اين گزارش كه در شماره چهارشنبه 27 آبان 1394 هجري خورشيدي به قلم بيتا مهدوي انتشار يافت، مي افزايد: به گفته كارشناسان، هم اكنون در جهان حدود 400 ميليون نفر به ديابت مبتلا هستند، كه پيش‌بيني ميشود اين رقم در سال 2035 ميلادي به بيش از 600 ميليون نفر افزايش يابد. در ايران نيز بيش از 10درصد جمعيت بالغ را ديابتي‌ها تشكيل مي‌دهند كه نيمي از آنان، از بيماري خود بي‌اطلاعند.
نرخ افزايش شيوع ديابت در مناطق مختلف دنيا يكسان نيست و در منطقه خاورميانه و شمال آفريقا شمار مبتلايان با 94 درصد افزايش از 26.6 درصد در سال 2010 به 51.7 در سال 2030 ميلادي خواهد رسيد.
كارشناسان همچنين معتقدند، ديابت هر سال سبب مرگ بيش از 5 ميليون نفر در جهان ميشود و هزينه درمان ديابت و عوارض آن بيش از 550 ميليارد دلار در سال برآورده شده است كه بيشترين اين هزينه‌ها صرف درمان عوارض بيماري شامل امراض قلبي- عروقي، چشم، كليه و پا ميشود، حال آن كه اين عوارض با تشخيص به موقع و درمان مناسب ديابت، قابل پيشگيري است.
آنان مي‌گويند براساس تحقيقات جديد بروز نابينايي ناشي از عوارض ديابت، كمتر از يك درصد است و از اينرو با «ترويج شيوه زندگي سالم» ميتوان بيش از 70 درصد موارد ابتلا به ديابت را پيشگيري كرد.
**شيوع ديابت در كشور
دكتر منوچهر نخجواني ـ استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران در گفتگو با خبر گزاري ايسنا اظهار داشته است: افزايش 35 درصدي شيوع ديابت در فاصله سال‌هاي 2005 تا 2011 ميلادي در كشور، شمار مبتلايان اين بيماري را براساس آخرين آمارها افزون بر 4.5ميليون نفر نشان مي‌دهد.
وي با بيان اين مطلب كه نرخ ابتلا به ديابت در تمامي كشورهاي جهان رو به افزايش است، مي‌افزايد: با اين تفاوت كه در كشورهاي توسعه يافته اغلب در سنين بالاي 65 سال به ديابت مبتلا مي‌شوند، ولي دركشورهاي توسعه نيافته افراد درسنين فعاليت هم به ديابت دچار مي‌شوند. ضمن آن كه شيوه زندگي و رژيم غذايي نامناسب، چاقي، نبود فعاليت‌هاي فيزيكي، مصرف سيگار و فشار خون بالا، از جمله ريسك فاكتورهاي قابل كنترل به منظور پيشگيري از ابتلا به ديابت است.
اين متخصص غدد در مورد عوامل غير قابل كنترل مانند سن و جنس افراد مي‌افزايد: در مطالعه‌اي كه سال 2007 ميلادي انجام شد، شيوع ديابت در جمعيت بزرگسال كشور حدود 8.7 درصد برآورد شد، يعني شمار مبتلايان حدود 700 هزار نفر افزايش داشته است. در مطالعه ديگر هم كه سال 2011 ميلادي انجام شد، ضمن مقايسه شيوع ديابت در فاصله سال‌هاي 2005 تا 2011، ارتباط ديابت و چاقي مورد بررسي قرار گرفت كه نتايج اين مطالعه حاكي از افزايش 35.1 درصدي شيوع ديابت در كشور و افزايش مبتلايان به 11.37 درصد جمعيت بزرگسال ايران بود.
دكتر نخجواني با بيان اين كه اپيدمي چاقي در سال‌هاي اخير به افزايش شمار مبتلايان به ديابت در كشور تا 4.5 ميليون نفر منجر شده است،مي گويد: نكته مهمي كه با مقايسه روند شيوع ديابت در فاصله سال‌هاي 2005 تا 2011 ميلادي مشاهده ميشود، 2 برابر شدن درصد موارد شناخته شده ديابت است. چرا كه آگاهي و كنترل به موقع ديابت مي‌تواند در كاهش عوارض و مشكلات ناشي از اين بيماري مزمن كه فرد را در تمامي عمر گرفتار مي‌كند، موثر باشد.
اين استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران با اشاره به ضرورت ورود نسل جديد داروهاي ضد ديابت به كشورمي افزايد: اين دارو‌ها مزاياي متعددي نسبت به داروهاي مرسوم دارند.
