آلزايمر را مهار كنيم

اين گزارش كه در شماره روز دوشنبه سي ام شهريور 1394 خورشيدي به قلم بيتا مهدوي ‏‏انتشار يافت، مي خوانيم: بيماري آلزايمر يك نوع اختلال عملكرد مغزي است كه به تدريج توانايي‌هاي ذهني بيمار را از ميان مي‌برد و بارزترين تظاهر زوال عقل هم اختلال حافظه‌ است كه معمولاً به تدريج ايجاد مي‌شود و پيشرفت مي‌كند.‏
كارشناسان پيش بيني مي‌كنند كه بيش از 9.9 ميليون نفر درسال به آلزايمر مبتلا مي‌شوند و به عبارت ديگر هر 3.2 ثانيه يك نفر درجهان به بيماران مبتلا به آلزايمر مي‌پيوندند.‏
آنان همچنين مي‌گويند، روند ابتلا به بيماري آلزايمر در حال افزايش است و براساس بررسي‌هاي قريب به 46.8 ميليون نفر در جهان با آلزايمر زندگي مي‌كنند كه اين رقم هر20 سال تقريباً 2برابرمي شود، به طوري كه درسال2030ميلادي به 74.7 ميليون نفر و درسال2050 ميلادي به 131.5 ميليون نفر بالغ خواهد شد كه 13 درصد بيشتر ازبيش بيني انجمن جهاني آلزايمر در سال 2009ميلادي است. ‏
**شيوع آلزايمردر جهان ‏
بر اساس گزارش سال 2015 ميلادي انجمن جهاني آلزايمر، درحال حاضرحدود 900 ميليون نفر با عمر بالاي 60 سال در جهان زندگي مي‌كنند كه پيش بيني مي‌شود بين سال‌هاي 2015 تا 2050ميلادي شمار افراد سالمند درجهان رشد خواهد داشت كه كشورهاي ثروتمند، با درآمد متوسط بالا، با درآمد متوسط پايين و كشورهاي با درآمد كم، را شامل مي‌شود ضمن آن كه افزايش اميد به زندگي موجب افزايش شيوع بيماري‌هاي مزمن مانند آلزايمر مي‌شود. ‏
در ادامه اين گزارش آمده است به موجب آخرين آمار پراكندگي منطقه‌اي ابتلاء به بيماري آلزايمر، هم اكنون حدود 4.9ميليون نفر از مبتلايان به آلزايمر در آسيا،2.5 ميليون نفر در اروپا، 1.7 ميليون نفر در قاره آمريكا و 0.08 نفر ميليون نفر در آفريقا زندگي مي‌كنند كه در مقايسه با برآوردهايي سال2012ميلادي اين ارقام افزايش نسبي شيوع‌ بيماري را در مناطق ياد شده نشان مي‌دهد، درحالي‌كه در اروپا از شيوع بيماري‌‌هاي كاسته شده است.
براساس طبقه بندي بانك جهاني، 58درصد افراد مبتلا به آلزايمر در كشورهاي با درآمد‌هاي كم ومتوسط زندگي مي‌كنند و پيش بيني مي شود كه اين آمار تا سال 2030 ميلادي به 63 درصدو تا سال 2050ميلادي به 68درصد برسد. ‏
براي محاسبه هزينه‌هاي اجتماعي- اقتصادي آلزايمر و دمانس در گزارش سال 2015ميلادي از همان رويكرد گزارش جهاني سال 2010 استفاده شده است. به اين معنا كه براي هر كشور هزينه يك فرد مبتلا محاسبه و بر تعداد افرادي كه تخمين زده مي‌شود در آن كشور با آلزايمر يا «دمانس» زندگي مي‌كنند؛ ضرب و هزينه هر نفر به 3 بخش تقسيم مي‌شود، هزينه‌هاي مستقيم پزشكي، هزينه‌هاي مستقيم مراقبت‌هاي اجتماعي (هزينه‌هاي مراقبت‌‌ حرفه‌اي، خانه‌هاي سالمندي و مراكز مراقبتي) و هزينه‌هاي مراقبت‌هاي غير‌حرفه‌اي.
