سكته مغزی (استروك) دومین عامل مرگ ومیر در جهان بشمار می آید، از این رو 29 اكتبر (هفتم آبان ماه) روز جهانی پیشگیری از سكته مغزی نامگذاری شده تا بهانه ای برای توجه بیشتر به این بیماری باشد.
بیشتر مردم به دلیل نا آگاهی و بی اطلاعی از سكته مغزی جان خود را از دست می دهند، در حالی كه توجه به علایم سكته و تشخیص به موقع باعث می شود كه بیمار از آن جان سالم به در ببرد و پس از مدت كوتاهی به طور كامل بهبود یابد، به همین دلیل در ایران نیز كمپینی با عنوان 'صدای سكته مغزی را بشنویم' به راه افتاده كه هدف آن آشنا كردن مردم با نشانه های این بیماری است.
به گفته وزیر بهداشت، سكته مغزی از مهمترین دلایل مرگ و میر و همچنین معلولیت در كشورمان بوده و متاسفانه سن بروز این عارضه در ایران پایین‌تر از كشورهای دیگر است.
براساس پژوهش های انجام شده در ایران هم اكنون افراد 10 سال زودتر به سكته مغزی دچار می شوند كه این زنگ خطری برای دست اندركاران حوزه سلامت است و می تواند بار مالی سنگینی در سیستم درمانی و بهداشتی كشور ایجاد كند.
هرچند آمار دقیقی از تعداد وقوع سكته مغزی در ایران وجود ندارد، اما به گفته رییس انجمن مغز و اعصاب ایران، سالانه 150 تا 160 هزار نفر در كشور به سكته مغزی دچار می شوند كه حدود 20 هزار نفر از این افراد جان خود را از دست می دهند.
به گفته 'حسین پاكدامن'، علاوه بر خطر مرگ به علت سكته مغزی، بروز عوارض ناتوان كننده از قبیل اختلالات تعادلی، فلج اندام‌ها، اختلالات گفتاری و ذهنی به دنبال این بیماری، آن را در رده مهمترین بیماری‌ها قرار داده است.
حدود 15 درصد افرادی كه دچار سكته می شوند، فوت می كنند و تقریبا 85 درصد بقیه از مرگ نجات می یابند، اما 70 درصد این افراد از كار محروم شده، 20 درصد در فعالیت های اولیه زندگی مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن، استحمام دچار مشكل می شوند و 30 درصد هم بدون كمك دیگران قادر به راه رفتن نیستند.
*** سكته مغزی چیست
اگر خونرسانی به قسمتی از مغز مختل و متوقف شود٬ این قسمت از مغز دیگر نمی‌تواند عملكرد طبیعی خود را داشته باشد كه به این وضعیت اصطلاحا سكته مغزی می گویند. سكته مغزی به دو نوع 'ایسكمیك' یا گرفتگی و انسداد عروق مغزی و سكته های خونریزی دهنده بر اثر پارگی عروق مغزی تقسیم می شود. به طور معمول 80 درصد از سكته های مغزی از نوع ایسكمیك و بر اثر گرفتگی و انسداد عروق مغزی رخ می دهند.
*** فاكتورهای خطر ساز در بروز سكته مغزی
دانشیار بیماری های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشكی ایران در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: سكته مغزی در تمام سنین ممكن است اتفاق بیفتد اما احتمال بروز آن در افراد رده سنی 60 تا 80 سال كه عروق شكننده تر و رسوب بیشتر است یا افرادی كه مبتلا به بیماری های قلبی هستند و یا دریچه مصنوعی یا معیوب دارند، بیشتر بروز می كند.
دكتر 'مهدی مقدسی' ادامه داد: فشار خون بالا، دیابت كنترل نشده، چربی بالا، چاقی، كم تحركی، استفاده از سیگار و قلیان، هوای آلوده، رژیم غذایی نامناسب، فشارهای روانی و استرس و ژنتیك از جمله فاكتورهای خطر ساز و زمینه ساز بروز سكته مغزی هستند.
وی با اشاره به این كه هر عاملی كه سبب غلظت خون شود مستعد كننده بروز سكته مغزی است، گفت: غلظت خون تهرانی ها 2 شماره بالاتر از استان های دیگر است كه این نشان دهنده تاثیر نوع اقلیم و آلودگی هوا در غلظت خون است.
دانشیار بیماری های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشكی ایران تاكید كرد: یكی از عوامل بروز سكته مغزی خوردن غذاهای چرب است كه سبب آماده سازی رگ ها برای انسداد (آترواسكلروز) می شود.
*** عوامل مخصوص در وقوع سكته مغزی در زنان
'سازمان جهانی سكته مغزی' به دلیل اینكه زنان بیشتر در معرض خطر سكته مغزی هستند، شعار 2015 برای روز جهانی پیشگیری از سكته مغزی را 'من زن هستم' انتخاب كرده است.
این سازمان در پیامی آورده است كه زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض سكته مغزی قرار دارند و زوال عملكرد شناختی آنها و افسردگی پس از سكته در بین این جنس شیوع بیشتری دارد.
رییس بخش مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اكرم (ص) با اشاره به اینكه برخی عوامل بروز سكته در بین زنان و مردان مشترك است، گفت: برخی از عوامل بروز سكته، مخصوص زنان است.