**شعار روز جهاني ديابت
دكتر اسدالله رجب ـ رئيس انجمن ديابت ايران در مورد شعار روز جهاني ديابت به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: شعار روز جهاني ديابت مانند سال گذشته، «زندگي سالم با تغذيه درست» انتخاب شده است. امسال اين روز جهاني با همكاري وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي،وزارت آموزش و پرورش، شهرداري تهران، انجمن متخصصين بيماري‌هاي غدد و سازمان تربيت بدني و فدراسيون ورزش‌هاي همگاني كشور، بر گزار شده است.
وي با بيان اين مطلب كه آمارهاي جهاني حاكي از اين است كه شيوع ديابت در همه كشورهاي دنيا بخصوص در مناطق خاورميانه و مديترانه شرقي در حال افزايش است، مي‌افزايد: شيوع ديابت در اين كشورهاي در حال توسعه، بيشتر از كشورهاي توسعه يافته است. به عنوان مثال اگر شيوع ديابت در آن كشورها 97 درصد باشد، در كشورهاي اروپايي 24 تا 25 درصد است.
رئيس انجمن ديابت ايران يادآوري مي‌كند: بررسي‌هاي انجام شده حاكي از اين است كه در ايران بيش از 11 درصد جمعيت مبتلا به ديابت هستند و در تهران 14 درصد جمعيت بالاي 20 سال از ديابت رنج مي‌برند واين در حالي است كه اين آمار در كلانشهرها بيشتر از شهرهاي كوچك و روستا‌ها يي است كه هنوزبه صورت سنتي زندگي مي‌كنند.
وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا نسبت آمار بيماران ديابتي در همه شهرهاي ايران يكسان است، مي‌گويد: نمي‌توان ارتباط دقيق و تعريف شده‌اي بين عامل جغرافيايي و شيوع ديابت تعريف كرد، به عنوان مثال در ايران در مناطق بوشهر و يزد ميزان شيوع ديابت بيشتر از ساير مناطق كشور است، اما از طرفي افرادي كه در مناطق روستايي و شهرهاي كوچك زندگي مي‌كنند و درواقع هنوز سبك زندگي‌شان از حالت سنتي به شكل زندگي در كلانشهرها تغيير نكرده است، كمتر به ديابت مبتلا مي‌شوند.
به عنوان مثال، ميزان شيوع ديابت در شهرهاي با جمعيت بالاي يك ميليون نفر بيشتر است و در كلانشهرها نيز شيوع ديابت در حاشيه آن‌ها بيشتر از خود كلانشهرهاست.
دكتر رجب در مورد مهم‌ترين علل ابتلا به ديابت در كشور مي‌افزايد: مهم‌ترين علت تغيير در شيوه زندگي،بي تحركي و افزايش وزن،چربي خون بالا،استعمال دخانيات،تغذيه‌هاي نامناسب و در معرض مداوم استرس بودن است.
**افراد در معرض خطر
دكتر رجب در پاسخ به اين پرسش كه چه كساني در معرض خطر ابتلا به ديابت قرار دارند، يادآوري مي‌كند: تمامي افراد بالاي 40 سال در معرض خطر ابتلا به ديابت نوع 2هستند و بايد هر 3 سال يك بار تحت آزمايش قند خون قرار بگيرند.
افرادي هم كه دچار اضافه وزن،چاقي و فشار خون هستند، در معرض ابتلا به ديابت نوع 2 قرار دارند و انجام آزمايش‌هاي مكرر قند خون در آنان بايد در سنين زير 40 سال يا با فواصل كوتاه‌تر، يعني هر 1 تا 2سال يك بار انجام شود.
از سوي ديگر وجود سابقه ابتلا به ديابت در بستگان درجه اول، سابقه ابتلاي فرد به ديابت پنهان(مرحله پيش از ديابت)، سابقه ابتلا به ديابت حاملگي، سابقه تولد نوزاد با وزن بيشتر از 4 كيلوگرم يا تولد نوزاد با ناهنجاري‌هاي مادرزادي، بالا بودن فشارخون (فشارخون ماكزيمم بيشتر از 140 و يا مينيمم بيشتر از 90 ميلي متر جيوه)، وجود اختلالات چربي خون؛ يعني تري گليسيريد بالاتر از 250 و يا كلسترول خوب (HDL) كمتر از 35 ميلي گرم در دسي ليتر، سابقه ابتلا به كيست‌هاي متعدد تخمدان و يا بيماري‌هاي قلبي- عروقي (تنگي رگ‌هاي قلب، انفاركتوس قلبي يا سكته مغزي ) از ديگر عوامل ابتلا به ديابت محسوب مي‌شوند.