در سال 2015ميلادي هزينه‌هاي جهاني دمانس از 604 ميليارد دلار به 818 ميليارد دلار رسيده و به عبارت ديگر، 35.4 درصد افزايش داشته است.‏
**افزايش آمار آلزايمر
معصومه صالحي ـ رئيس انجمن آلزايمر ايران در مصاحبه با گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: ‏شيوع بيماري آلزايمر به اندازه‌اي شده است كه در سطح دنيا هر 3 ثانيه و در ايران در هر 7 دقيقه يك نفر به اين بيماري مبتلا مي شود. ‏
وي با بيان اين مطلب به فراموشي كه بر اثر ابتلا به بيماري‌هاي ديگر در فرد رخ مي‌دهد، «دمانس» گفته مي‌شود، مي‌افزايد: معمولاً 60 درصد افرادي كه دمانس (فراموشي) دارند، به بيماري آلزايمر (زوال عقل) مبتلا مي‌شوند، و دمانس‌هاي ناشي از بيماري‌هايي همچون ديابت، افسردگي و بيماري‌هاي عفوني با درمان بيماري‌هاي زمينه، قابل بهبود و برگشت به حالت عادي است.
رئيس انجمن آلزايمر با اشاره به اين مطلب كه آمار ابتلا به بيماري آلزايمر متأسفانه در كشور رو به افزايش است، ياد‌آوري مي‌كند: از آنجا كه سالمندي در ايران رو به افزايش است، ريسك فاكتورهايي كه باعث بيماري آلزايمر مي‌شوند نيز به‌صورت تصاعدي افزايش پيدا مي‌كنند، بنابراين، بايد از حالا به فكر آينده بود، چرا كه فردا براي برنامه‌ريزي ‏مداواي بيماران مبتلا به آلزايمر، دير است.‏
**ضرورت رعايت رژيم غذايي
خانم صالحي در مورد علت به ‌وجود آمدن بيماري آلزايمر مي‌گويد: بالا رفتن سن يكي از عوامل اصلي ابتلا به اين بيماري است و ‍‍وراثت هم تا قبل از 65 سالگي در ابتلا به آلزايمر موثر است. ولي مهم‌ترين مسايلي كه مي‌تواند اين ريسك فاكتور‌ها را تشديد كند، عبارتند از روش زندگي، كه بايد آن را تغيير دهند و سعي كنند بيشتر از مواد غذايي گياهي، سبزيجات،ميوه، غلات و گوشت سفيد استفاده كنند و از مصرف غذاهاي آماده، نوشابه‌هاي گازدار و روغن‌هاي اشباع بپرهيزند و نيز روزي حداقل 20 دقيقه پياده‌روي كنند، چون زماني كه جسممان قوي شود، مغز مان هم قوي مي‌شود. ‏
صالحي مي‌افزايد: در حال حاضربيشتر پيش بيني‌هاي آينده درباره شيوع «دمانس» حاكي از آن است كه تغييري درروند سن و يا جنسيت مبتلايان به اين بيماري ، ايجاد نخواهد شد و فقط جمعيت سالمندي است كه موجب اين افزايش مي‌شود. ‏
وي با بيان اين مطلب كه نبايد انتظار داشت روند بيماري «دمانس» در تمامي نقاط جهان حتي در يك كشور يكنواخت باشد، ياد آوري مي‌كند: روند تغييرات در ميزان ابتلاء به بيماري‌هاي قلبي - عروقي، چاقي، قند و سرطان اين تجربه را به دست داده است كه بهبود بهداشت عمومي، دسترسي به خدمات بهداشتي، تقويت نظام‌هاي بهداشتي و خدماتي با هدف غربالگري بيماري‌ها و درمان و كنترل آن‌ها مي‌تواند موجب تغييرات قابل ملاحظه‌اي در روند ابتلاء به بيماري‌هاي مزمن شود. ‏
رئيس انجمن آلزايمردرمورد توصيه‌هاي انجمن جهاني آلزايمر مي گويد: اين توصيه و پيشنهاداها عبارتند از اين كه كاهش علائم خطر دمانس با اهداف و شاخص‌هاي مشخص بايد در اولويت برنامه‌هاي سازمان بهداشت جهاني قرار گيرد؛ افزايش سرمايه گذاري در تحقيقات «دمانس» با در نظر گرفتن هزينه‌هاي اجتماعي آن و اين كه سرمايه گذاري بايد به‌طور مساوي در بخش‌هاي درمان، پيشگيري، مراقبت و بهبود اعمال شود.
