فاضلاب در مزارع، سلامت مردم در خطر

تهدید آب های زیرزمینی، خاك و زمین های كشاورزی از جمله مسائل و چالش های زیست محیط و بهداشتی است كه كم و بیش به واسطه عدم رعایت نكات اصولی و ضرورت های كشت و زرع بعضا در برخی نقاط مشاهده می شود.
اگر چه خراسان رضوی از این نظرگاه، در مقایسه با برخی استانها از وضعیت بهتری برخوردار است اما همچنان حدود هفت هزار و 500 هكتار از زمین های كشاورزی این استان به وسیله فاضلاب و پساب غیراستاندارد آبیاری می شود.

* آبیاری مزارع با فاضلاب خام؛ تهدیدی برای خاك
مدیر آب، خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی اظهار می كند: هم اكنون هفت هزار و 460 هكتار از زمین های كشاورزی این استان به وسیله فاضلاب و پساب غیراستاندارد آبیاری می شود.
مهندس محمدابراهیم بهبودی افزود: آبیاری زمین های كشاورزی با فاضلاب را می توان به دو بخش آبیاری با فاضلاب خام و فاضلاب تصفیه شده، به شكل غیراستاندارد تقسیم كرد كه بر این اساس پنج هزار و 60 هكتار از مزارع با پسابهای غیر استاندارد یعنی فاضلاب تصفیه شده، ولی به شیوه ناقص آبیاری می شود.
مدیر آب، خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی افزود: بیشترین سطح از این گستره با مساحت چهار هزار و 300 هكتار در مشهد قرار دارد و شهرستان های سبزوار، نیشابور و تربت حیدریه به ترتیب رتبه های بعدی را در این زمینه دارند.
وی ادامه داد: سبزوار دارای 530 هكتار از این كشتزارها، نیشابور 120 هكتار و تربت حیدریه نیز 110 هكتار از این نوع مزارع هستند كه با فاضلاب تصفیه شده غیراستاندارد آبیاری می شوند.

* آبیاری 2400 هكتار كشتزار با فاضلاب خام
مهندس بهبودی اظهار كرد: آبیاری غیرمجاز با فاضلاب خام نیز در سطح دو هزار و 400 هكتار از زمین های كشاورزی خراسان رضوی صورت می گیرد كه این شیوه موجب آلودگی شدید خاك و تهدید آن می شود.
وی افزود: در این بخش نیز مشهد با هزار و 260 هكتار بیشترین سطح زمین زراعی را دارد كه شاهد تخلیه فاضلاب در آن هستیم و بشدت در این زمینه نگرانی وجود دارد.
مدیر آب، خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی استان خراسان رضوی ادامه داد: نیشابور، سبزوار، كاشمر و تربت حیدریه دیگر شهرستان هایی هستند كه متاسفانه این شیوه آبیاری در آنها وجود دارد.
وی گفت: 450 هكتار از این شیوه آبیاری در نیشابور است، در هر یك از شهرستان های سبزوار و كاشمر 360 هكتار و در شهرستان تربت حیدریه نیز 50 هكتار از كشتزارها محل تخلیه فاضلاب های خام است.
مهندس بهبودی افزود: تخلیه فاضلاب خام و یا تصفیه شده غیراستاندارد، علاوه بر مخاطراتی كه به دلیل تولید محصولات آلوده برای سلامت مردم دارد، بشدت موجب آسیب و تهدید خاك می شود.

* تخلیه فاضلاب های تصفیه نشده ، تهدید جدی برای كشف رود
مدیر آب، خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی گفت: تخلیه فاضلاب های خام تصفیه نشده و فاضلاب های نیمه تصفیه شده در اراضی زراعی محدوده كشف رود، خاك این منطقه را به صورت نگران كننده ای تهدید می كند.
مهندس بهبودی گفت: تهدید خاك اراضی كشاورزی این منطقه از نگرانی های مهم دست اندركاران حوزه كشاورزی است كه باید فكری به حال آن كرد.
وی اظهار كرد: فاضلاب های تصفیه نشده و صنعتی و فاضلاب هایی كه به صورت غیر استاندارد و ناقص تصفیه شده اند، دارای مقادیر زیادی فلزات سنگین و مواد شیمیایی قوی هستند كه تخلیه آن در اراضی موجب از بین رفتن خواص طبیعی خاك و در نهایت نابودی آن و عدم امكان كشت و زرع در منطقه می شود.
وی بیان كرد: این معضل در كارگروه آب استان هم مطرح شده و اگر تصمیم مقتضی برای ایجاد تصفیه خانه متناسب با حجم فاضلات صورت نگیرد نهایتا دو تا سه سال آینده خاك زراعی در منطقه كشف رود از بین خواهد رفت و با مشكلات جدی و اساسی رو به رو خواهیم شد.
بهبودی گفت: به طور كلی چهار هزار و 300 هكتار از زمین های كشاورزی مشهد توسط فاضلاب تصفیه شده غیر استاندارد آبیاری می شود و علاوه بر آن هزار و 260 هكتار از اراضی زراعی پیرامون 'كشف رود' با تخلیه فاضلاب خام و تصفیه نشده رو به روست كه به شدت جای نگرانی دارد.
مدیر آب، خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی اظهار كرد: بیشترین میزان زمین های كشاورزی كه توسط فاضلاب های تصفیه نشده و خام آبیاری می شوند در حوزه كشف رود مشهد است.
وی تصریح كرد: در حوزه نجات و اصلاح خاك باید با قوت بیشتری اقدامات مورد نیاز و لازم شكل گیرد كه در این رابطه كارگروهی با هماهنگی اداره كل منابع طبیعی در استان تشكیل شده است.