رئيس انجمن ديابت ايران با اشاره به اين مطلب كساني كه مي‌خواهند از ديابت پيشگيري كنند، بايد تحرك كافي بايد داشته باشند و از مصرف غذاي چرب خود داري كنند مي‌گويد: سازمان بهداشت جهاني در سال‌هاي گذشته توصيه مي‌كرد كه مردم 10 درصد از كالري روزانه خود را از قند‌هاي ساده تامين كنند، در حالي كه امسال تاكيدش بر استفاده 5 درصدي از قند‌هاي ساده است و بيشتر بايد از مواد غذايي كربو هيدرات دار،ميوه‌ها و سبزي‌ها مصرف شود وهر فرد حداقل بايد 150 دقيقه در هفته فعاليت جسمي داشته باشد.
**تاثير آموزش در پيشگيري از بيماري
دكتر رجب در پاسخ به اين پرسش كه آموزش‌ها تا چه حد مي‌تواند در پيشگيري از ابتلا به ديابت تاثير گذار باشد، مي‌افزايد: آموزش زماني مفيد است كه به يك رفتار تبديل شود، در طول سال‌هاي اخير بارها از سوي رسانه‌ها درخصوص مضرات مصرف غذاهاي آماده (فست فود) اطلاع‌رساني شده است و اغلب مردم مي‌دانند منظور از تغذيه مناسب چيست، اما متاسفانه باز هم مشاهده مي‌كنيم كه تعداد مراكز عرضه فست فودها هر روز افزايش پيدا مي‌كند و يا اين كه مردم سبزي و ميوه به ميزان كافي مصرف نمي‌كنند.
در واقع به رغم اين كه مردم بيشتر از قبل مطلع مي‌شوند، اما هنوز در عمل كردن به توصيه‌ها مصمم نيستند و حال كه نمي‌توانيم براي همه امكانات پيشگيري و آموزشي را فراهم كنيم، بايد به سمت شناسايي گروه‌هايي برويم كه بيشتر در معرض خطر ابتلا به ديابت هستند كه البته حدود 30 درصد از افراد جامعه در معرض خطر ابتلا به اين بيماري قرار دارند.
**ديابت و انواع آن
دكتر محمد مشتاقي ـ متخصص بيماري‌هاي غدد در مورد انواع ديابت به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: انواع ديابت عبارتند از ديابت نوع 1، ديابت نوع 2، ديابت حاملگي و ديابت همراه با بيماري‌هاي ديگر.
وي با بيان اين مطلب كه يك فرد زماني مبتلا به ديابت نوع يك ميشود كه سلول‌هاي لوزالمعده ديگر هيچ انسوليني ترشح نكنند، مي‌افزايد: اكثر مبتلايان به اين ديابت را كودكان و نوجوانان و افراد زير 30 سال تشكيل مي‌دهند و اين در حالي است كه تاكنون علت دقيق بروز اين نوع ديابت مشخص نشده است، ولي متخصصان معتقدند كه اين عوامل مي‌تواند به بروز ديابت نوع 1 منجر شود، داشتن زمينه ابتلا به ديابت، ويروس‌هايي كه مي‌توانند به پانكراس صدمه برسانند و وجود اختلال در سيستم دفاعي بدن كه سبب از ميان رفتن سلول‌هاي توليد‌كننده انسولين در لوزالمعده ميشود.
اين متخصص بيماري‌هاي غدد در مورد ديابت نوع يك يادآوري مي‌كند: علائم ديابت نوع يك عبارتند از تشنگي فراوان، خستگي، گرسنگي شديد، تكرر ادرار،كاهش وزن بدن و بي‌حوصلگي. از اين رو بيماران بايد تزريق انسولين، برخورداري از برنامه غذايي صحيح، فعاليت و ورزش و علاوه بر تمامي اين موارد،كنترل روزانه متابوليسم يعني اندازه‌گيري قند خون و قند ادرار به وسيله نوارهاي موجود در بازار را در بر نامه خود بگنجانند.
ديابت نوع 2 نيز به ديابت بزرگسالي معروف است و حدود 90درصد ديابتي‌ها دچار اين نوع بيماري هستند. در بدن اين افراد انسولين به اندازه كافي ترشح ميشود، اما به عللي، مؤثر واقع نمي‌شود واصولاً اختلال در پاسخ هورموني و مقاومت به انسولين عامل اصلي ايجاد «هايپرگليسمي» يا «افزايش قند خون» است.
معمولا اين افراد در معرض خطر اين نوع ديابت قرار دارند: افراد بالاي 30 سال،افرادي كه استعداد چاقي دارند،افرادي كه در خانواده درجه اول آنان ديابتي وجود دارد يا استعداد ابتلا به ديابت دارند،برخي خانم‌هاي باردار، افرادي كه داراي فشار خون بالا هستند و افرادي كه چربي خون بالا دارند. در بسياري از افراد، علائم ديابت نوع 2 چندان مشهود نيست و يا اين كه بروز و پيشروي آن بسيار بطيي و كند است و به همين دليل تشخيص اين نوع ديابت غالباً دير هنگام صورت مي‌گيرد و متأسفانه اغلب اين ديابتي‌ها زماني به پزشك مراجعه مي‌كنند كه بسياري از آنان، دچار يكي از عوارض ديابت شده‌اند.