تحقيقات اپيدميولوژي درآسياي مركزي، اروپاي شرقي، آمريكاي جنوبي، آفريقاي شرقي و جنوب صحراي آفريقا بسيار پراكنده بوده است و از اين رو انجمن جهاني آلزايمر از تمامي كشورها مي‌خواهد راهكارهاي سازمان بهداشت جهاني و اقدامات بين‌المللي براي مبارزه با «دمانس» را اجرا كنند.‏
وي مي‌افزايد: يكي از مهم‌ترين راه‌هاي پيشگيري از ابتلا به بيماري آلزايمر، به چالــش كشــيدن مغز از طــريق ياد گيري زبان‌هاي جديد،حل جدول و حفظ كردن شعراست و همچنين بايد از ضربه به سر پيشگيري شود، چون ضربه‌اي كه در دوران كودكي منجر به بيهوشي كوتاه مدت شده باشد، ممكن است در سالمندي به آلزايمر بيانجامد. از اين رو بوكسورها و كساني كه در كودكي ضربه مغزي شده‌اند، بيشتر در معرض خطر ابتلا به آلزايمر قرار دارند. ‏
**افزايش سن و آلزايمر ‏
دكتر علي ناظري ـ روانپزشك و استاديار دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي در مورد بيماري آلزايمر مي‌گويد: ‎آلزايمر يكي از انواع بيماري هاي شناختي در انسان است كه در آن، كاركرد مغز از حالت طبيعي و هنجار به صورت غيرعادي در مي‌آيد و فرد دچار اختلال در حافظه و شناسايي افراد و همينطور انجام ندادن كارها و اختلال در توانايي‌ها و مهارت‌هاي قبلي، مشكل در به ياد آوردن دانش‌هاي از قبل آموزش داده شده و مشكلاتي به دليل بالا رفتن سن بويژه بعد از 65 سالگي به علت وجود يك زمينه ارثي و تكلمي مي‌شود.
آلزايمر عموماً ژنتيكي بروز مي‌كند، به اين معني كه برخي از سلول‌هاي مغز در نقاط خاصي به تدريج دچار اضمحلال و نابودي و مغز كوچكتر مي‌شود و در نتيجه كاركرد آن نقاط از ميان مي‌رود و يا دچار اختلال مي‌شود. ‏
بيماري آلزايمر بعد از يك ضربه شديد مغزي مي‌تواند همين مشكلات را ايجاد كند، مثلاً تومور ويا بيماري هاي ديگري مغز را درگير كند، همچنين بيماراني كه سكته مغزي مي‌كنند، چون قسمت‌هايي از مغزشان از ميان مي‌رود، دچار حالت فراموشي مي‌شوند.‏
اين روانپزشك در مورد علت ابتلا به بيماري آلزايمر مي‌افزايد: مطالعات گسترده‌اي از سال‌ها قبل در اين مورد انجام شده است و ميزان آگاهي‌ها در مورد اين بيماري روز به روز پيشرفت مي‌كند و اين، اتفاقي است كه براثر كهولت سن در سلول‌هاي مغز ايجاد مي‌شود در واقع يكسري از ژن‌ها كه در مغز وجود دارند، بعد از دهه 60 و 70 زندگي تخريب مي‌شوند.‏
**مراحل بيماري آلزايمر ‏
دكتر ناظري با بيان اين مطلب كه آلزايمر6 تا 7 مرحله دارد، مي‌افزايد: آلزايمر از حالت‌هاي خفيف شروع مي‌شود و به حالت‌هاي شديد مي‌رسد.در مرحله اول ممكن است با بيماراني مواجه باشيم كه در حافظه كوتاه مدتشان، مشكلاتي پيدا شده است، به طوري كه نمي‌دانند وسايل‌شان را كجا گذاشته‌اند يا ديشب چه غذايي خورده‌اند و شماره تلفن‌ها را نمي‌توانند به ياد بياورند‎. ‎
بعد حافظه به تدريج بيشتر درگير مي‌شود و بيمار ممكن است راه خانه‌اش را گم كند، اشخاصي را كه مي‌بيند نشناسد و به‌درستي نتواند محاسبات رياضي را انجام دهد. در مراحل ديگر شخص دچار حالت‌هاي هذياني و پارانوئيدي مي‌شود و بدبيني و سوءظن بيمارگونه پيدا مي‌كند، ممكن است صداهايي را بشنود و حالت‌هاي روحي متغيري مانند خنده و گريه داشته باشد. ‎
در مرحله بعد كه بيماري شديدتر مي‌شود، فرد ديگر قادر به انجام كارهاي شخصي خود نيست و به عنوان مثال نمي‌تواند استحمام كند و به طور كلي كنترل خود را از دست مي‌دهد، جمله بندي برايش سخت مي‌شود و ممكن است نتواند منظورش را با كلمات بيان كند.