* هرگونه فروش آب از حوزه كشف رود غیرمجاز است
معاون پایش و نظارت اداره كل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: هرگونه فروش آب از محدوده كشف رود، به دلیل آلودگی بالا، غیرقانونی اعلام شده است.
مهندس محمد عرفانی در این خصوص افزود: حجم بالای تخلیه فاضلاب صنعتی و غیربهداشتی به كشف رود موجب افزایش میزان آلودگی در پساب موجود در این محدوده شده است.
وی اظهار كرد: فاضلاب و پساب موجود در كشف رود كاملا آلوده و غیراستاندارد است و تحت هیچ شرایطی نباید به مصرف كشاورزی برسد.
وی با بیان اینكه تخلیه فاضلاب صنعتی و بهداشتی به كشف رود این آلودگی را سبب شده، ادامه داد: فاضلابهای صنعتی ناشی از فعالیت شهرك صنعتی چرم شهر و سایر واحدهای غیرمجاز در محدوده كشف رود به دلیل آلودگی به فلز كروم می تواند در بروز سرطان در انسان نقش اصلی را ایفا كند.
مهندس عرفانی گفت: سازمان محیط زیست به دلیل جایگاه حاكمیتی و نظارتی با هرگونه فروش آب از این محدوده برخورد می كند.
وی افزود: برخی روستاهای نزدیك به محدوده با هدایت پساب كشف رود به مزارع خود اقدام به آبیاری مزارع می كنند كه باید با این موارد بطور جدی برخورد شود.
معاون پایش و نظارت اداره كل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی ادامه داد: ساماندهی مشاغل آلاینده از جمله روده پاك كنی ها، انبار ضایعات، قالیشویی و غیره در محدوده كشف رود و هدایت فاضلاب آن به محلهای كنترل شده از ضروریاتی است كه از سوی متولی آن یعنی سازمان صنعت، معدن و تجارت باید شكل بگیرد.

* هشدار جدی برای محصولاتی كه با فاضلاب كشف رود آبیاری می شود
دبیر كارگروه نجات كشف رود مشهد نیز نسبت به تولید و عرضه محصولاتی كه با فاضلاب كشف رود آبیاری می شوند، هشدار داد.
حسین علی میرزایی افزود: هم اكنون برخی افراد به صورت غیر قانونی فاضلاب كشف رود را برای مصارف كشاورزی استفاده می كنند.
وی خاطرنشان كرد: قسمتی از این پساب، فاضلاب خاكستری و بخشی نیز ناشی از پساب وارد شده از كارخانجات صنعتی به كشف رود است.
وی تصریح كرد: بخشی از مسیر كشف رود شامل 42 كیلومتر، در حاشیه شهر مشهد استقرار دارد و كارخانجات و كارگاههای متعددی مانند شهرك صنعتی و چرم شهر فاضلاب خود را به صورت غیرمجاز به این قسمت وارد می كنند.
به گفته وی، فاضلاب كارخانه ها دارای آلاینده های مختلفی مانند كروم و جیوه است كه محصولات آبیاری شده از آن برای بدن انسان بسیار مضر است.
وی در ادامه بیان كرد: اكنون حدود 80 موتور تلمبه نصب شده در مسیر كشف رود، از فاضلاب جاری در آن استفاده غیرمجاز می كنند و قلع و قمع این سامانه های مكش فاضلاب تنها با هماهنگی و همكاری تمامی دستگاههای مربوط شامل بهداشت، جهاد كشاورزی، محیط زیست، نیروی انتظامی، شهرداری، دادگستری و آب منطقه ای میسر است.
مدیر طرحهای پساب فاضلاب استان خراسان رضوی با اشاره به حمایت های مناسب دادگستری در خصوص برخورد با خاطیان در حوزه كشف رود، گفت: حل معضل كشف رود نیازمند همكاری بیشتر نیروی انتظامی در این خصوص است.