وي با اشاره به اين مطلب كه بعضي از عوامل مانند وراثت و اضافه وزن سهم زيادي در ابتلابه بيماري ديابت دارد مي‌گويد: به طور مثال، وراثت سهم زيادي در ابتلا به ديابت دارد، وقتي از بيماران مبتلا سابقه ابتلا در خانواده‌شان را پرس‌وجو مي‌كنيم، مي‌بينيم كه اكثر آنان داراي خويشاوند مبتلا به ديابت هستند؛ بنابر اين ژنتيك يك سهم دارد كه با دانش و فناوري‌هاي موجود نمي‌توان آن را تغيير داد و اين در حالي است كه ارث فقط عامل تعيين كننده نيست و در كنار عوامل محيطي نقش آن پررنگ ميشود و مشخص مي‌كند كه فرد به ديابت مبتلا بشود يا نشود و در دل عوامل محيطي نيز تغذيه نقش اساسي و مهمي دارد.
**ديابت حاملگي
دكتر مشتاقي در مورد ديابت حاملگي هم مي‌افزايد: اين بيماري به ديابتي گفته ميشود كه براي اولين بار در طول حاملگي تشخيص داده شود. اين نوع ديابت معمولاً گذراست و بعد از اتمام حاملگي بهبود مي‌‌يابد. خانم‌هاي مبتلا به ديابت حاملگي بعداً در معرض خطر ابتلا به ديابت نوع 2 قرار مي‌گيرند.
از علل متفرقه ديابت نيز ميتوان به جراحي، مصرف داروهايي مثل كورتيكواستروئيدها، سوء تغذيه و عفونت اشاره كرد.
**عوارض ديابت
اين متخصص بيماري‌هاي غدد در مورد عوارض ابتلا به ديابت ياد آوري مي‌كند: عوارض ديررس ديابت عبارتند از عارضه چشمي كه ممكن است به نابينايي كامل ختم شود، نفروپاتي(بيماري كليه) كه ممكن است باعث از كارافتادگي كامل كليه‌ها شود، نوروپاتي(آسيب ديدگي اعصاب) در صورت همراه شدن با مشكلات گردش خون ممكن است موجب ايجاد زخم در پاها و نيز قانقاريا شود كه در نهايت به قطع عضو مي‌انجامد،بيماري‌هاي قلبي- عروقي كه بر روي قلب و رگ‌هاي خوني اثر مي‌گذارد و يا ممكن است به سكته‌هاي قلبي (منجر به حملة قلبي) و سكتة مغزي (يكي از علل اساسي ناتواني و مرگ در افراد ديابتي) منجر شود.
**پيشگيري از ابتلا به ديابت
دكتر مشتاقي با بيان اين مطلب كه ديابت قابل كنترل و پيشگيري است، مي‌گويد: اين بيماري 2 مساله مهم دارد. يكي اينكه ميتوان ابتلا به آن را به تعويق انداخت و يا مانع بروز ديابت شد و دوم اينكه اين بيماري كاملاً قابل كنترل است و فرد مي‌تواند به مانند مردم عادي زندگي كند، اما باز هم تأكيد ميشود كه افزايش اندازه دور شكم خيلي مهم است و خطر ابتلا به امراض را افزايش مي‌دهد.
وي با اشاره به اين مطلب كه فعاليت‌هاي بدني و تغذيه 2 اصل مهم در پيشگيري و كنترل ديابت است، مي‌افزايد: فعاليت‌هاي بدني تأثير خيلي زيادي بر روي تنظيم قند خون و متابوليك دارد و سازمان جهاني بهداشت مي‌گويد، هر هفته بايد 150 دقيقه فعاليت‌هاي بدني داشته باشيم كه اين موضوع بخصوص در مورد بيماران مبتلا به ديابت بيشتر صدق مي‌كند.
*منبع : روزنامه اطلاعات
**گروه اطلاع رساني**1893**2002**9131
تهران- ايرنا- روزنامه اطلاعات در صفحه گزارش نوشت: هر سال همزمان با فرا رسيدن سالروز تولد «فردريك بانتينگ»، كاشف انسولين، روزجهاني ديابت در سراسر جهان با هدف شناساندن اين بيماري به عامه مردم و بخصوص افراد ديابتي،متخصصان و سياست گذاران بهداشتي و درماني كشورها، برگزار ميشود.
