این آب انبار قدیمی اكنون به موزه مردم شناسی تبدیل شده و علاوه بر حرف های ماندگار در معماری و سازه خود ، محیطی زیبا و امن شده كه چگونگی زندگی مردم این دیار را از طریق نمایش ابزار و آثار زیستی به جای مانده فرا روی بینندگان قرار داده است.
این بنا توسط میرزا حسین بلور تفرشی وزیر ناصرالدین شاه قاجار با هدف تامین آب شرب محل تاسیس شده و چون كارایی خود در تامین آب را در زمان حاضر از دست داده، با تغییر كاربری، از سوی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ، پس از مرمت به صورت موزه پذیرای عموم است.
آب انبار بلور تفرش در سال 1378 به شماره 2336 در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده و دارای ویژگی های معماری دوران قاجار است.
بیشتر مصالح به كار رفته در ساخت این بنا خاك، خشت، گچ، آهك، چوب، آجر و سنگ است اما نحوه ساخت و كاربری آن به گونه ای است كه نشان از ذوق و قریحه و نبوغ مردم این دیار دارد.
ورودی تالار این آب انبار قدیمی دارای 24 پله است كه بعد از عبور از آن ها، وارد تالار اصلی می شود و در این محوطه آثار و اشیاء قدیمی و در قسمت دیگری از آن وسایل امرار معاش، كشاورزی و دامداری زمان های گذشته به نمایش در آمده است و بخش دیگری نیز غرفه عرضه محصولات فرهنگی از جمله كتاب های نویسندگان تفرش و سوغات این شهرستان است.
دستگاه گردشی با پنج دهانه با فاصله معین نسبت به هم در سمت شرق و غرب مخزن این آب انبار قدیمی كه رابطه بین ساقه با دیگر فضای مخزن به منظور هدایت و تقسیم برودت هوا و تهویه را ایجاد می كرده از جلوه های معماری آن است.
استحكام گنبدهای بیست گانه سنگی، كلاف كشی ستون ها و جرزها به وسیله تیرهای چوبی، ساخت قسمت های راه پله، پاشویه و پله های بیست و یك گانه همراه با دیوار طرفین و نیز سقف كه همه از سنگ ساخته شده از مشخصات بارز آب انبار بلور است.
سردر، راه پله و پاشیر آب انبار در ضلع شمال شرقی بنا تعبیه شده و در حد وسط هر یك از اضلاع غرب و شرق، بادگیری نصب شده كه كاركرد آن جلوگیری از ورود حیوانات و افراد متفرقه به محوطه آب انبار بودهاست.
سه سمت بام آب انبار بلور تفرش با دیوار خشتی و گلی بنا شده است.
12 ستون، 18 جرز و 20 گنبد سامانه هوشمندانه گردش هوا و اسكلت فضای اصلی مخزن آب انبار را تشكیل می دهند كه تمام جرزها و ستون های آب انبار با تیرهای چوبی به یك دیگر كلاف كشی شده اند.
در این بنا یك راه پله برای تشخیص میزان آب و نیز در مواقع ضروری به منظور لایروبی و انتقال تفاله و رسوبات به بیرون از محوطه ساخته شده است.
حضور در فضای این آب انبار از آن جهت اهمیت دارد كه تفكر كارساز و همراستا با نیازهای روز را به زبان معماری مردمان این دیار حكایت می كند و دارای نكات ارزشمندی است كه توجه به داشته های فرهنگی و بومی را در مقوله مدیریت بحران آب و تكیه بر ظرفیت های این حوزه گوشزد می كند.
تفرش با دو هزار و 792 كیلومتر مربع وسعت یكی از شهرستانهای دوازده گانه استان مركزی است.
روستاهای سرآبادان و خانك، منطقه كوی باران، آب معدنی گراو، غار علی خورند، سد كشه، پارك حكیم نظامی، چاه آب افشان، مسجد ششناو، تكیه زاغرم، خانه عباسقلی خان میرپنج و امامزادگان اسماعیل، شاهواری و ابوالعلی از جاذبه های شهرستان تفرش است.
تفرش به مهد مشاهیر ایران شهرت دارد و برای نمونه پروفسور حسابی پدر علم فیزیك، دكتر پارسا پدر علم گیاه شناسی، توران میرهادی نخستین دندانپزشك ایران، شیخ طبرسی دانشمند بزرگ ایرانی، نكیسا استاد آواز و موسیقی ایرانی، ابوالقاسم سحاب پدر علم جغرافیا و دهها نفر دیگر در این خطه پرورش یافته اند.ك/4
7114/6012/6013
اراك -ایرنا- آب انبار بلور تفرش رد پاهایی از نحوه زیست مردمان این دیار و مدیریت آب در گذشته را درخود جای داده است.
