یک نفر در هر ۳ ثانیه در جهان به آلزایمر مبتلا می‌شود

«آلزایمر»، نوعی بیماری علاج‌ ناپذیر است که برای اولین بار در سال ۱۹۰۶ میلادی توسط یک روانپزشک آلمانی به نام «آلویز آلزایمر»، به جهان معرفی شد. هر چند که آلزایمر در دوران جوانی و دهه ۴۰ زندگی افراد جامعه نیز به عنوان «آلزایمر زودرس» مشاهده می شود ولی عمدتا در افراد بالای ۶۵ سال آلزایمر اتفاق می‌افتد.

روند روزافزون جمعیت سالمندی و متعاقب آن بیماری‌های مرتبط با افزایش سن از جمله دمانس و آلزایمر موجب توجه ویژه جامعه جهانی به این بیماری و نام گذاری ۳۰ شهریور ماه مصادف با ۲۱ سپتامبر به عنوان روز جهانی «آلزایمر » شده است. سازمان‌ها و انجمن‌های مربوطه در این روز با برگزاری همایش‌ها و انتشار اطلاعات گوناگون، هدف "افزایش آگاهی عمومی درباره آلزایمر و توجه به مشکلات مبتلایان به آن" را پیگیری می کنند.

به گفته دکتر ژاله زندیه متخصص طب سالمندی، وجود حداقل دو مورد از پنج علامت مربوط به کاهش عملکردهای شناختی و رفتاری، به تشخیص بیماری منجر می شود.

وی افزود: علائم این بیماری که حافظه، افکار، مهارت‌های کلامی و قضاوت، درک مطلب و به طور کلی عملکرد شناختی بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهند، در ابتدا خفیف بوده است اما به تدریج وضعیت را بدتر کرده و در طول زمان، علائم شدت بیشتری پیدا می‌کنند.

زندیه درباره علائم بیماری توضیح داد: وجود حداقل دو مورد از پنج علامت مربوط به کاهش عملکردهای شناختی و رفتاری افراد، سبب تشخیص ابتلای فرد به آلزایمر می شود.

وی گفت: «کاهش توانایی در به خاطر آوردن اطلاعات جدید» که می‌تواند باعث بروز مسائلی همچون "سوالات یا مکالمات تکراری، فراموش‌کردن مناسبت‌ها یا قرار ملاقات‌ها، گم‌شدن در خیابان‌های شبیه به هم یا گم‌ کردن وسایل شخصی"، از علائم مهم این بیماری است.

زندیه افزود: «نقص در استدلال کردن، قضاوت صحیح و انجام کارهای پیچیده، اختلال در بینایی که به دلیل مشکلات چشم نباشد، عدم توانایی در استفاده از وسایل ساده مثلا لباس پوشیدن، اختلال در صحبت کردن، اختلال در خواندن و نوشتن، تغییر در شخصیت و رفتار، تغییرات اخلاقی خارج از شخصیت، مثل آشفتگی، کناره­‌گیری اجتماعی، عدم علاقه و انگیزه یا ابتکار عمل» از دیگر علائم بیماری آلزایمر است.

چه عواملی خطر آلزایمر را افزایش می‌دهند

به گفته وی، «افزایش سن، سابقه خانوادگی ابتلا به دمانس، سیگار و مصرف نوشیدنی‌های الکلی، تصلب شرایین و سابقه ابتلا به بیماری های عروقی، فشار خون، دیابت، افزایش سطح کلسترول بد خون لیپوپروتئین کم‌چگال (LDL)، بالا بودن سطح هوموسیستئین خون (نوعی اسید آمینه) و افسردگی» عواملی هستند که خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می دهند اما بسیاری از آنها قابل پیشگیری هستند.

دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، به نقل از زندیه آورده است: بیماری آلزایمر را قابل پیشگیری یا حداقل، کاهش ریسک ابتلا را ممکن می داند و می گوید: هر چند که با ورود به سن ۳۰ سالگی، مغز به آهستگی مسیر یک منحنی نزولی را در پیش می گیرد، اما می توان با روش هایی از تغییرات مربوط به افزایش سن پیشگیری کرد.