اين بيماران در بيشتر مواقع سكوت مي‌كنند، كلافه هستند، زياد راه مي‌روند، كارهاي تكراري انجام مي‌دهند و جمله‌هايي را مدام تكرار مي‌كنند و زير لب و يا با صداي بلند با ديگران حرف مي‌زنند. ‎بيماران ممكن است پرخاشگر شوند، آداب اجتماعي كه سابق براين انجام مي‌دادند، انجام ندهند.
ادب و احترام را رعايت نكنند و مشكل ارتباط با جنس مخالف را هم دارند. اين كارها ممكن است از بيماري سربزند كه مهار گسيخته است و در نهايت اين بيماران زمينگير مي‌شوند و تمامي اين علامت‌ها با ضعف جسمي گسترده كه ناشي از زمينگير شدن است، همراه مي‌شود. اين مرحله از مراحل انتهايي بيماري است و نمي‌توان انتظار داشت كه بيمار مدت زمان بيشتري زنده بماند، ولي به طور كلي آنان از 5 تا 15 سال زندگي مي‌كنند و طول عمرشان از شروع بيماري به بعد به شدت وضعيت بيماري و سرعت آن، بستگي دارد.
**پيشگيري از آلزايمر ‏
‎اين استاديار دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي در مورد پيشگيري از ابتلا به آلزايمر مي‌گويد: در نشانه‌هاي اوليه آلزايمر معمولاً سرعت عمل و چابكي حافظه فرد تحت تأثير قرار مي‌گيـــرد كه ممكن است افراد براثر كهولت سن، آن را ‏‎ ‎طبيعي بدانند و راحت از كنارش بگذرند، در حالي كه به نظر مي‌رسد، بايد به اين بيماري و علايم آن جدي‌تر نگاه كرد، اين افراد نيازمند درمان‌هاي اوليه هستند و درصورتي كه فردي را مشاهده كنيم كه خود او و نزديكانش به بيماري آلزايمر مبتلا بوده اند، حافظه شان دچار لغزش‌هايي است و سن‌شان از 50 سال گذشته است، مبتلا به ديابت هستند (زيرا بيماري ديابت هم مي‌تواند عامل آلزايمر باشد) آنان بايد سالي يك بار زير نظر روانپزشك معاينه شوند و آزمايش‌هايي را كه براي حافظه سنجي است، انجــــام دهند زيرا نتايج آن به پيش بيني آينده بيمار مبتلا به آلزايمر كمك مي‌كند.
‎يكي ديگر از بيماري‌هاي روانپزشكي كه بايد آن را جدي بگيريم، افسردگي است. اين بيماري اگر به خوبي درمان نشود، به راحتي مي‌تواند افراد مستعد را در سنين سالمندي به آلزايمر مبتلا كند‎. ‎افراد سالمند در كنار تغذيه مناسبي كه بايد با توجه به سن‌شان داشته باشند، ضروري است از ورزش‌هاي مناسب تقويت قواي ذهني به صورت مطالعه مستمر، پيگيري اخبار و حل جدول استفاده كنند. توصيه ما به كساني كه بيماران آلزايمري دارند، اين است كه بيش از هرچيز آموزش خود و آنان را جدي بگيرند.
