به گزارش روز یكشنبه خبرنگار موسیقی ایرنا، بخش بزرگی از آسیای مركزی، افغانستان، پاكستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و تركیه متاثر از موسیقی ایرانی است و هر كدام به سهم خود تاثیراتی در شكل گیری این موسیقی داشته‌اند.
با وجود آن كه در اواسط دهه هفتاد و با اوج گیری موسیقی پاپ و به تبع آن ورود بی شمار خوانندگانی كه غالبا با تقلید از صدای خوانندگان پیش از انقلاب تلاش داشتند به موقعیت های مناسبی دست یابند، اما شاكله فرهنگی جامعه همچنان قدردان و تمجید كننده موسیقی اصیل ایرانی بود و پایداری این موسیقی نشان از عمق نفوذش در میان اقشار مختلف داشت و دارد.
ایران از لحاظ موسیقي قدمت تاریخي و درخور توجهي دارد و طبق نظریه‌هاي برخي مورخان مشرق‌زمین، قدمت موسیقي ایراني را در زمان هخامنشي برآورد كرده‌اند و یكي از خط و زبان‌هاي هفتگانه آن دوران كه عامه مردم آن را بلد بوده‌اند، احتمالا موسیقي بوده و آوازهایي از قبیل سوگ سیاوش را با آن خط و زبان مي‌خواندند.
موسیقی سنتی امروز ایران، كه باقی مانده مقامات دوازده گانه قدیم است، قـبلا مفـصل تر بوده و امروز جزیی از آن در دسترس است.
طبق روش طبقه بندی جدید در آواز و مقامات، كه از حدود یكصد سال پـیش برقرار شده، آواز و موسیقی سنتی ایران را در دوازده مجموعه قرار داده‌اند. از دوازده مجموعه تقسیم بندی شده، هفت مجموعه كه وسعت و استقلال بیشتری داشته‌اند، دستگاه نامیده شده و پـنج مجموعه دیگر را كه مستقل نبوده و از دستگاه های مزبور منشعب شده‌اند، آواز نامیده‌اند.
اما در این میان آواز ایرانی سال هاست با نام محمدرضا شجریان پیوند خورده است. تقریبا از سال 1357 مردم ایران، این هنر را با نام او می شناسند و در واقع شجریان، نماد و سمبل موسیقی آوازی است.
آنچه امروزه به عنوان موسیقی اصیل ایرانی می شناسیم نوعی از هنر است كه پشتوانه تاریخی عظیمی را به دنبال خود دارد و هنرمندان بزرگی چون محمد رضا شجریان، شهرام ناظری و زنده یاد محمدرضا لطفی استاد برجسته تار ایران ، ره توشه ارزشمند این دانش تاریخی هستند.
نوای موسیقی اصیل ایرانی بیش از هر چیز نوایی آرام بخش، ملكوتی و گوش نواز است كه با لطافت عجین شده است لطافتی كه در نغمه خوانندگانی چون شجریان آیینه وار تبلور دارد.
تلاش های استاد شجریان برای زنده نگاه داشتن آواز ایرانی و كوشش های وی برای تربیت مشتاقان جوان این موسیقی را نباید از نظر دور داشت.
** شجریان آواز ایران را متحول كرد
عضو هیات مدیره كانون خوانندگان سنتی خانه موسیقی می گوید: جایگاه ویژه در موسیقی و آواز ایرانی را هر كسی نمی تواند كسب كند زیرا شرایطی دارد كه از عهده هر كسی بر نمی آید.
مظفر شفیعی ادامه داد: استاد شجریان هنرمندی است كه به دلیل علاقه، سرشت و نهادی كه داشته در باب موسیقی توانسته به مرور این جایگاه را برای خود كسب كند و این اتفاق در مدت كوتاه به دست نیامده است.
وی اضافه كرد: جایگاه كنونی استاد شجریان حاصل تلاش چندین ساله و آموختن و كسب تجربه و دانش در محضر استادان مختلف و تمرین های مستمر است.
این مدرس موسیقی و آواز یادآورشد: استاد شجریان از بدو ورود به تهران و در نیمه دوم دهه 40 به مرور با استادان مختلف كار كرده و شاگردان بسیاری داشته كه تمامی این موارد باعث شده این هنرمند جایگاهی در عرصه موسیقی و به لحاظ هنری، اخلاقی و رفتاری برای خود باز كند.
شفیعی در خصوص تاثیر صدای استاد شجریان در آواز ایرانی نیز اظهار كرد: آواز از قبل بوده و نیمه دوم دهه 40 استادان ارزشمندی همچون قوامی و بنان فعالیت داشته و از طرفداران بسیاری برخوردار بودند اما در كنار این استادان، افرادی چون استاد شجریان نیز كار می كردند كه علاقه مندان خاص خود را داشتند.
وی با بیان اینكه علاقه به صدای یك خواننده صرفا سلیقه ای نیست بلكه تكنیك و روش آن فرد نیز تاثیرگذار است، گفت: استاد شجریان توانست آواز ایران را متحول كند.
عضو هیات مدیره كانون خوانندگان سنتی خانه موسیقی ادامه داد: استاد شجریان در ادامه فعالیت های خود از نیمه دوم سال 50 به بعد با برنامه های بسیار نیز جایگاه آواز ایران را برای جوانان تثبیت كرد.