زندیه، «نگه داشتن ذهن فعال با پازل کلمات، بازی حافظه، مطالعه و حل جدول، ورزش و فعالیت بدنی، تغییر شیوه زندگی و life style سالم که می تواند شامل نکشیدن سیگار، مصرف مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان و اسیدهای چرب امگا ۳ (شامل ماهی و غذاهای دریایی، آجیل، میوه و سبزیجات، غلات کامل و مصرف ویتامین D )، درمان مناسب بیماری های زمینه ای از جمله "کنترل قند، فشار خون و چربی خون "، پیشگیری از تروما و آسیب به سر در فعالیت های روزمره از جمله رانندگی و آسیبهای ورزشی»، را در پیشگیری از دمانس و کاهش ریسک بیماری موثر می داند.

وی افزود: «کاهش استرس های زندگی، درمان افسردگی و داشتن خواب کافی و منظم در دوران کهولت، صحبت کردن با اطرافیان، برقراری ارتباط با دیگران و شرکت در فعالیت های اجتماعی» می توانند تاثیر قابل توجهی در سلامت ذهن و همینطور عملکرد مغز داشته باشند.

این متخصص طب سالمندی همچنین با اشاره به اینکه تاکنون هیچ داروی اختصاصی برای درمان بیماری آلزایمر کشف نشده است، می گوید: اما برخی از مداخلات درمانی و داروها می‌توانند در کاهش علائم بیماری تاثیر داشته و به بهبود کیفیت زندگی این افراد کمک کنند.

خانواده‌ها چگونه می‌توانند به سالمندان مبتلا آلزایمر کمک کنند؟

زندیه در مورد کمک خانواده ها به افراد مبتلا به آلزایمر می گوید: خانواده ها در برخورد با فرد مبتلا به آلزایمر می توانند با یادآوری زمان و مکان برای او، درمان بیماری های جسمی، کاهش استرس و افزایش آرامش، به بیمار کمک کنند.

وی می افزاید: مکان های شلوغ و ناآشنا، ضمن آنکه موجب به هم ریختگی فرد مبتلا به آلزایمر می شود، خواب بیمار را دچار اختلال کرده و از خواب کافی که برای اینگونه بیماران ضروری است، جلوگیری می کند.

زندیه گفت: جابه جا کردن وسایل، فرد مبتلا به آلزایمر را گیج می کند، اگر بیمار در انجام امور بهداشتی حتی رفتن به دستشویی و حمام کوتاهی می کند، با توضیح تمام مراحل انجام این امور، به کاهش اضطراب بیمار کمک کنند و در صورت بیقراری بیمار، یک‌ گفتگوی‌ صمیمانه‌ مختصر و در عین‌ حال‌ دوستانه و قوی می‌تواند سالمند آشفته‌ را آرام‌ کند.

وی افزود: قدم زدن با سالمند، دوری از بحث و مجادله و منحرف‌ کردن ذهن‌ بیمار از مساله ای که باعث آشفتگی او شده، می تواند در آرامش بیمار موثر باشد.

این متخصص طب سالمندی، ضمن آنکه چیدمان محل زندگی سالمندان را براساس شرایط و مشکلات آنان ضروری می داند، در مورد سالمندان مبتلا به آلزایمر نیز تاکید بر وجود وسایلی دارد که بیمار را به هنگام راه رفتن در خانه، دچار آسیب بدنی نکند و خانواده ها را به استفاده از  امکاناتی که در افزایش آرامش و امنیت بیمار در منزل موثر است، توصیه می کند.

زندیه همچنین با اشاره به اینکه مراقبت از فرد مبتلا به دمانس و آلزایمر کار خسته کننده و طاقت فرسایی است، تاکید می کند: شرایط این بیماران، ممکن است مراقبین را با چالش های جدی، افسردگی یا احساس گناه مواجه کند که کمک گرفتن از تجربیات و مشاوره پزشک متخصص طب سالمندان یا پرستاران آموزش دیده، می تواند به راهنمایی و بهبود شرایط منجر شود، ضمن آنکه می توان در مواقعی، برای ارائه خدمات به سالمندان، از دوستان، افراد نزدیک و داوطلبان کمک گرفت تا به این وسیله، بار مراقبت بر دوش مراقبین کاهش یافته و در حفظ سلامتی آنان موثر باشد.