علی الحساب حتی قبل از بررسی آن پرداخت كنند و 40 درصد بقیه را تا حداكثر دو ماه تسویه كنند.
حریرچی می‌گوید: البته وضعیت بدهی بیمه‌ها به بیمارستانها، بیمارستان به بیمارستان و بیمه به بیمه فرق می‌كند اما به طور كلی از حدود دی سال 93 این بدهی‌ها وجود دارد و در برخی مراكز 32 درصد اسناد دی و در برخی دیگر تا 70 درصد اسناد دی 93 پرداخت شده و در سازمان بیمه دیگر ممكن است این ارقام بین 12 درصد تا 79 درصد باشد و به طور كلی بیمه‌ها بین 6 تا 8 ماه به بیمارستانها بدهكار هستند.
سخنگوی وزارت بهداشت ادامه می‌دهد: 58 تا 68 درصد هزینه‌های بیمارستانی، پرداختهای پرسنلی است و اكنون تاخیر بیمه‌ها باعث شده كارانه پزشكان، پرستاران و كاركنان بیمارستانی هشت ماه به تعویق بیفتد و بخش مهمی از اضافه كار آنان نیز پرداخت نشده بماند. وزارت بهداشت فقط توانسته است با كمكهای دولتی اصل حقوق كاركنان بیمارستانها را در این مدت پرداخت كند.
وی اضافه می‌كند: حدود 83 درصد درآمد اختصاصی بیمارستانها از محل بیمه‌ها تامین می شود و تاخیر بیمه‌ها مستقیم روی پرداختی پرسنل تاثیر منفی می‌گذارد.
سید حسن هاشمی، وزیر بهداشت هم در این مورد به خبرنگار ایرنا می‌گوید: اصلاح تعرفه های پزشكی توانست تا حدی بیمارستانهای بزرگ را از خطر بحران ورشكستگی نجات دهد اما سرمایه گذاری در این بخش هنوز اقتصادی و سودآور نیست و به همین علت بسیاری از بیمارستانها به خصوص بیمارستانهای كوچك هنوز در مرز ورشكستگی قرار دارند.
افشین شاعری
اجتمام(5)**3063 ** 1418
تهران-ایرنا- تعرفه های پزشكی كه افزایش یافت، بارقه‌های امید به وضوح در چشم مسوولان بیمارستان ها دیده می‌شد، حالا اما با گذشت یكسال، بیمارستانها در شرایط احتضار روزگار سختی را سپری می‌كنند، بدهی چهارهزار میلیارد تومانی بیمه‌ها، كمر آنها را شكسته و آنها را به مرز ورشكستگی كشانده است.