* آبیاری مزارع با فاضلاب خام و پسماند غیر استاندارد ممنوع است
مدیر گروه بهداشت محیط و حرفه‌ای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی مشهد نیز اظهار كرد: با توجه به اینكه 99.9 درصد حجم فاضلاب آب و یك دهم درصد آن مواد زائدی است كه می تواند مضرات زیست محیطی و نیز خطرات جبران ناپذیری برای سلامت مردم داشته باشد، آبیاری محصولات با فاضلاب خلاف قانون است.
مهندس علی اصغر حسنی گفت: در این میان برخی كشورها از جمله ایران بر اساس درجه بندی تصفیه، اقدام به استفاده از فاضلاب در زمینه های مختلف می كنند كه این امر علاوه بر كمك به بخش كشاورزی، به رفع كمبود آب نیز كمك شایانی می كند.
وی تاكید كرد: استفاده از پساب تصفیه شده در موارد مختلف بر اساس دستور و تایید سازمان محیط زیست و با توجه به استانداردهای حفظ محیط زیست انجام می شود.
این مسئول افزود: بخش دیگر پساب ها و فاضلاب ها، فاضلاب تصفیه نشده خانگی و صنعتی (حاوی آلودگی های شیمیایی، فلزات سنگین و سموم شیمیایی) است كه بعضا مشاهده می شود برخی كشاورزان اقدام به آبیاری مزارع خود با این پساب می كنند.
حسنی تصریح كرد: نخستین مشكل در استفاده از این فاضلاب به خطر افتادن سلامت افرادی است كه با آن سر و كار دارند.
وی افزود: ابتلا به بیماری های پوستی و انگلی در كوتاه مدت و بلندمدت، كمترین تهدید برای سلامت این افراد است.
مدیر گروه بهداشت محیط حرفه ای دانشگاه علوم پزشكی مشهد اظهار كرد: با توجه به ممنوعیت استفاده از فاضلاب برای آبیاری مزارع، طبق قوانین محیط زیستی، آموزش به كشاورزان و نیز برخورد با متخلفان دو اقدام مهم در این زمینه است.
وی با بیان اینكه از ابتدای امسال حدود 200 نفر از كشاورزان حوزه كشف رود آموزش های لازم در این خصوص را فراگرفته اند، افزود: امسال همچنین هزار و 731 مورد اخطاریه برای استفاده از فاضلاب در مشهد صادر شده است.
مهندس حسنی بیان كرد: از این تعداد هزار و 570 مورد به دلیل بی توجهی به تذكرات قانونی، برای برخورد به مراجع قضایی معرفی شده اند.
وی با اشاره به اینكه استفاده از فاضلاب خام در تولید محصولات كشاورزی موجب انتقال باقی مانده این فاضلاب می شود، اظهار كرد: این شیوه آبیاری در موارد مشابه در برخی شهرهای كشور منجر به بیماری وبا شده است.

* كدگذاری محصولات در تامین محصولات كشاورزی سالم
این مسئول در حوزه بهداشت و درمان با اشاره به اینكه مدیریت این وضعیت نیازمند مشاركت جمعی است، بیان كرد: در خوش بینانه ترین حالت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی حداكثر 25 درصد در تامین سلامت مردم نقش دارد و بقیه بستگی به سایر نهادها و خود مردم دارد.
وی با بیان اینكه جهاد كشاورزی در نوع و سلامت تغذیه مردم نقش مستقیم و وظیفه قوی نظارتی دارد، اظهار كرد: مطلوب خواهد بود اگر محصولات كشاورزی بسته به فاضلابی كه با آن آبیاری می شوند، كدگذاری شده و به بازار عرضه شوند.
مهندس حسنی گفت: در این روش علاوه بر اینكه جلو توزیع محصولات بی هویت و دارای مشكلات بهداشتی گرفته می شود، مردم نیز خواهند دانست از چه محصولی استفاده می كنند و بتدریج استفاده از محصولات شناخته شده و تحت نظارت در جامعه فرهنگ می شود.
وی تاكید كرد: اجرای سامانه دفع فاضلاب در مناطق مختلف، مدیریت پساب های رها شده در مناطقی از جمله كشف رود و تقویت نظارت از جمله مواردی است كه باید مورد توجه متولیان امر قرار گیرد.

* تشكیل كارگروه نجات كشف رود، عرصه را بر متخلفان تنگ می كند
مدیر گروه بهداشت حرفه ای دانشگاه علوم پزشكی مشهد با بیان اینكه تشكیل كارگروه نجات كشف رود در استانداری خراسان رضوی نقطه آغاز مهمی برای هماهنگی تشدید برخورد با متخلفان این بخش است، افزود: حضور دستگاه های مختلف در كارگروه و ایجاد هماهنگی و همسو شدن در شناسایی تخلفات و برخورد با متخلفان بهترین اتفاق در این زمینه است.
حسنی با بیان اینكه تا كنون بیش از سه هزار پرونده معرفی متخلفان به دستگاه قضاییه تشكیل شده، افزود: در برخورد با متخلفان این بخش به هیچ وجه اغماضی صورت نمی گیرد زیرا فعالیت آنان سلامت مردم را به مخاطره می اندازد.
7496/5132