وي ياد آوري مي‌كند: در كشور ما خوشبختانه پيشرفت‌هاي قابل ملاحظه‌اي در مورد درمان آلزايمر انجام شده است و كتاب‌ها، انجمن ها و مؤسسه‌هايي وجود دارند كه هم به بيماران آموزش مي‌دهند و هم به آنان كمك مي‌كنند تا بهبود يابنـــد. اين خانواده‌ها از نيروهاي كمكي خارج از محيط بايد آموزش‌هاي لازم را ببينند كه چگونه از بيماران‌شان مراقبــت كنند و احياناً خانواده نيز بهره ببرند، چـــون در غير اين صـــورت، بيماران متضرر مي‌شوند.
**راهكار‌هايي براي پيشگيري از ابتلا به آلزايمر‏
پزشكان براي پيشگيري از ابتلا به بيماري آلزايمر، پيشنهاد مي‌كنند: ‏
‏- معاشرت كنيد. داشتن روابط اجتماعي با دوستان و اعضاي خانواده، اقدامي بسيار موثر براي حفاظت مغز از خطر زوال عقلي است.
- ويتامين مصرف كنيد. افرادي كه در برنامه غذايي خود از ويتامين‌هاي E و‏ Cاستفاده مي‌كنند، كمتر به اين بيماري مبتلا مي‌شوند.
- ورزش كنيد. متناسب نگه داشتن بدن اقدام مهمي براي پيشگيري از ابتلا به بيماري است. ورزش به طور منظم مي‌تواند خطر ابتلا به آلزايمر را تا 50 درصد كاهش دهد. ورزش‌هاي منظم، تغذيه سالم و كنترل فشار خون فقط براي قلب مفيد نيست، بلكه مغز را نيز سالم نگه ‌مي‌دارد.
- داشتن رژيم غذايي سالم. رژيم غذايي سرشار از سبزي‌ها و همچنين ماهي، بهترين راهكار براي كاهش احتمال بروز زوال عقل و آلزايمر است.
- با نظر پزشك دارو مصرف كنيد: مصرف منظم داروهاي مسكن مانند آسپرين، خطر ابتلا به آلزايمر را در مبتلايان به آرتريت كاهش مي‌دهد. البته اين روشي موثر براي كاهش خطر بروز آلزايمر در همه افراد نيست. اين داروها مي‌توانند عوارض جانبي خطرناكي مانند مشكلات كليوي و كبدي و نيز بروز زخم‌هاي معده را در پي داشته باشند. ولي در برخي افراد به عنوان توصيه مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد.
- سيگار نكشيد. محققان مي‌گويند افراد سيگاري بيشتر از ديگران احتمال دارد كه دچار اختلال زوال عقل يا آلزايمر شوند. كساني كه ژن زمينه‌ساز اين بيماري را ندارند، با سيگار كشيدن مي‌توانند تا 70 درصد احتمال ابتلاي خود را افزايش دهند.
- ترك مواد مخدر. خودداري از مصرف مواد مخدر يك توصيه براي تمامي دوران و مراحل زندگي است. اما مواد مخدر مثل قرص‌هاي اكستازي مي‌توانند آسيب‌هاي طولاني مدتي بر روي مغز بر جاي بگذارند و مشكلاتي براي يادگيري و حافظه به وجود آورند و حتي باعث اختلال مشاعر و زوال عقل در آينده شوند.
- مصرف مواد غذايي مفيد. مصرف سيب و زردچوبه را مدنظر قرار دهيد، زيرا اين 2 ماده غذايي دشمنان آلزايمر هستند. خوردن روزي 2 ليوان آب سيب يا 3 عدد سيب بسيار به شما كمك مي‌كند. از طرف ديگر زردچوبه‌ در درمان‌ و پيشگيري‌ از بيماري‌ آلزايمر موثر است‌. محققان‌ دريافته‌اند زردچوبه،‌‌‌ ‌ پروتئيني‌ را كه موجب ايجاد بيماري آلزايمر مي‌شود، در مغز تجزيه‌‌ مي‌كند و از رسوب‌‌ آن كه سبب تخريب‌ بافت‌ مغز مي‌‌شود، پيشگيري به عمل مي‌آورد.‏
*منبع: روزنامه اطلاعات
**گروه اطلاع رساني**2059**9131