شفیعی خاطرنشان كرد: اكنون ضروری است تا استاد در مورد آموزش و تدوین ردیف ها فرصتی اختصاص داده و به آموزش شاگردان خود بپردازند و برای ردیف های موسیقی و آوازی كه اكنون به صورت پراكنده است دوره های آموزش برگزار كنند.
وی با اشاره به اینكه استاد شجریان برنامه هایی در این رابطه در نظر داشته كه فرصت اجرا پیدا نكرده است، افزود: در هر صورت جایگاه آوازی شجریان بسیار سطح بالا بود و دور از دسترس است كه كسی بتواند به این سطح برسد.
این مدرس موسیقی و آواز اظهار كرد: انتقال تجربه استاد به شاگردانش بخشی از طریق شنیداری و آثاری است به این معنا كه وی آثار خود را ارایه كرده اند و شاگردان از طریق گوش كردن می توانستند سبك ایشان را فرا بگیرند.
شفیعی ادامه داد: استاد شجریان از اواخر سال های 57 و 56 آواز را شروع كرد و به واسطه رادیو و كلاس های خصوصی آموزش هایی ارایه كرد.
وی یادآورشد: علاقه مندان به صدا و سبك آوازی استاد بیشتر از طریق شنیداری می توانند تا حدودی با سبك وی آشنا شوند و البته برای تبحر و كسب تجربه بیشتر باید به دنبال كسب شخصیت آوازی مستقل برای خود باشند.
عضو هیات مدیره كانون خوانندگان سنتی خانه موسیقی با بیان اینكه استاد شجریان خود نیز شخصا برنامه هایی برای آموزش به شاگردان دارد، اظهار داشت: تاكنون استاد برنامه مدون آموزشی نداشته اما شاگردانی كه در كلاس وی حاضر می شدند با ضبط آنچه كه استاد آموزش می داد تمرین می كردند البته این در شرایطی بود كه استفاده از ضبط باعث تنبلی ذهن می شد و هنرجو در برابر استاد نباید از ضبط استفاده می كرد.
** استاد شجریان برای آموزش هیچ‌گاه هزینه‌ای دریافت نمی‌كند
یكی از شاگردان استاد شجریان نیز به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: برای حضور در كلاس های استاد حتی یك ریال هم پرداخت نكرد‌ه‌ام و این نگاه انسانی شجریان برای آموزش آواز ایرانی به جوانان علاقه مند ستودنی است.
وحید تاج اظهار داشت: من افتخار این را داشته‌ام كه به عنوان شاگرد در كنار استاد شجریان به آموزش بپردازم و معتقدم آموزش آواز به جوانان علاقه مند به موسیقی، خدمت بزرگی است كه استاد شجریان همواره به آن اهتمام داشته است.
این خواننده موسیقی ایرانی افزود: شجریان تقریبا تمامی زوایای آواز ایرانی را به ما آموزش می داد و هر آنچه در چنته داشته در كارگاه‌های آموزش خود برای علاقه مندان ارایه می‌كند.
وی همچنین درباره تاثیر صدای استاد شجریان بر موسیقی ایرانی گفت: استاد شجریان بدون شك تاثیرات فراوانی در موسیقی ایرانی و خوانندگان آن داشته است اما مهمترین تاثیری كه صدای استاد در این 50 سال فعالیت هنری داشته آشنا كردن مردم و جوانان با موسیقی ایرانی بویژه آوازی است.
شاگرد استاد شجریان یادآورشد: شجریان از خوانندگانی است كه موسیقی آوازی، كه اصیل‌ترین موسیقی ایرانی است را به خوبی و عالی به گوش مردم ایران و جهان رسانده و در این زمینه یكی از بهترین‌ها به شمار می رود.
تاج فراگیر كردن فرم، ساز و آواز نرا یكی از تكنیك‌های شجریان دانست و گفت كه وی در این زمینه اجرا‌های بسیار تاثیرگذار و پرمخاطبی داشته است.
وی تاكید كرد: شجریان از معدود خوانندگانی است كه در تمام دوران فعالیت هنری خود به فرم ساز و آواز وفادار مانده است و اكنون نیز اگر اجازه فعالیت داشته باشد بدون شك با همان برنامه‌های ساز و آوازی علاقه مندان زیادی را برای شنیدن اجرا به سالن‌ها خواهد كشاند.
خواننده آلبوم روزگار رنگ آمیز از دیگر تاثیرات استاد شجریان در هنر ایرانی را آشنا كردن مردم با شعر بزرگان ادب ایران عنوان كرد و گفت: آواز استاد شجریان علاوه بر طنین زیبایی كه دارد شوندگان خود را با اشعار حافظ، سعدی مولانا آشنا می كند.
وی افزود: بسیار از مردم ما دیوان شاعران بزرگ خود را در منزل دارند اما بدون اقرار این دیوان‌ها بیشتر درگوشه خانه خاك می خورد و اگر علاقمندان ادبیات ما و شعر كهن اشعار مولانا و حافظ و سعدی رابیشتر با صدای شجریان در حافظه خود دارند.
فراهنگ ** 1883** 9246** 1601**
تهران - ایرنا - موسیقی سنتی ایرانی شامل دستگاه‌ها، نغمه‌ها و آوازها از هزاران سال پیش از میلاد مسیح تا امروز در میان مردم ایران جریان داشته و اكنون دلنشین‌تر و قابل‌فهم تر در دسترس است.