وی تصریح كرد: یكی از عواملی كه به شدت در وقوع سكته مغزی موثر است، هورمون های زنانه است. زنانی كه قرص های ضدبارداری به هر علت مصرف می كنند به شدت مستعد نوع خاصی از سكته مغزی هستند. این خطر در كنار فاكتورهای خطرزای سكته مغزی همچون فشار خون بالا، كلسترول بالا، دیابت و استعمال سیگار بیشتر هم می شود.
مقدسی ادامه داد: افزایش وزن نیز كه به ویژه در زنان می تواند شایع ترباشد، از عواملی است كه می تواند فرد را مستعد بروز سكته مغزی كند.
وی با اشاره به این كه بعضی از افراد به طور ژنتیك استعداد خاصی برای سكته مغزی دارند، گفت: افرادی هستند كه بعضی از مواد در بدن آنها كم یا زیاد است و اختلالات انعقادی پیدا می كنند. این افراد در سنین مختلف به خصوص در جوانی ممكن است دچار سكته مغزی شوند كه می توان این افراد را با آزمایش شناسایی كرد.
رییس بخش مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اكرم (ص) با اشاره به برخی صدمات گردن در ماساژها گفت: عروق اصلی گردن نباید ماساژ داده شود چرا كه با دستكاری این عروق (شاهرگ) ممكن است لخته خون تشكیل شود كه این مساله باید در آموزش ها مورد توجه قرار گیرد.
وی در رابطه با ارتباط سردردهای میگرنی و پارازیت با سكته مغزی گفت: در بعضی افراد كه مبتلا به نوعی از میگرن كه به آن میگرن عارضه دار گفته می شود ممكن است شیوع سكته مغزی بیشتر باشد. در باره پارزیت نیز مطالعه ثابت شده و مدون وجود ندارد.
*** زمان طلایی مراجعه به مراكز درمانی را از دست ندهید
دانشیار بیماری های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشكی ایران با اشاره به زمان طلایی مراجعه به مراكز درمانی افزود: برای افرادی كه دچار سكته مغزی شده اند، زمان مشخصی وجود دارد هرچه زمان ارجاع بیماران به مراكز درمانی سریع تر باشد علاوه بر حفظ جان بیمار، از عوارض پس از سكته نیز كاسته می شود.
رییس بخش مغز و اعصاب بیمارستان حضرت رسول اكرم (ص) ادامه داد: زمان طلایی برای افرادی كه دچار سكته مغزی می شوند 3 ساعت است؛ اگر بیماران هر چه زودتر به ویژه در یك ساعت اول به مراكز درمانی هدایت و آمپول مخصوص (حل كننده لخته خون ) برای آنها تزریق شود آینده بهتری از نظر معلولیت در انتظار آنها است. البته در بعضی مواقع تا چهار ساعت و نیم هم می توان از بعضی معلولیت ها جلوگیری كرد.
دكتر مقدسی با اشاره به این كه در تهران، بیمارستان‌هایی مانند شهدای تجریش، امام خمینی (ره)، دكتر شریعتی، سینا و به ویژه حضرت رسول اكرم (ص) قادر به ارائه خدمات اختصاصی به افراد دچار سكته‌های مغزی هستند، تاكید كرد: در بیمارستان حضرت رسول یك پزشك فوق تخصص اورژانس در كنار متخصصان مغز و اعصاب حضور دارند كه این خود غنیمتی برای این بیماران است.
*** پیشگیری بهتر از درمان است
سكته مغزی در راس بیماری هایی است كه باعث از كار افتادگی افراد می شود و با توجه به شیوع بالای آن به نظر می رسد از مشكلات عمده جوامع در آینده نزدیك است از این رو آموزش در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است.
دكتر مقدسی با بیان این كه نكته مهم آموزش دادن به مردم برای جلوگیری از دچار شدن به سكته مغزی است گفت: باید تلاش كنیم كه سكته مغزی یا اتفاق نیفتد یا كاهش یابد كه بالطبع هزینه های روانی، اقتصادی، اجتماعی كمتری نیز به مردم وارد می شود.
وی افزود: باید به مردم آموزش داده شود كه با تغییر روش زندگی و عادات غذایی، تغذیه مناسب، ورزش ، كنترل بیماری هایی مانند پرفشاری خون، دیابت، چربی خون بالا، مصرف نكردن دخانیات و جلوگیری از چاقی و اضافه وزن می‌توان از بروز سكته مغزی پیشگیری كرد.
***ضرورت ایجاد مراكز جامع درمان مبتلایان به سكته مغزی
دكتر مقدسی با بیان اینكه زمانی كه سكته اتفاق می افتد و فرد دچار معلولیت می شود ایجاد مراكز اختصاصی درمان سكته، الزامی و حیاتی است، گفت: متاسفانه مركز جامعی به طور مشخص در كشور برای بیمارانی كه پس از وقوع سكته دچار معلولیت شده اند با هدف بازتوانی وجود ندارد و از این نظر ضعف داریم .
وی ادامه داد: افرادی كه بعد از سكته مغزی دچار معلولیت در گفتار و اندام حركتی می شوند، نیاز به گفتار درمانی، رفتار درمانی و فیزیكال تراپی دارند تا خانواده این بیماران بتواند آنها را در منزل نگهداری كنند.
**علمی **1440**2017
تهران- ایرنا- اختلال در گفتار، فلج ناگهانی دست و یا صورت سه علامت اصلی بروز سكته مغزی است، بنابراین به محض مشاهده این نشانه ها زمان طلایی را از دست ندهید چرا كه ممكن است سكته مغزی در راه باشد.
